Atuagagdliutit - 16.11.1946, Blaðsíða 2

58
ATUAGAGDLIUT1T
nr. 8
dliartortitdlugo inungnut Kavsinut ernumanarto-
KarpoK. nuname nikanartume avtngarusima-
ssumilo kristumidssuseR agdlisartariaKarpoK.
Hans Egedeme nunavtfnut kristumidssusermik
oKariartormat suliå tåssanimiussugut Qmarsartar-
tigo. uvdluvttnilo pissartut erKarsautigilerdlugit
suliå suliagssaK nuånersoK Kimanartordlo_ soku-
tiginérdkiartorpoR avdlamigdlo taorserneKariar-
tordlune, naugdlo nungdtugssåungtkaluardlune
kinguarnigsså navianartoKarpoK. månåkume infi-
sugtuarånguit soKutigissaerukiartortut issigilerdlu-
git ilåntkut nipangersimanes ajornartaKaoK. nu-
narpdme igdlersorniartitdlugo uvdluvutdlo er-
Karsautigititdlugit kalålefc påsfssutigssaminik su-
julerssortiminit KfnuteKartuåsaoK.
E. Nathansen.
kcilåtdlit nunål — ujarålo or-
ssugiak.
avanerssuan nuna åtavigissaa ungasetcalugo
KåKarssflp kussanaaissup atåne fpoK Danmarkip
ujaragsiorfituå „Ivigtåtuaik taineKartartoK. arna
isuraaKarpoK: „nuna ivigkanik KorsorigsoKu. uja-
ragsiorfik niuvertoKarfU K’aKortup Påmiutdlo
akornånlpoK. Arsfip kangerdluane KåKarssQp
kussanartup, tmavdlo eKalugpagssuaKartup ser-
raerssflvdlo napajungaminik nuisassoKartup uja-
ragsiorfik ungalusimavåt, danskinit pigineKartoK
ulapårfioKissordlo. tamatumale sujornagut ka-
låtdlit nunåta aussåne sivikitsume piliniarfigalu-
go kalåtdlit najortarsimavåt. måna sulivfigssfl-
vok ukiut 20 hunderedingoriartorneråne ilisima-
tflnit tåukualo sulissartuinit orssugiak (kryolith,
»ujarak sikQssaK«) piarneKartuarmat.
danskit sulissartue tåvungarssuaK silarssup
avangnamut isuata tungånut pilerisugtarsimåput,
ilåtigut nuna tupingnartoK ptssutigalugo, ilåtigut-
dlo akigssarsiarssuit ptssutigalugit, tåssunga su-
livfeKarfingmut kalåtdlit nunåta kujatåne ftumut
autdlarumavdlutik. ukiutdlo tamaisa ujarak piar-
neKartoK 10 milli Anit korQnit sivneKalugit nale-
KartarsimavoK. (sorssungnerssflp atunerane ang-
nerdnguatsiarpoKl A. Kr.).
kalåtdlit orssugiak sunorsisugarissarsimavåt.
orssugiak KaKortOvoK KaumassoK åssiglngitsut
måko akugalugit: fluor (sikagsautigssaK), natrium
(augtitagssan sølvingassoK sikagtungitsoK) alumi-
niulo. itsaK kalåtdlit kisimik orssugiak ilisima-
våt, seKugteriardlugulo sunorsiliugkamingnut a-
kdniliutarsimavdlugo. ukiutdle 1800 ingerdla-
neråne Evropamut avalåuneKartalersimavoK ili-
simatflnit misigssugarinetcalerdlune, pingårtumik
P. Chr. Abilgaardimit, Danmarkime flmassunut
nakorsagssat ilfniarfiånik (veterenærskole) aut-
dlarnérKårtumit; tåussuma orssugiak misigssugka-
me ilå Portugalime ilisimatAt ilånut tusåmassau-
ssumut nagsidpå misigssorKersuvdlugo. Portuga-
limiup misigssoréramiuk ujarak taivå: krjolillt,
isumaKartoK: »ujarak sikfissaK.« tamatuma ki-
ngornagut »ujarak sikfissaK« ilisimat At alaper-
naitsorujugssuångorpåt. ukiordlo 1823 ilisima-
tfip svenskiussup ujaiKanik åssigingitsunik mi-
sigssuitdlarKigsup påsisimavå ujarak tåuna åssi-
glngitsunut Kavsérssuarnul sananeKarsinausson
iluanutaungårdlunilo.
laimailivdlune Ivigtut lingmiångorpoK kiil-
liussoK. uk. 1806 ilisimat At ilisimassagssarsior-
tut kalåtdlit nunåta Kitånul autdlarput, ujarag-
siortoK tyskiussoK Karl Ludvig Giesecke pissor-
taralugo. angerdlarame orssugtssat misiligutig-
ssane nagsarpai. låussumalo kingornagut augti-
tagsserissartoK danskiussoK ilisimatfiK Julius
Thomsen orssugtssamik misigssuivoK, kalåtdlit-
dlo nunåta oKalugtuarissaunerane taissagssauler-
sitdlugo ujaragsiorffnguaK Arsfip kangerdluane
itoK ujarKerisitseKatigingnut iluanårutigssaKangår-
toK, nålagauvfingmutdlo |akileråruteKartarnermi-
gut pissagssaKarfiussartortaoK.
ilisimalup Julius Thomsenip navssåve. Julius
Thomsenip orssugiak suliaralugo navssårai: uja-
ragssaK (alun) sfitalo (soda), natronilo, kingorna-
lo aluminiumerujugssuaK pineKarstnaussoK nav-
ssåralugo. navssåK tåuna kingugdleK måna infi-
ssugul naldngilarput KanoK pingårtigissoK ting-
missartuliaralugo alortorujugssfingmat sorssung-
nermilo pingåKalune. taimailivdlune orssugiak
Kanga infissunit pingårtitaugaluaKissoK sule na-
livttne pingåruteKarnerulersimavoK.
Julius Thomsenip ernlnan ujaragsiorfigssap
sulivfigineKalisavdlune akuersstssutigineKarnigsså
norKåissutigilerpå, avdlanigdlumigoK kalåtdlit nu-
nåne ujaragsiorfigssanik penarmat, oKartoKartar-
måmigoK nungugssåungitsumik piligssiissoK. tai-
male autdlarniniåsavdlune ajornaKutilerujugssfi-
galuarpoK anigorneKarstnaussunigdle, sfirdlo: ka-