Atuagagdliutit - 01.08.1948, Qupperneq 4

176
ATUAGAGDLIUTIT
nr. 15
åsserdluinånik piniartut aulisartutdlo nag-
dlersutumik tunissatik akilersftallsagaluarpait ilu-
mutdle nålagauvfingmut akiliutigissåt malung-
narsisfneKaraluarpat, uvagutdlo atorfigdlit suli-
ssartutdlo tåukunatut akilerårtarnerput nagdler-
sunerussariaKarpoK.
akilerårutitut måko tugpatdlersautigitineKar-
tarput erssmgitsukut pisiniarfmgne pisiat akikit-
dlisarneKartarnerat kalåtdlit nunåne tunissat aki-
sa migdlilerneKarnerinut igdluatungiliutdlugo, ka-
låtdlitdlo tunissait Kavdlunåt nunåne akitsorter-
dlugit tuniniarneKartardlutik. tamånale sordlo
OKarérsunga tugpatdlersautipalåjuvoK nukagsau-
tåinauvdlunilo, sapi'ngisarputdle nåpertordlugo
suliniartariaKarpugut KdKugulumt namagsissag-
ssamik autdlarnivdluta kalåtdlitaoK erssitsumik
akileråruteKalernigssåt angutserdlugo.
suliagssaK sullssutigingnigtugssanut oKitsu-
ngeKissoK nalungilara; kisiånile tamåna erninaK
ingerdlåneKaleraluarpat tauva ineriartornigssavti-
nut iluaKutåusaKissoK KularutigssåungilaK.
Hans Lynge, Ausiangmio.
Alaskame perKingnigssamut
tungassut.
sujorna 1947-me Alaskame nåpautit pitsai-
liorniardlugit isumagingningneK Amerikamit mi-
sigssortmeKarpoK. Amerikame nålagauvfeKatigit
tatdlimångordlugit avgoråine avgornertut atautsi-
tut Alaska angissuseKarpoK inuile tamåkerdlutik
90—100.000-lnauvdlutik. nunap inuvisa — indiå-
nerit eskimdtdlo katitdlutik 32.000 migssiliorpait
amerdlåssutsimfkut nikingåssuteKångingajagdlu-
tik. Amerikap Alaska 1867-me rusinit pisiaring-
mago kingorna nunap inuvé amerdleriarsimå-
ngitdlat akerdlianigdle KaKortut nunasissut amer-
dliartortuarsimavdlutik sualungmik ukiune ki-
ngugdlerne sorssungnerup nalåne Alaskap såku-
toKarfeKalernera ilangårKutigalugutaoK. taimåi-
tumik misigssuiartortitat suliagssaisa ilagåtaoK
såkutOt Alaskamitut nunap inuinit nåpautinik
tunitdlangneKarsi'naunerånut igdlersdtausfnaussut
misigssusavdlugit. aussaK kingugdleK misigssuiar-
tortitat tåuko tatdlimaussut Alaskame sap. ak.
pingasut nunaKarfingne 16-ne angnerussune ming-
nerussunilo suliput.
misigssuiartortitat nalunaerutåine måna sar-
Kumersune sujugdliutitdlugo tuberkulose Alaska-
me nåpautit siåmarsimanerssåtut ilungersua-
narnerssåtutdlo oKautigineKarpon. 1945—46-me
tuberkulosip Alaskame toKiissutaunera inug-
tiissuseK nautsorssutigalugo U. S. A.-me toKii-
ssutauneranit Kulingiluariardlune angnertuneru-
vok, tauvalo Alaskame inuit KaKortut amerdlå-
ssuseK nautsorssåtigalugo tuberkulosimik toKu-
ssuteKartut U.S.A.-me tamarme tuberkulosimik
toKiissutilingnit mardloriåumik angnertunerussu-
tut nautsorssuneKarpoK Alaskavdlo inutoKaine
tamatuminga torKuteKartut 14-riåumik amerdla-
neruvdlutik.
Alaskap inuinit 100.000-ngajaussunit 4.500
tunitdlaisinaussumik tuberkulosiligtut nautsor-
ssuneKarput tauvalo malungnångitsussåraluamik
tuberkuloseKarneK tupingnavigsumik atugausso-
rujugssuvdlune. Alaskame ukiumut toKussartut
tatdlimararterutait tuberkulosimik toKiissuteKar-
tarput, 1945-milo tuberkulosimik toKiissuteKar-
tut amerdlanerit torKutait Alaskame pericingnig-
ssamik nåkutigingnigtut Kutdlersarissaisa aitsåt
påsisimavait toKussut toKunerånik nalunaeru-
taussut nagsiuneKarnerisigut. Alaskamiut KaKor-
tut tuberkulosiligtait Amerikame nålagauvfeKati-
gingnut katsorsartikiartorajugtarput.
Alaskap inutoKaine tuberkulosip siåmarsi-
måssusianut ugpernarsautigssauvdluarput igdlo-
Karfinguit ilåne eskimOmavingnik 1200-nik inu-
lingme inuisa 25 pcté — inuit 300 — tunitdlåu-
slnaussumik tuberkuloseKarmata 35 pctilo — 420
- tunitdlåusmåungikaluamik tuberkuloseKardlu-
tik, igdloiiarfinguamilo tåssane ukiune kingug-
dlerne sisamane toKussartut 55 pcté tuberkulosi-
mik toreuteKarsimåput. avdlame méreanit 30-
nit 5—6-nik ukioKardlutik atualersunit arfinilina-
vit atuarnerup inerneranut — tåssa 14-inik ukio-
Kalernermingnut — atuarput, sivnerisalo toKu-
ssut amerdlanerssat tuberkulosimik torKuteKar-
put. avguaKatigigsikåine Alaskap inuvé inuner-
torssuneK ajorput.
misigssuiartortitat nåpautipiluit syfilis gonor-
rhoilo atugaussorujugssånerarpait. inuit amer-
dlåssusiånut ågtussamik nåpautipilugdlit amer-
dlåssusiat nalunaerssflteKartfneKångikaluaK oKau-
tigineKarpoK såkutut akornåne nåpautipilugdlit
ardlalerujugssdssut. tainatumunga pissutaussut