Tíminn - 29.12.1973, Blaðsíða 10

10
TÍMINN
Laugardagur 29. desember 1973.
„Þeir voru
líka
dálítið
sérstakir"
Margir álita að poppstjörnur
nútimans lifi og hegði sér alveg
með eindæmum. Ef til vill getur
þessi grein stuðlað aö þvi að
breyta þeirri afstöðu nokkuö, þar
sem hér kemur fram, aö okKar
miklu, kallssisku tónskálds, höfðu
hinar furðulegustu skoöanir og
hegðuðu sér á þann veg, margir
hverjir, að til samanburðar væru
poppgoðin i dag nánast „eins og
venjulegt fólk”.
Kichard Wagner var ekki sér-
lega glæsilegur i sjón. Hann var
dvergur vexti og með herðakistil.
En engu að siður klæddist hann
silki og marglitum buxum. Þrátt
fyrir furðulegt útlit sitt, — eða
e.t.v. einmitt vegna þess, — var
Wagner afar vinsæll meðal
kvenna. Sagt var um hann, að
„hann væri ástsjúkur i slátrara-
dætur i rósóttum undirfötum”.
En staðreyndir er sú, að ástkonur
hans voru af öllum stéttum.
Um skeið stóð Wagner i ásta-
sambandi við gifta konu, en eigin-
maöur hennar hafði hins vegar
margs sinnis lýst yfir löngun sinni
til að styrkja listamanninn fjar-
hagslega. Honum varð lika að ósk
sinni, og hann byggði glæsihús
handa Wagner hið næsta sinu eig-
in húsi. Wagner tók þessari
höföinglegu gjöf tveim höndum,
en hún veitti honum i senn at-
hvarf til tónsmiða og ekki siður
tækifæri til leynilegra heimsókna
til ástkonu sinnar, eiginkonu vel-
gjöröarmanns sins.
Franz Liszt varð að öllum
likindum fyrstur tónlistarmanna
fyrir þeirri reynslu að hljóta ofsa-
fengnar fagnaðarviötökur hjá á-
heyrendum (sem með fullum
rétti mætti bera saman við hljóm-
leika hjá einhverju poppgoðinu i
dag, Slade, Bowie, eða hvað þeir
nú heita). Og sem fæddur
,,show”-maöur notfærði hann sér
þessa ofsafengnu hylli fólksins.
Hann var vanur að hafa með sér
rauða rós sem hann stillti upp á
pianóinu, meðan hann lék. Og
þegar hljómleiknum lauk, kastaði
hann henni niður til áheyrenda,
sem kom ætið af staö kapphlaupi
miklu meðal hinna tiginbornu
kvenna, sem viðstaddar voru.
A meðan Liszt var og hét, var
hann, þótt ef til vill hljómi undar-
lega, jafn þekktur fyrir ástar-
ævintýri sin sem fyrir leik sinn og
tónsmiðar. Konur um alla Evrópu
borguðu himinháar fjárupphæðir
fyrir það að fá kennslu hjá hon-
um, kennslu, sem ekki var alltaf
bundin við það, hvernig fara ætti
liprum höndum um nótur pianós-
ins. Þau tvö ár, er hann eyddi sem
munkur, fékk hann eigin ibúð i
Vatikaninu, og páfinn veitti h on-
um undanþágur frá munkaregl-
unum.
Peter Ilitsj Tsjaikovskij,
— hann var kynvillingur.
Astarsaga hans var dapurleg.
Franz Liszt, — fyrsti tónlistar-
maðurinn, er naut ofsafenginnar
hylli áheyrenda.
Robert Schumann — hélt, aö hon-
um væri stjórnað af anda Beet-
hovens.
Ilcktor Berlioz klæddist og lifði
á jafn áhrifamikinn hátt og tónlist
hans gefur til kynna. Er kona ein,
sem hann var ástfanginn i, tók sig
til og fór til Rómar með öðrum
manni, hóf Berlioz þegar eftirför,
klæddur sem kona og með tvær
pfstólur faldar undir pilsinu. A
miðri leið snérist honum samt
sem áöur hugur, og slíkt var
hugarvil hans, er hér var komið,
að hann reyndi að drekkja sér i
næstu á. Var honum bjargað frá
drukknun á siðasta augnabliki.
Seinna yfirgaf Berlioz eiginkonu
sina vegna þriðja-flokks söng-
konu.
Paganini var sannarlega ein-
stæöur maöur. Var hann vanur að
auka áhrifamátt hins draugalega
föla útlits sins með þvi að klæðast
svörtum fötum. Hann stóð fast á
þvi, að hann væri á valdi djöfuls-
ins, og til að sanna þetta samdi
hann fiðluverkið „Hlátur djöfuls-
ins”
Schumann trúði þvi raunar
einnig, að honum væristjórnað af
öflum handan mannheims. Hann
var sannfærður um, að andi Beet-
hoven’s reyndi sifellt að,á sam-
bandi viö hann, og hélt þvi fram,
að andinn gæfi nærveru sina til
kynna meö þvi að tromma hið
fræga merki úr örlagasinfóniunni
á matborðið. Schumann varð
smátt og smátt brjálaður. Reyndi
hann að fremja sjálfsmorð með
þvi að varpa sér út i Rinarfljót,
sem þó var komið i veg fyrir. Að
lokum lézt hann á hæli.
Hin trygga eiginkona Schu-
manns, Clara, var pianóleikari,
og eftir andlát manns sins,
feröaöist hún um alla Evrópu til
að kynna og gera fræga tónlist
Schumann.s. Meö henni i för var
Brahms. Clara hafði verið hans
mikla ást i tuttugu ár og var
raunar orsök þess, að hann giftist
aldrei.
Chopin var i tygjum við skáld-
konuna Georges Sand, og er sú
saga vel kunn. Sand var kona,
sem gekk fram af Parisarbúum á
þeim tima með þvi að ganga i sið-
buxum og reykja áigarettur i
löngu munnstykki.
En ástarsaga Tchaikovsky's er
sú, sem mest heillar og um leið er
hún raunaleg. Hann var kynvillt-
ur, eða hommi eins og maður seg-
ir, en var neyddur til að giftast
einum af nemendum sinum, sem
sagt hafði, að hún myndi fremja
sjálfsmorð. giftist hann henni
ekki. Tchaikovsky bjó með henni i
viku og ekki það einu sinni.
Seinna skrifaði hann: „Ég fyrir-
leit hana og óskaði einskis fremur
en að deyja”. Konan lauk aumri
ævi sinni á geðveikrahæli, og allt
til þess siðasta sendi hún Tchai-
kovsky hótunarbréf ýmiss konar.
En á meðan samdi Tchai-
kovsky sina viðfrægu tónlist me(
aðstoð velstæðrar ekkju
Madame Nahezhda von Meck
Hún studdi listamanninn árlega
með 750 pundum eða þvi sem næst
150 þúsundum króna, og höföu
þau reglulega sambandi sin á
milli um 14 ára skeið. Tónskáldið
nefndi hana „minn dýrmæta ó-
viðjafnanlega vin”, en þau hittust
aldrei og töluðust þar af leiðandi
aldrei við. Aðeins bréf og pening-
ar fóru þeirra á milli. (Hér muna
margir minnast kvikmyndar Ken
Russel’s, „The Musich Lovers.”)
Beethoven var álika æstur og
ofsaferiginn og tónlist sú, er hann
lét frá sér fara. Sagt hefur verið
að hann hafi orðið heyrnarlaus
vegna sýfilis, er honum hafi á-
skotnast sem ungur maður. Það
getur verið vafamál, en enginn
vafi leikur á þvi, að Beethoven
hefur verið hrokafullur og eigin-
gjarn, — og hugsun hans snérist
mjög um heilsu hans. Er hann
vann við að semja, læsti hann sig
inni i herbergi sinu i marga daga
og lét þjónustustúlkuna koma
þangað með matinn. Ef honum
likaði ekki það, sem fram var
borið, kastaði hann bakkanum á
eftir hinni óheppnu kvinnu, i þvi
er hún læddist út.
Hvað sem öllu liður, gefa þessir
fáu punktar til kynna, aö sannir
Richard Wagner — klæddist silki og marglitum buxum og var skotinn i
sklátraradætrum I rósóttum undirfötum...
Frederic Chopin, — átti ástarævin
itýri með skáldkonunniGeorges
Sand, sem hneykslaði Paris á
þeim árum.
listamenn skera sig jafnan úr
fjöldanum að fleira leyti, en hvað
listina sjálfa áhrærir.
(þýtt/endurs. —Step)