Atuagagdliutit - 01.02.1949, Síða 2

26
ATU AGAGDLIUTIT
nr. 3
raluartumik måna tikitdlugo ilungersutdlugo år-
KingneKångisåinartoK.
kommunerådit siit tamaisa suliarisfnåungi-
lait suliagssarpagssuaKartarnertik pivdlugo manå-
kutut aningaussagssaileKitigalutik pivfigssaileKiti-
galutigdlo amerdlanertigutdlo tamåko KanoK ajii-
ngfnerussumik ari<ingniarnigssånik påsisimassa-
Karatik namaginartumik suliarisfnåungfnamfkik.
soruname kommuneKarfit suliagssarigaluarpait;
tamåkunmgale påsisimassaKartunut suliaritine-
Kartugssåuput piårtumigdlo suliagssanut sagdler-
panut ilautitdlugit ånungniartariaKardlutik.
1946-me Danmarkime atautsiminerme tamå-
ko nunaKarfingmilo suliagssat avdlat tamatumu-
nga tungassut (uvfarfeKarneK) sulfssutiginigssåt
pingårnerpånut ilautitdlugit erKartorneKarput.
tauvalo amtslægit maungnartitåuput tamåko piv-
dlugit påsiniaisitauvdlutik oKauseKartugssauti-
tauvdlutigdlo. manalo nunaKarfit igdluliorfigine-
Karnerata iluarsartuneKarnigssåinik sulissugssat
arkitektit suliariniagaisa ilagat, Kularingilarputdlo
sapfngisamik piårtumik iluarsartuniarumårait.
kisiåne erinitsalerpugut. ukiume nunaKarfit
angnerugaluartut ilait agdlåt Saharatut imigssai-
leKitigissalerput, nunaKarfitdlo agdliartortitdlugit
ajornakusoriartm'nåsaoK nauk nunap ilua Keri-
neK ajortoK imiligssugaluartoK. taimaingmat Ka-
nortoK suliagssaK tamåna nukingiutdlugo (kisiå-
ne pipatdlangnago) piårtumik suliarineKarniardle,
taimåingigpat perKingnigssaK evi<iainigssardlo piv-
dlugit oKalugiarfigineKartarnerpagssuavut namag-
sineKarneK sapertuåsangmata.
atomip uvdluisa nalåt.
ukiut pingasut matuma sujornagut pisima-
ssoKarpoK silarssuarme pfssutsinik avdlångortitse-
Kissumik. — jfllip 16-åne 1945 uvdlup Keriiata
kingornagut atomimik ilisimassagssarsiortut Chi-
cagup universitetiane katerssorsimåput. inuit mi-
liunerpagssuit — oKarsinauvugume inuit tamaisa
— ånåuniardlugit katerssorsimåput. uvdlorme
tåuna atome sujugdlerpåK TSA-p inoKajuitsua-
ne KaertineKarpoK. katerssorsimassut tåuko ato-
milioKatausimåput; manale igsiåput navssårissar-
tik unigtfniarssaralugo. nangmingneii sanåming-
nut ersilersimåput.
erKarsautigataoK atombombe Japanimut nå-
kartineKarpat sorssungneK soråisagaluartoK; ta-
tumale kingunerfsavå atome pivdlugo issertug-
kap nalujungnaerneKarnigsså. angutit tåukua na-
liingilåt bombe nåkartineKarpat taimåitumik Kaer-
toKarnera ilisimaneualfsassoK. tauva nålagauvfit
sujuarsimatsiartut tamarmik atombombiliorsfna-
ngusåput, inuneruvdlo nunarssuavtinitup nungu-
tineKarnigsså tamatuma kingunerfsavå. præsident
Trumann ilungersoKalutik agdlagfigåt angutinit
65-nit atsiorneKartumik; akuerssorneKarsimångit-
dlatdle.
uvdlut tatdlimat Kångiungmata angutit ka-
terssusimassut ilait mardluk tingmissartordlutik
Washingtonimukarput udenrigsministere ilunger-
suavfigiartorniardlugo; tamånåtaordle iluartingi-
laK. augustusip arfernåne 1945 bombe Hiroshi-
mamut nåkartmei<arpoK. uvdlut Kavsigsunguit
Kångiutut avdla Nagasakimut nåkartfneKarpoK.
sorssungneK soraerpoK, tamånalo ilutigalugo nu-
kiup amilårnaKissup atomenergip nåkutigineKar-
nigsså ajornarsivdlufnarpoK. fmaiia ukiut Kavsf-
nguit sule issertornenarsfnausimåsagaluarpoK ilu-
mutdle Amerikame avisiliortut ilåta atombombip
KanoK sananeKarnigsså agdlautigisimångfkaluar-
pago. mana fabrikit atombombiliorfigssat sana-
neKarnigssåt kiserngoriipoK. tamåna ajornaitsu-
ngilait akisorujugssuvdlunilo. Ruslandile taimai-
liorsfnauvoK, imaKalo autdlarterérpoK. tåssa ma-
na issertugaussumik taineKarsfnaujungnaerpon.
ilumut nalivtfne isserlugdiingitdluinarpoK,
ajornerpaussordle tåssa igdlersCitigssaiiangivig-
kame.
atomip oKalugtuagssartå agtutsiariåsagigput.
ukioK 400 Kr. in. sujornagutdle ilisimaneKarér-
poK. taimanile grikereK ilisimatoK Democretos
atomilerssårpoK. RumamioK Lucretius Krist. in.
sujornagutdle atome pivdlugo taigdliaKarpoK.
ukiut 145 matuma sujornagut kemimut tungassut
atominit katitigaunerat ugpernarsarneiiarpoK. ato-
mip sananeKarnera, ilusia pfssusialo agdlautigi-
neKarput. atomivdlo pfssaunera sorssungnerssup
sujugdliup sujornagutdle ilisimaneKarérpoK.
sorssungnerssup kingugdliup sujornatigut na-
luneKångilaK sagfiugagssat aulajangersimassut —
sordlo uranip atomé KupineKarsfnaussut taimalo
KupineKarnerisigut pfssaunerujugssuaK pilersfne-
KartartoK. issertugaii tamåna Amerikamiunit pi-
lfngilaK. tyskit-uko mardluk 1938-me 39-milunit