Atuagagdliutit - 01.04.1938, Qupperneq 5

Nr. 17
ATUAGAGD LIUT1T
m
angutip avdlap kialunit igalåmernit tåuko
agtakunut igingitsugagssaringikaluarpai. kisiåne
tåuna nunåinarme nakorsaK isumaliuinarpoK:
»sule utaiKitsiartariaKarpunga — ilåne tuberku-
losip toKutagssane sivisumik — ukiutdlunit ar-
dlagdlit toKuniartarpå. i'mai<ame tuberkulosip
limassuarai ama kigaitsumik igalåminerme amei-
dliartorsinåuput.« Kochip igalåmernit eiKångi-
lai. aKaguane — uvdlut 15-gssåne kingumut ki-
ssarssune ornigpå, påsivålo igssortitap ku miki-
ssuarårarpagssuarnik KivdlålugtoKalersimassoK.
Kochip agssålunit sajorujugpoK agdlinartutine
kaussarfingminit amugamiuk igalåmernitdlo mi-
sigssulerdlugit. agdlinartm'narmik misigssordlu-
git Kivdlålugtut tamåko tavtatut panertutut åsse-
Karput.
åsit ungerutigssiårånguamik såkulerdlune
tavtaussanil tigusilåriarame agdlisitsiume atånut
ilissivoK.
tåssavikasit sulissartup puaine takusimassai.
uningavdlumaraluarput, kisiane kinguågssiora-
mik umassussut nalunångitdlat. takuvdlugit i<a-
jangnaraluaKaut; kisiane hunneritdlunit såku-
torssuinit inorerneruput, pulateriårssungnitdluntt
mavkulårtulingnit 10,000-nit toKunarneruput.
Kaumatine tugdlerne Kocbip navssåne ugper-
narsiniarpå anusingujueKalune KaKersaKalunilo,
ilame tuberkulosep patsiså påsiniartitdlugo misi-
lissarnermine nangitaKåtårsimangårmat agdlagai
atuardlugit Kasunåinarputdlunit. åpakånit tu-
berkulosenartunit ugsingnit tertssanitdlo uma-
ssuarKat ilaKutarit 43 kinguagssiortfsimavai.
umassune tuberkulosilTnarne toKunartorssuit
tåuko navssårisimavai. Kåumaterpagssuarnile ki-
nguågssiorterKårtarsimavai umassup timigfngiså-
ne, pårKutarisimavdlugit igalåminermit igalåmi-
nermut avdlamut nflteKåtårdlugit, tupingnåinar-
migdlo pikorfssuseKardlune umassuarKat avdlat
måtusimavdlugit.
umassunul akornuteKångitsunut tigssaluka-
runiarssarilerpai, terfssanut avdlarpagssuarnutdlo,
umassume tåuko tuberkuloseKalerpata avdlåuså-
ngingmat umassuarKat tåuko tuberkulosirnut
patsisausimåsangmata.
pivdlingajagtut ilingajagdlune suliuarpoK. av-
dlanik erKarsautaerutdlune tuberkulosip uma-
ssuarai kisisa erKarsautigilerpai kisisalo sangmi-
ssarilerdlugit. ånorujufnartungorpoK takornar-
tatdlo sugdlivingminut isertut oKariatårfiginiarta-
lerdlugit sorraiserfiginiartalerdlugitdlo. sulivfia-
nie umassunik katerssugausivigtut åsseKarneru-
lerpoK. umassut nalinglnarpagssuit tigssalukår-
tartuarpai, agdlåme sauniluit, tingmiårånguit ni-
merissat naratsitdlo tigssalukårtartarpai.
umassut tunitdlagtmardlutik tul)erkuloseKa-
lerstnåungitsut soruname suatdlautigmgilåt, teri-
ssatdle nikatdloriartuåriardlutik tugdlenårdlutik
toKorarput, timaitdlo umassuaiKanik ulivkårpul.
måna Kochip OKåtårissarnine nåmagsorilei-
på. mana isumanalerpoK silarssuarmioKatine
nalunaerfigisinångordlugit: umassuaraK tuberku-
loseKalersitsissartoK navssårineKarpoK! taimåi-
lordlime isumaKarpoiv sule atautsimik namagsi-
ssariaiiagaKardlune.
isumaliutigilerpå Kularnångitsuniik inuit tu-
berkuloseKalertåsassut anersårtornermlkut uma-
ssuarKat ilungmut anersårutardlugit puangming-
nut, pujoralangmut ilångutdlngit imalumt sakiag-
dlugtut Kuersortut Kanigkångamikik. ilimagålo
umassut ama taimailivdlutik tuberkuloseKalersf-
nausoralugit. kisiåne suliagssaK tamåua pilerinå-
ngitsorssuvoK, Kochivdle misilingniarumatdlerpå.
tauva umassut najugarissåt dmassuaraKalerslniar-
dlugo misiligkumatdlerpå. kisiåne taimailior-
nigssaK navianartuligssflvoK.
angutauvordle suliaminik nåmagsingningni-
artartoK navianartut soKiitiginagit. tauva nautsi-
vingme igdlerflussarssuaK sanatipå iluanutdlo te-
nssat kaninatdlo isåtitdlugit. sulissarfingme igalå-
vanlngånit aKerdloK suvdlulik igdlerfiussarssuar-
mut ingerdlattpå, uvdlutdlo pingasut nangminer-
dlune silåinaK umassuaralik igdlerliussarssuar-
mut pumpertuarpå umassut anersårtordlutik na-
jorutagagssåt.
uvdlut Kulit Kångiungmata kaninat malung-
narsiput. sapåtitdlo akiinere pingasut Kångiiitut
terissat ama avdlagssaujungnaerput. umassut ta-
marmik tuberkulosimit toKiiput. Kochivdlo er-
Kartiingitdluinarpå igdlerfiussamit tåssånga toKU-
nartuligssuarmit umassunik tigorainine navianar-
toKaraluaKissoK.
7.
uk. 1882 Marsip 24-åne nakorsat ilisimatiit
Berlinime atautsimlput. Tysklandime ilisimatu-
nerpaussut kalerssusimåput. Paul Ehrlich ilau-
vok, professorilo Rudolph Virchow Kanigtunguå-
kut Robert Kochimik umassuarKanigdlo misig-