Tíminn - 18.05.1974, Síða 8

8
TÍMINN
Laugardagur 18. mai 1974.
viðhorf fólksins
og nóttúra landsins
höfðu mest
óhrif á okkur"
segir Korl Rowold ambassador
eftir níu óra starf hér d landi
Á laugardag 18. mai fer Karl Ro-
wold, ambassador Sambandslýö-
veldisins Þýzkalands, af landi
burt, ásamt konu sinni Ragnhild,
að loknu meira en
niu ára starfi hér. Hann hefur
verið ambassador lands sins hér
1970—1974, en á árunum
1958—1963 var hann fyrsti sendi-
ráðsritari við þýzka sendiráðið i
Reykjavik.
— Við hjónin flytjumst nú til
Danmerkur, sagði Karl Rowold
ambassador, þegar við ræddum
við hann á þessum timamótum. —
Ættingjar minir i Þýzkalandinu
eru nánast horfnir, en i Dan-
mörku býr sonur okkar með sinni
fjölskyldu, og kona min er dönsk
og á þar ættingja.
Við munum búa á Borgundar-
hólmi á sumrin, en þar eigum við
gamlan bóndabæ, sem við höfum
endurnýjað. Á vetrum verðum
við i Kaupmannahöfn, og þar
hyggst ég taka þátt i þýzk-nor-
rænni samvinnu um menningu og
viðskipti, þótt ég hafi nú dregið
mig i hlé frá störfum af heilsu-
farsástæðum. Ég vonast til að
geta nú slakað svolitið á eftir
fjögur erfið ár hér.
Fiskveiöideilan
— Voru siðustu árin hér erfið?
— Þau höfðu mörg vandamál að
færa, og bar þar hæst fiskveiði-
deiluna milli þjóða okkar vegna
landhelgisútfærslunnar. Enn hef-
ur ekki fengizt lausn á þvi vanda-
máli, en ég vona og trúi, að svo
verði bráðlega, og hef reynt að
leggja mitt af mörkum til að svo
megi verða.
óskandi er, að sú lausn byggist
á gagnkyæmri tillitssemi. Þýzkir
sjómenn hafa veitt hér við land i
meira en 100 ár, og við þörfnumst
þess afla, sem þeir draga að
landi. Fiskmarkaður okkar er
stór, og við viljum einnig kaupa
eins mikið og kostur er af islenzk-
um sjómönnum. Fyrir tilstilli
Efnahagsbandalags Evrópu
lækka væntanlega tollar á fiski,
og gerir það fisksölu Islendinga
til Þýzkalands arðbærari en áður.
Vonandi geta þýzkir og islenzkir
sjómenn veitt á Islandsmiðum i
friði og eindrægni i framtiðinni.
Islendingar hafa einkum haft
áhyggjur af veiðum þýzkra verk-
smiðjuskipa hér við land og
óttazt, að þar væri um rányrkju
að ræða og að aðrar þjóðir kæmu i
kjölfar okkar og veiddu hér á enn
stærri skipum. En þessi skip okk-
ur eru engar „ryksugur”, á
þeim eru notuð sömu net og á
venjulegum togurum.
Við viljum ekki vera i sam-
keppni við Islendinga á fiski-
miðunum, heldur veiða i bróðerni
við hlið ykkar. Vinátta þjóða okk-
ar hefur staðið um aldir. Til allr-
ar hamingju hefur hún ekki
glatazt á þessum árum, sem fisk-
veiðideilan hefur staðið, og sjó-
menn okkar hafa reynt að forðast
að i odda skærist. Vonandi helzt
þessi góði vinska,pur með þjóðun-
um nú þegar undirbúningi að
lausn deilunnar er að heita má
lokið og beðið er eftir loka-
samningunum.
Undirbúningurinn hefur verið
starf okkar i utanrikisþjónustunni
um árabil, og ég er vongóður um
að árangur verði góður.
i dönsku andspyrnu-
hreyfingunni
— Hvað störfuðuð þér áður en
hingað til Islands kom?
— Það er löng saga. Ég var frá
upphafi andvigur Hitler. 21 árs
gamall var ég yngsti þingmaður i
Braunschweig og var tekinn fast-
ur vegna andstöðu við' stefnu
Hitlers og settur i einangrunar-
búðir. Með hjálp læknis mins
tókst mér að flýja til Danmerkur,
og var i tiu ár á Borgundarhólmi
og siðan i Kaupmannahöfn, en fór
þar huldu höfði, þvi Þjóöverjar
höfðu hertekið landið. Ég varð að
flýja til Sviþjóðar 1944, en kom
siðan aftur og vann fyrir danska
rikið i þýzku flóttamannabúðun-
um. 230.000 þýzkir flóttamenn,
þar af 80% konur og börn, voru i
Danmörku i striðslok. Ég vann að
menningar- og fræðslumálum i
þágu flóttamannanna, og 1949,
þegar þetta fólk fór aftur til
Þýzkalands, skrifaði ég bók um
þetta starf, Flóttamenn i Dan-
mörku, fyrir danska rikið.
Stofnaðir voru skólar og bóka-
söfn i flóttamannabúðunum.
Fólkið var látið kjósa sér sina
eigin stjórn, og yfirleitt reynt að
gera iif þess eins mannúðlegt og
kostur var.
M.a. unnum við að þvi að flokka’
um eina milljón bóka, sem Þjóð-
verjar áttu i Danmörku á þessum
tima, og fá flóttafólkinu til afnota,
en þær voru siðar sendar til
Þýzkalands á staði, þar sem
bókasöfn höfðu eyöilagzt i striðs-
átökunum.
1950 tóku Þjóðverjar á ný upp
stjórnmálasamband við Dan
mörku, og varð ég þá sendiráðs-
fulltrúi i Kaupmannahöfn með
félags- og menningarmál og
fréttaþjónustu á minni könnu.
1955 fór ég siðan til starfa við
utanrikisráðuneytið i Bonn, varð
sendiráðsfulltrúi hér 1958 og
sendiráðsfulltrúi i Stokkhólmi
1963, og kom svo aftur hingað
1970.
Ykkar gæfa að vera
smáþjóð
— Hvers vegna kusuð þér að
koma aftur hingað?
— Landið hafði sterk áhrif
ámig. Náttúra Islands er áhrifa-
mikil og oft stórfengleg. Þegar Is-
lendingar tala um að landið sé
litið, mótmæli ég alltaf og segi, að
það sé einmitt stórt. En þjóðin er
hins vegar fámenn, og það tel ég
ykkar gæfu.
Lifið hér er mannlegra en með
stærri þjóðum. Fólk lætur sér
koma hvert annað við. Menn hafa
meiri áhuga hver á öðrum,
þekkja fortið hvers annars, og
yfirleitt hefur fólk meiri yfirsýn
yfir þjóðlifið i heild. Samt finnst
mér fólk hér umburðarlyndara
gagnvart náunganum en aðrar
þjóðir og meta persónulegt frelsi
mikils.
Landsmenn hafa verið okk-
ur hjónunum mjög að skapi.og við
höfum fundið, að Þjóðverjar eru
hér velkomnir gestir, enda er
menningarsamband þjóðanna
þegar alda gamalt.
Ég tel, að tslendingar geri
meira fyrir samfélag sitt en flest-
ar aðrar þjóðir. Þegar ég hugsa
um vegakerfi ykkar i þessu erfiða
landslagi, þá undrast ég, hvernig
svo fámenn þjóð hafi getað byggt
það.
Við Ragnhild höfum ferðazt
mikið hér, bæði á einkabifreið og
inn á hálendið i hópferðum Guð-
mundar Jónassonar og Úlfars
Jacobsens. Og það er alltaf hin
ósnortna náttúra, sem hrifur okk-
ur mest.
Sárt að heyra Brandt
hallmælt
Undanfarið höfum við hjónin
ferðazt um og kvatt vini og landa.
M.a. var nýlega opnuð á ný ræðis-
mannsskrifstofa i Vestmannaeyj-
um, og óskum við fyrir hönd
þýzku þjóðarinnar Heimaey allra
heilla i framtiðinni. Þar er nú nýr
þýzkur ræðismaður, Gisli M.
Gislason.
— Hvað segið þér um stjórn-
málaástandið i Þýzkalandi?
— Siðustu ár hafa verið um-
brotatimar i allri Evrópu, ekki
aðeins i Þýzkalandi. Willy Brandt
er flokksbróðir minn og kunningi,
og ég þekki sögu hans. Hann er
mikill mannvinur, merkur maður
og einn af mestu stjórnmála-
mönnum, sem heimurinn hefur
alið. Að upp komst um þennan
austurþýzka njósnara, sem
komizt hafði til valda, var ekki
eina ástæðan fyrir afsögn
Brandts. Það var ekki Brandts
sök, að svo varð, undirmenn
hefðu átt að vera betur á varð-
bergi i þvi efni. En Brandt hefur
átt við veikindi að striða um ára-
bil. Ég tel þó mögulegt, að Willy
Brandt komi aftur fram á sjónar-
sviðið. Hann heldur raunar áfram
sem forseti Sósialdemkrata-
flokksins.
Mér rennur til rifja, þegar ég
heyri Brandt vera sakaðan um að
hafa verið undir áhrifum frá
njósnara Austur-Þjóðverja við
mótun stefnu sinnar gagnvart
austantjaldslöndunum. Það er
megnasta óréttlæti svo mikil voru
áhrifin njósnarans ekki. Það er
einnig argasta fölsun að kalla
Brandt kommúnista, þótt þessi
maður hafi komizt eins langt og
raun varð. Willy Brandt er
sósialdemókrati og andstæðingur
einræðis, i hvaða formi sem það
birtist, — einnig „einræði öreig-
anna”.
Ég álit, að róttækar
marxistiskar hreyfingar innan
Sósialdemókrataflokksins hafi
skaðað hann að undanförnu. Þörf
er á endurreisn flokksins sem
þjóðarflokks i anda Godesberg-
áætlunarinnar. Og það er trúa
min, að sósialdemókratar og
frjálsir demókratar, flokkur
Walters Scheel, hafi yfirhöndina i
þýzkum stjórnmálum á næstu ár-
um.
SJ