Tíminn - 07.03.1974, Síða 7

Fimmtudagur 7. marz 1974.
TÍMINN
7
Þrír fossar hreinsa úthafið
011 vélskip og bátar draga á
eftir sér oliuslæðu. Allir hafa
heyrt um slys á oliuskipum, þeg-
ar þúsundir tonna af oliu fara i
sjóinn.
Matskeið af oliu i tunnu af
vatni drepur fisk.
Allt fram á siðustu ár þekktu
sérfræðingar engin ráð til
hreinsunar á vatni. sem væru
áhrifarik, og ódýr i senn. Reisa
þurfti gifurlega stórar hreinsi-
stöðvar, leggja stór landsvæði
undir botnfallstjarnir og fleiri
mannvirki. Siun og botnfall, eru
mjög seinvirkar aðferðir, hraðinn
á vatninu er mældur i tugum
millimetra á sekúndu i mesta
lagi, og stundum aðeins i brotum
af millimetra. betta er hraði
snigilsins. Vegna þess hve
kunnáttan var takmörkuð á þessu
sviði þurfti að byggja framar öllu
á stærð hreinsitækjanna, og þau
voru dýr i samræmi við það.
Að visu var til eitt ráð. En það
þurfti endurskoðunar við. bar að
auki var það alls ekki notað til
hreinsunar. Frásögn okkar fjall-
ar um sérfræðing, sem tókst að
brjóta i bága við allar sinar
gömlu hugmyndir og finna upp
e.itthvað, sem áður hafði veriö
talið ómögulegt.
1 lok siðustu aldar var fundið
upp ráð til að aðskilja verðmæta
málma, kol o.fl. frá óverðmætu
efni. bessi aðferð var fólgin i þvi,
að draga upp á yfirborð vatnsins
þunga málmhluta. betta gera
loftbólur, sem festast aðeins við
nytsama málma. Hismið fellur til
botns. En það er ekki nóg að fá
málmhlutana upp á yfirborðið,
það þarf einnig að halda þeim á
floti. bess vegna mega loftból-
urnar ekki springa, eins og venju-
legar loftbólur gera, heldur þurfa
þær að vera klæddar froðu. Froð-
an er aðalatriðið i þessari flotað-
ferð.
En þegar reynt var að beita
þessari aðferð við hreinsun á frá-
rennslum, tóku sérfræðingarnir
einhverra hluta vegna ekki eftir
muninum, sem er á þvi að vinna
dýrmæt efni úr jörð og að útrýma
óhreinindum. Uppfinning V.
Malinovskis, prófessors við
Tækniskóla rikisins, og starfs-
félaga hans, mun hjálpa til við að
gera hreinsitækin ótrúlega
einföld og óvenjulega ódýr.
Kostnaðurinn við hreinsunina
minnkar u.þ.b. fimmtán sinnum!
betta þýðir, að i stað einnar
hreinsistöðvar er nú hægt að reisa
fimmtán, fyrir sömu upphæð. Er
til nokkur betri sönnun fyrir ágæti
þessarar nýju aðferðar?
Kjarni aðferðarinnar felst i þvi,
að það er loftið, sem hreinsar
vatnið. En hreinsistöðvarnar geta
verið með ýmsu móti. Nú eru til
þrjár tegundir slikra hreinsi-
stöðva, sem byggjast á hinni svo-
nefndu „viðloðunar-aðskilnaðar-
aðferð”: yfirborðsstöðvar, fall-
stöðvar og djúpstöðvar.
Vatnið er látið streyma af
krafti i þröngan og háan brunn
eða turn. I samræmi við lög eðlis-
fræðinnar hrifur vatnið loft með
sér i fallinu. bannig fellur ekki
aðeins vatn, heldur einnig loft
niður i brunninn. begar til botns
er komið blandast straumarnir
tveir, vatnið fyllist lofti. Og þegar
þessi blanda kemur i kyrran
vatnsgeymi taka loftbólurnar til
starfa. bær fara allar að draga
óhreinindi upp á yfirborðið.
Fyrstir á
morgnana
Siðan koma fleiri brunnar.
Vatnið fer i gegnum 6 svona
gervifossa og hreinsast stöðugt á
leiðinni.
Sé vatnið fram úr hófi óhreint,
þarf það áður að fara gegnum
yfirborðs-hreinsistöð. betta er
lika foss, nema hvað hann liggur
,,á hliðinni”, lárétt. Hindranir á
leið vantsstraumsins hræra stöð-
ugt i honum, og þar sem vatnið
„brotnar” fer fram aðskilnaður
fyrir tilstilli loftbóla.
Útúrsvona láréttum fossi kem-
ur vatn, sem er þrjúhundruð sinn-
um hreinna en úrgangsvatnið.
En hver verður útkoman, ef
vatnið er látið fara i gegnum
báðar stöðvarnar, hverja á fæt-
ur annarri? Öhreinindi minnka
fimmtánhundruð sinnum! bá
fæst vatn, sem hæft er til notkun-
ar i iðnaði.og sem einnig er hægt
að setja i ár, án nokkurrar
áhættu.
En báráttunni fyrir hreinlæti er
ekki lokið. briðja aðferðin, djúp-
hreinsun, opnar möguleika, sem
áður var ekki einu sinni hægt að
láta sig dreyma um. Hér er ekki
aðeins um að ræða hreinsun á úr-
gangsvatni, heldur hreinsun á ám
vötnum, vatnsgeymum og jafnvel
sjávarströndum.
briðji fossinn hverfur undir
jörðina.
Imyndið ykkur u.þ.b. fimmtiu
metra djúpa holu. Niður i holuna
eru lagðar tvær pipur. Eftir ann-
arri streymir vatn, en loft eftir
hinni. brýstingurinn á fimmtiu
metra dýpi er fimmfaldur, miöað
við andrúmsloftið, loftið blandast
þvi vatninu fimm sinnum betur
en á yfirborðinu, og vatnið verður
léttara. Vatnið byrjar nú að lyft-
ast ,,af sjálfu sér” upp á yfirborð-
ið. og þá gerist það merkilegasta.
Loftið, sem vatnið hafði gleypt i
sig, fer smám saman að aðskiij-
ast þvi, og upp kemur straumur
af einskonar gosvatni. Loftbólur.
ósýnilegar nema ismásjá, festast
við óhreinindi af svipaðri stærð og
jafnvel við gerla, og færir þetta
allt saman upp á yfirborðið.
Öhætt er að segja, að það sé
hreint vatn, sem kemur úr þess-
ari hreinsistöð.
bar með er ekki öll sagan sögð:
þetta vatn er mjög rikt af súrefni.
i þvi eru svo til engin efni, sem
gera lit þess brúnleitan, né heldur
brennisteinsvatni, sem myndast
við rotnun sjávargróðurs.
Sérfræöingar telja, aö með slik-
um hreinsitækjum, megi hreinsa
úthöfin.
Djúphreinsunaraðferðin býr yf-
ir ótakmarkaðri afkastagetu.
Með tækniaðferðum nútimans er
auðvelt að gera holuna, sem not-
uð er við þessa aðferð, nokkra
tugi metra i þvermál. Einnig er
hægt að hafa holurnar tvær og
tengja þær meö jarðgöngum. bá
mundi vatnið streyma niöur i
aðra holuna, en upp úr hinni fyrir
tilstilli loftaflsins, og á yfirborð-
inu muiuii það hreinsast algjör-
lega af öllum óhreinindum.
bessum holum erhægt að koma
fyrir svo til hvar sem er. og með
aðstoð þeirra getum við nú loks
hafizt handa um hreinsun vatns á
hnetti okkar.
Vjatséslav Demidov APN
<úr timaritinu „bekking er afl”).
Eftirsóttasta dráttarvólin
Zetor 4718—47 hö.
er sú vél sem mest selst. Zetor
4718 er millistærð sem sameinar kosti
minni og stærri véla. Lipur og
aflmikil dráttarvél með fullkomnum
búnaði, s. s. loftþjöppu, vökvahemlum,
lyftudráttarkróki og stillanlegu
loftpúðasæti svo eitthvað sé nefnt.
Kostar með öryggishúsi og miðstöð
um kr. 320 þús.
Zetor 5718—60 hö. og
Zetor 6718—70 hö.
Þær hafa meiri og betri tæknibúnað
en flestar aðrar dráttarvélar, svo sem
vökvastýri, tveggja hraða aflúrtak
(vinnudrif), loftþjöppu og vökvalyftu
dráttarkrók. Rúmgott, upphitað hús
og stillanlegt loftpúðasæti.
5718 kostar um kr. 420 þús.
6718 kostar um kr. 445 þús.
Zetor Crystal 85 hö.
er stærsta, aflmesta og fjölhæfasta
dráttarvélin frá Zetor. Ein tæknilega
fullkomnasta vélin á markaðnum,
með meiri og betri tæknibúnaði en
aðrar dráttarvélar.
Kostar um kr. 680 þús.
I fyrstu keyptu bændur Zetor dráttarvélarnar vegna þess að
þær voru mun ódýrari en sambærilegar vélar. Það eru þær enn.
En nú er fengin reynsla af afköstum þeirra, endingu og
rekstri. Þess vegna eykst eftirspurnin.
í öllum dráttarvélunum er „Zetormatic", fjölvirkt vökvakerfi,
sem fullnýtir dráttarafl og er stillanlegt á mismunandi starfsrásir.
Biðjið um mynda- og verðlista, með yfirliti um tæknilegan
búnað. Leitið frekari upplýsinga sem fyrst.
ÍSTÉKKf
Lágmúla 5 Sími 84525