Tíminn - 16.08.1974, Qupperneq 6

6
TÍMINN
Föstudagur 16. ágúst 1974.
Séð og heyrt
á Rogalandi
Gjafir til Hall-
grímskirkju í
Reykjavík úr
öllum áttum
Margar gjafir hafa borizt til
Hallgrimskirkju i Reykjavik, og
sumar langt gð, eins og t.d. gjöf
islenzka ræðismannsins i Horsens
I Danmörku og fjölskyldu hans,
sem i annað sinn sendir 10 þúsund
danskar krónur (um hendur
sendiráðsins i Kaupmannahöfn).
Þetta er falleg hugulsemi af út-
lendum manni, sem ekki hefir séð
hinn fagra Hallgrimsturn nema á
mynd.
Margar aðrar gjafir verðskulda
sérstaka athygli, t.d. sending frá
konu, sem býr i nágrenni kirkj-
unnar, en kemst þó aldrei til
messu vegna fötlunar. . En hún
sér til turnsins og heyrir klukkna-
hljóminn og gjöf sina sendir hún
til að votta þakklæti sitt fyrir það,
,,að hún sér kirkjuna risa og
heyrir hljóminn frá henni”. Loks
má minna á gjöf frá gömlum
manni, sem tvisvar sinnum hefir
orðið fyrir þeirri sorg að sjá eig-
inkonu á bak, og vill minnast
beggja eiginkvenna sinna með
gjöf til Hallgrimskirkju. Hjón
lengst norður i landi heyrðu þess
getið i útvarpsviðtali, að Hall-
grimskirkja ætti peninga i vösum
fjölmargra landsmanna, sem
vildu henni vel, og myndu senda
henni peninga við tækifæri. Og
fóru að „leita i sinum eigin vös-
um” og komust að þeirri niður-
stöðu, að þar væri að finna krón-
ur, sem kirkjan hefði þörf fyrir. —
Loks eru til fyrirtæki, sem senda
tillag með vissu millibili og veita
þannig. öruggan og reglubundinn
stuðning við málefni kirkjunnar.
Oft hefir mér einmitt findizt, að
þeir, sem almenningur nefnir
fjármálamenn, sýni gleggstan
skilning á þvi, að jafnvel andleg-
ar stofnanir eins og kirkjan geti
ekki verið án peninga, og fram-
kvæmdir i efnisheiminum komist
ekki áleiðis án efnislegra verð-
mæta.
Þessi hugleiðing min er til orðin
vegna þes, að mér finnst það eitt
að veita viðtöku gjöfum og áheit-
um til Hallgrimskirkju, sýni mér
óendanlega fjölbreyttar myndir
úr þvi mannlifi, sem kristin
kirkja á að þjóna, og væntir sér
einhvers af henni.
Gjafir frá siðustu vikum eru
sem hér segir: G.J. kr. 10.000.00,
J.Gr. kr. 200.000.00, GPV og JO
kr. 500.00, AB kr. 100.00, Ónefnd
kona kr. 5000.00, GG kr. 10.000.00,
ÞA kr. 2000.00, Ókunnur maður
kr. 200.00, Sami kr. 200.00, IE kr.
5000.00, Ó kr. 1000.00, EAg kr.
5000.00, JL kr. 30.000.00, S.Þ. kr.
2000.00, BÓ kr. 1000.00, IG kr.
1000,00, Kona við mssu kr. 3000.00,
Kona i nágrenni kirkjunnar kr.
4000,00, HS kr. 1000,00, Familien
Hede Nielsens Fond kr.
158.540.00, NN kr. 2000.00, AT kr.
1000.00, Ingibjörg kr. 5000.00, SSA
kr. 1000.00, PG kr. 500.00
Samtals kr. 448.940.00
Kærar þakkir til allra, er hiut
eiga að máli. Jakob Jónsson.
Ndmskeið
fyrir
reykingafólk
tslenzka bindindisfélagið mun
standa fyrir námskeiði fyrir fólk
sem vill hætta að reykja. Nám-
skeiðið verður haldið að Árna-
garði I Reykjavik dagana 1.-5.
september n.k. Fyrsti fundur
verður sunnudaginn 1. september
ki. 20:30. Námskeiðið verður með
sama sniði og fyrri námskeið,
sem haldin hafa verið. tslenzka
bindindisfélagið starfar á vegum
aðventistasafnaðarins á tslandi.
Læknirinn, sem kemur til að
annast fræðsluna á námskeiðinu,
er J.D. Henriksen læknir, ættaður
frá Danmörku, en búsettur nú i
Bandarikjunum. Hann var við
fyrsta námskeiðið sem hér var
haldið fyrir reykingafólk. Jón H.
Jónsson mun einnig starfa við
námskeiðið. Fólk er eindregið
hvatt til að sækja þetta námskeið,
þvi að ekki er vitað hvenær hægt
verður að halda næsta námskeið.
Innritun fer fram á skrifstofu-
tima I sima 13899. Greiða þarf
fyrir handbók námskeiðsins, en
að öðru leyti er það ókeypis.
Gísli Kristjdnsson:
Um miðjan júni siðast-
liðinn sat ég fund sam-
norrænna aðilja, sem
annast korn- og kjarn-
fóðurverzlun um Norð-
urlönd og hafa sambönd
sin á milli á þeim svið-
um og árlega ráðstefnu.
Umrædd ráðstefna
var háð i Stafangri og
þar eð Noregs
Bondelag hafði boðið is-
lenzkum bændasamtök-
um að senda fulltrúa á
aðalfund félagsins, i Bö
á Þeiamörk, viku siðar,
og ákveðið hafði verið að
ég skyldi mæta þar,
gafst tækifæri til að
dvelja nokkra daga i
Stafangri, unz umrædd-
ur aðalfundur yrði hald-
inn.
Við það tækifæri buðust skilyrði
til að kynnast ofurlltið þeim atrið-
um, sem að nokkru eða miklu
leyti eru tengd og nátengd ollu i
Norðursjó og nýtingu hennar,
sem nú er verið að undirbúa og
byrjað að vinna. Fyrsta vinnslan
er einmitt beint undan ströndum
Rogalands, og athafnir á landi
eru miklar i gangi i ýmsum bæj-
um þar, aðallega i Haugasundi og
Stafangri.
Stórvirki
i framkvæmd
Það eru engar smávegis at-
hafnir, sem i gangi eru til þess að
undirbúa sitthvað það, er þarf til
þess að sækja oliu i undirdjúpin
og koma henni á land og á mark-
að. Til þess þarf tæknibúnað, og
til þess þarf mannsmergð, og það
er ekki ofsagt þótt mælt sé, að
hvort tveggja er til reiðu og á
undirbúningsskeiði.
Mikið af þvi, sem gert hefur
verið þegar, er úti á rúmsjó, en
það sem er I gangi þarna i Staf-
angri, er vel vert frásagriar, ekki
sizt af því að það hefur allt I för
með sér byltingakennd fyrirbæri i
atvinnumálum og efnahagsmál-
um, og líklega i miklu fleiri mál-
um. Svo var sagt, að leiga fyrir
eitt herbergi væri nú greidd þar
eins háu verði og fyrir heila ibúð i
fyrra. Svo ör verðlagsþróun var
tjáð á fleiri sviðum, öll tengd önn
dagsins við oliuævintýrið.
Fram á siðustu ár hefur oliu-
vinnsla úr jörðu og úr hafsbotnum
verið gerð frá stálturnum, er til
þess hafa verið reistir. í þetta
sinn hefur það einnig verið svo
þarna i Norðursjó, en nú er verið
að gera steinsteyptar eyjar i Staf-
angri, til þessara þarfa.
Þarna er verið að byggja tvær
„eyjar” úr steinsteypu. Hvor
þeirra er 6000 fermetrar að
flatarmáli. Þeim skal fleytt út i
Noröursjó, og þar skulu þær
standa á botni á 120 m dýpi, og
auðvitað eiga þær að ná upp úr
sjó, annars væru það ekki eyjar.
Um tæknilegar framkvæmdir i
sambandi við gerð þeirra skal
ekki fjölyrt, en þarna er unnið
nótt og dag, 700 manns vinna á
tveim vöktum.
A stálpalli voru steyptir 19 si-
valningar i þurrkvi. Að þvi búnu
var lofti dælt inn i stálgeymi og
vatni hleypt i þurrkvina, svo að
mannvirkið flyti. Þetta var sett á
flot og þvi fleytt út á fjörðinn
framan við Kvaleberget I Staf-
angri. Þar sá ég svo unnið af þvi
að efla þetta flotvirki, þar sem
steypt er ofan á sivalningana og
vatni hleypt inn i þá smátt og
smátt til þess að hæð yfir sjávar-
máli sé hæfileg til áframhaldandi
athafna, unz náð er þeirri hæð,
sem nauðsynleg verður til að
standa á botni i Norðursjó, en
hinn eiginlegi vinnupallur, — eyj-
an — verður ofan á sivalningun-
um.
Að þessu verki loknu, þarna i
firðinum við Stafangur, verður
öllu fyrirtækinu fleytt út i Norður-
sjó, dregið með vélaafli skipa og
komið þar fyrir til framtiðar-
stöðu, i svo sem 10, 20 eða 30 ár,
eftir þvi hve lengi olian i undir-
djúpunum hrekkur til vinnslu frá
hverri eyju. Að þeirri notkun lok-
inni er ætlað að eyjan verði dreg-
in til hafs og sökkt á svo sem 5000
m dýpi.
Vinnumagn
og verkamenn
Svo var sagt, að fullgerð myndi
hver eyja hafa gleypt 1 1/2 millj-
ón vinnustund, eða um 200.000
dagsverk með 8 stunda vinnu-
degi. En auk þessara 400.000
dagsverka, sem þarf til þess að
byggja eyjarnar tvær, eru fjöl-
mörg önnur mannvirki, og þar á
meðal verksmiðjur, sem greina
oliuna i hinar ýmsu tegundir
(raffinaderi) allt frá flugvéla-
bensini i svartoliu, og fjölmargt
þar á milli. Og svo eru það allir
flutningar og svo ótal margt ann-
að, sem krefst fagmennsku, en
einnig almennrar verkamanna-
vinnu i stórum stíl.
Vinnumarkaðurinn truflast við
allt þetta”, sögðu menn, sem ég
ræddi við, og sem dæmi um það,
var mér tjáð, að litlar verksmiðj-
ur i grenndinni hefðu orðið að
loka vegna manneklu. Meira að
segja hlaut mjólkurbú eitt að
stöðva rekstur, þvi enginn var til
að starfa þar, yfirborgun i oliunni
gerði það að verkum. Til þessa
hefur verið unnt að fá vinnuafl til
olluathafna i námunda við, eða á
Rogalandi, en i þvi fylki búa tæp-
lega 300.000 manns. Hins vegar,
þegar fjölbreyttari athafnir eru
nú i gangi, verður að sækja vinnu-
afl um langvegu, þvi að talið er,
að 15.000 manns muni starfandi
við oliuvinnsluna, beint og óbeint
um komandi ár. Bændur á Jaðri
sögðu engin vandræði hafa verið
á ferð til þessa með vinnuafl, en
það horfði á annan veg nú, og sér-
staklega væri það verðlagið, sem
færi upp úr öllu valdi vegna sam-
keppninnar, enda þótt erlent
vinnuafl væri nokkurt, aðallega
sérfræðingar, við oliuna. Sagt var
þó, að garðyrkjumenn hefðu hætt
garðrækt þarna I fylkinu, af þvi
að það borgaði sig miklu betur að
„vinna i oliunni” en að rækta kál-
meti.
A ársfundi hjá Norges Bonde-
lag var allt annað hljóð i strokkn-
um viðvikjandi vinnuþörf og
vinnulaunum. Þar stóðu fulltrúar
bænda upp hver á eftir öðrum,
einkum þeir, sem stunda búskap
vestanfjalls og á Þelamörk, og
tjáðu, að með öllu væri nú ómögu-
legt að fá nokkurn til að vinna að
bústörfum, unga fólkið þyrptist
allt I oliuvinnu, enda ekki nema
von, þvi að þegar kaup bóndans
eða verkamanns hans næmi 9-10
norskum krónum á klukkustund,
þá greiddi iðnaðurinn viðast 16-18
krónur. „En hvað er það”, heyrð-
ist frá pontunni, þegar hver á eft-
ir öðrum kom þangað til að tjá
sig. „Olian greiðir um 30 krónur á
klukkustund, og svo er sagt, að
fáir vinni fyrir það kaup, af þvi að
með ákvæðisvinnu geti þeir kom-
izt upp I 50 krónur á tímann.”
Raddir um, að allt þetta valdi
hreinni byltingu i atvinnuháttum
Norðmanna, voru uppi viða, þar
sem ég hitti menn að máli, eink-
um þó menn úr bændastétt. Þeir
vildu álita, að þetta yrði eins og i
Troms, þegar háskólinn var reist-
ur og öll mannvirki tilheyrandi,
,,þá flutti allt unga fólkið úr sveit-
um Norður-Noregs”. Þar eru
eyðibýlin i þúsundatali, en 16 bú-
jarðir eru nú yfirgefnar daglega i
Noregi, var mér tjáð. Þelamerk-
urbændur, sem margir sátu aðal-
fund bændafélagsins i Bö, sögðu,
aö oft hefði verið vandi á höndum,
en nú, þegarverðlag búvöru er
skammtað úr hnefa stjórnvalda
með gerðardómi, og á hiria sveif
er ótakmörkuð atvinna úti á
Norðursjó, og kannski alla leið til
Spitzbergen á komandi árum —
þvi að liklega er olia i undirdjúp-
um alla leið utan strandlengjunn-
ar —■ væri vandséð, hvernig bú-
skapur yrði rekinn i sveitum
landsins, en hans væri þó þörf, þvi
að þannig horfir nú þegar, að
þjóðin er ekki sjálfri sér nóg með
framleiðslu vissra búvöruteg-
unda.
Þó eru aðrar raddir, sem segja
allt aðra sögu. Blöðin tjáðu að
viðhorf stjórnvalda til oliumál-
anna bentu til bjartrar framtíðar
þvi að nú fengi rikið 1300 milljón
króna tekjur af oliunni (vist að
verulegu leyti sem söluskatt), og i
framtiðinni miklu meira, með
aukinni oliuvinnslu. Og bændurn-
ir við Ardal i Hjelmeland þurfa
ekki að kvarta að minnsta kosti
ekki þeir, sem urðu milljónamær-
ingar við sölu á sandi og möl, sem
notuðer til þess að steypa eyjarn-
ar, sem fleyta skal út i Norðursjó-
inn. Fyrir þá er um að gera að
nota krónurnar til fjárfestingar i
mannvirkjum en skattarnir
gleypa kúfinn af þeim.
Strikin sýna skiptingu Noröursjávar miili aöliggjandi rfkja. Olfuborunarsvæöiö er auökennt meö sérheitum og sýnt er hvaöa lelöir olfu-
leiöslur eru lagöar til ianda. Norömenn eiga mikla aöild aö oliu og vinnslu hennar og tæknimenn þeirra eru snjallir verkfræöingar. Gert er
ráð fyrir aö leiöslan til Karmeyjar geti flutt 2,5 milljarða af gasi á ári, ennþá er lögn hennar ekki fullráöin, en oliuvinnsla Norömanna er f
gangi.