Atuagagdliutit - 06.07.1967, Blaðsíða 16

Kalåtdlit-nunåne Kavterissartut
igdloKarfii agdliartornerisa Kavterissartut nutånik isumaliutigssitarpait —
kinguneKarsimavdlutigdlo atortugssalersugaunigssamik KavterissartoKarfit-
dlo agdlilerneKarnigssånik pissariaKartitsinermik.
GTO-p atuagagssiåne kingugdlerme
J. A. Schmidt agdlautigissaKarpoK nu-
navtine KavterissartoKarneK pivdlugo.
téuna agdlagaK mauna nailisarnago
ilånguparput åssiliartai ilångutdlugit.
sorssungnerssup kingugdliup kingor-
nagut Kalåtdlit-nunåne sanaortugkat
sapingisamik ikuatdlagtornigssamut
isumangnaitdlisarniagausimåput, må-
nalo sanaortugaussut ikuatdlagtdrnig-
ssamut sitdlimanigssamut tungassumik
piumassarissaussut maligtarait. taima-
tutdlo kalåtdlit igdloKarfine Kavteri-
ssartut suniuteKardluartut atortorig-
sårtutdlo nangminek piumåssusermik
tungaveKardlune ilaussuvfigineKartut
piler sineKarsimåput.
igdloKarjt agdliartornerinut peua-
taussumik Kavterissut piumavfigine-
narnere agdliartortitåuput. taimåitu-
mik atortut sujusingnerussukut pig-
ssarsiarineKarsimassut ukiune nag-
dliutugssane atortunik nutåliauneru-
ssunik taorsersorneKarumårput, tai-
matutdlo igdloKarfingne tamangajang-
ne KavterissartoKarfit mikivatdlålersi-
massut agdlilerneKarumårdlutik.
Kalåtdlit-nunåta klimåta Kavterissartut
ajornartorsiutigssarpagssuarnik nåpi-
tagssaKartitarpai.
Kalåtdlit-nunåne igdloKarfik 1000-
nit 3000-nut inulik KavterissartoKarfe-
KarajugtarpoK Kavterissut bilinik,
pumpinik, majuartarfingnik il. il. pi-
satsersugkamik, akerdlianigdle Dan-
markime igdloKarfit taimatut angissu-
sigdlit — ajunårtunik ikiuencårutig-
ssat saniatigut — igdloKarfingmit a-
ngisumit Kanitarissamingnit ikiorne-
Karnigssamik isumavdluteKartariaKar-
tarput, tåukunangalo aggernigssaK mi-
nutinik 15-nit 20-nut sivisussuseKar-
sinaussarpoK.
Kalåtdlit-nunånile igdloKarfit sani-
lerit akornåne umiartorneK iluagtitsi-
nerpaunerme nal. akunerinik ardla-
lingnik sivisussuseKarsinaussarmat Ka-
nitarissamit ikiorneKarnigssamik isu-
mavdluteKarneK piviussungortineKar-
sinåungilaK.
taimåitumik pingortitap pissusiata
Kavterissartut pingitsailivait tungavig-
ssaKarKuvdlugit imåitumik: „nangmi-
nérdlutit isumagisinaussatit aulajangi-
ssugssaviuput".
klimamutaoK tungassut Kavterissar-
tut akingmivfigssaKartitarpait Kalåt-
dlit-nunåninaK nåpitagssaussunik.
teknikimut tungassut tamåkivigdlu-
git sujuariarfiunigssånik isumavdlute-
Karnerup amerdlasorpagssuit isumaKa-
lersisimavai Kavterutit nutåt ugsagså-
rutauvdluartut imeK Kavterutitut „mo-
derniujungnaérsisimagåt", agdlåme pi-
ssariaeru tinga javigdlugo — pingårtu-
migdlo Kalåtdlit-nunåne isserulugtar-
tume.
taimale isumavdluarneK tungavig-
ssaKångilaK, imeK tåssaungmat tåssau-
juåsagunardlunilo Kavterutit tamar-
mik pitsaunerssåt, imerme aitsåt ing-
mlkut pissariaKartitsinerme Kavteru-
tigssanik avdlanik ikiorserneKarsinau-
vok taorserneKarsinauvdlunilunit. tai-
måitumik Kalåtdlit-nunåne Kavteri-
ssartut avdlatut ajornartumik navsue-
rutigissariaKarpåt Kavterutigssat pi-
ngårnerssåt issigtume agsut atorumi-
nåisinaussoK.
tamatumavme Kavterissartunut u-
kiukut 20-nit 30-nut issigtitdlugo ajor-
nartorsiutigssaKartitsinigsså kialunit
Kulåssutigisinåungilå.
aputaoK Kavterissartunut akingmiv-
figssarpagssuaKartitsissarpoK. amer-
dlanertigume aputaiaivdluarsimaneK
Den nuværende brandstation i Godthåb.
Stationen er ikke mere i stand til at
imødekomme kravene, og en helt ny
brandstation opføres i 1967. De nuvæ-
rende lokaler skal overtages af auto-
værkstedet. (Foto: B. Thomasen).
pilertortumik Kavteriartorsinaunigssa-
mut tungavigssaussåsaoK. Kavterissar-
toKarfitdle nautsorssutigissariaKarpåt
aputaiaineK tamatigut nåmagsisimane-
KartuarsinåungitsoK — taimåitumigdlo
Kavterissutit nutåliaussut saniatigut
oKitsunik akiardlugit agssartorneKar-
sinaussunik pigssaKartineKartariaKar-
put, Kavterutit agssakåssugdlit angu-
magsinåungigpata atorneKartugssanik.
KavterissartoKartitsinerup sujulerssor-
neKarnera 1950-ime GTO-mut tuniu-
neKarsimavoK.
nalunaerutit pisorKat misigssorne-
Karnerine takuneKarsinauvoK sujorna-
tigut ikuatdlangnavérsårtitsinigssaK
pingårnerpautineKarsimassoK, tama-
viårtumigdlo ilitsersuiniarneKartarsi-
massoK ingnermik, KåumarKutinik,
paugssanik ikuatdlajassunigdlo sang-
missaKarnerme mianerssornigssaK piv-
dlugo. Kavterutausinaussutut nagsiu-
neKartarsimåput Kavterutit Kaertitag-
kat tåukunungalo åssingussut suniu-
teKangårneK ajortut.
1929-me Grønlands Styrelsip måna
tikitdlugo atutoK nagsiusimavå, tå-
ssaussordlo „Kalåtdlit-nunåne ikuat-
dlagtornigssamut sitdlimanigssame
maligtarissagssat", tåssane aulajanger-
sarneKarsimavoK niuvertoKarfit ang-
nerussut tamarmik tigssalugtåumik
pissariaKartunik pisatsersugkamik pe-
KartineKåsassut, niuvertuvdlo akissug-
ssauvfigissånik sujulerssugånigdlo u-
kiumut mardloriardlune Kavterissunik
sungiusartitsineKartåsassoK, tåukulo
tåssåusassut niuvertoKarfingme aula-
jangersimassumik atorfigdlit. aulaja-
ngersarneKarsimavortaoK sungiusar-
nerme amigautitut påsineKartut utar-
Kisingitdluinardlugit ikiorserneKartå-
sassut.
måssalo Kavterissartut sunisinauv-
dluartunik atortugdlit 1929-mile tu-
ngavigssineKarsimagaluartut, aitsåt
ukiut 20-t ingerdlarérmata aperKutip
iluagtiniarneKarnigsså autdlartineKar-
simavoK.
1949-me overingeniør B. Thomasen
Dansk Brandværnskomité-mit pissoK
misigssuiartordlune arfineK-mardlo-
riardlune angalassarsimanermine su-
jugdlermérdlune autdlarsimavoK; a-
ngalanerme tamatumane påsineKarsi-
mavoK atortut piussut aserordluina-
ngajagsimassut, ikuatdlagtornigssa-
mutdlo pingitsailiniutitut aulaj anger-
sagkat sanaortugarpagssuarne unior-
neKartarsimassut. overingeniør Tho-
masenip angalanerminik nalunaerutå
autdlarniutausimavoK Kalåtdlit-nunå-
ne igdloKarfingne Kavterissuvingnik
pilersitsinialernermut.
GTO-p 1950-ime autdlartineKarner-
mine KavterissartoKarfingnik akissug-
ssauvfigingningneK tigusimavå, ukiu-
nilo ardlalialungne Dansk Brand-
værnskomité konsulentitut atorsimav-
dlugo. 1958-ime GTO-p ingmikortua
ikuatdlagtailiuinermik isumagingnig-
tugssaK pilersineKarsimavoK, tåunalo
Kalåtdlit-nunåne ikuatdlagtailiuiner-
me saniatigut Kavterissartunik suju-
lerssuissugssångortineKarsimavoK.
Kavterissartut Kavterinigssamik pissug-
ssautitaunerat igdloKarfingnuinaK tu-
ngavoK.
Danmarkime Kavterissartut suliag-
ssait inatsisit mardluk atordlugit aula-
j angersameKarsimåput, Kalåtdlit-nu-
nånile ikuatdlagtornigssamut tunga-
ssumik sule inatsiseKångilaK. taimåi-
tumik Grønlands Styrelsip 1929-me
måna NQngme KavterissoKarfiussoK.
KavterissoKarfiup piumassarissaussut
sapilersimavai, nutåvigdlo 1967-ime sa-
naneKåsaoK. tauva bilinik iluarsaissar-
fiup KavterissarfitoKaK tigujumårpå.
(åssilissoK: B. Thomasen).
niuvertunik akissugssåussusilisimane-
rata, GTO-p 1950-ime tigusimassåta,
angnertussusia aulaj angersarneKarsi-
mångilaK, igdloKarfitdle Kavterissar-
tue ingerdlatitsissunit pissugssauniler-
neKarsimåput igdloKarfingne Kavteri-
nigssamik, taimatutdlo igdloKarfit a-
vatåine nunane ikuatdlagtunik igdlo-
Karfingnut siaruartornarsorinartunik
Kavterissugssatut pissugssautineKar-
put.
igdloKarfingnisaoK ånåussiniarner-
mut tungassumik suliagssat angner-
tu ssusé aulaj angersameKarsimångit-
dlat, suliagssatdle taimåitut Kavteri-
ssartut suliagssåinut ilångukuminar-
tungmata, nautsorssutigineKarpoK su-
junigssame Kavterissartunut isumagi-
ssagssångortineKarumårtut.
ikuatdlagtailiuineK (passivt brand-
værn) byggelederimit isumagineKara-
jugtarpoK, ikuatdlajavatdlårtunigdle
suliaKarneK — sordlo benzinamik pe-
troleumigdlo usingiainerit — brandfo-
gedimut isumagissagssautineKarput,
tåussumåtaoK inungnik nugtertitsinig-
ssamik (evakuering) pilerssårutaussut,
ilitsersuinerit, taimatutdlo nåparsima-
vingne, utorKait igdluine, børnehjem-
mine, atuarfingne, hoteline pissorta-
Karfingnilo téukununga åssingussune
Kavterinermik sungiusainerit isumagi-
ssagssarai.
brandfogedfsaoK niuvertoruseKar-
fingne Kavterissartunik ilitsersuinig-
ssamut misigssuiartornigssamutdlo tu-
ngassunik ardlalingnik suliagssaKarti-
neKarpoK.
måna igdloKarfit tamåkerdlutik Kavte-
rissartoKartineKarput.
måna Kalåtdlit-nunåne igdloKarfit
tamarmik — katitdlutik 16-iussut —
KavterissartoKarput.
igdloKarfingme Kavterissartut suju-
lerssuissuat tåssauvoK brandfogede,
tåunalo ikuatdlagtoKartume Kutdler-
påtut pissortautineKarpoK. brandfoge-
dip atorfiata pingåssusia ersserKigsar-
niardlugo landshøvdingimit pissug-
ssauniligagssautineKarpoK, landshøv-
dingivdlo tåussuma årKigssuneKarne-
ra Nungme politimesterimut tuniusi-
mavå.
Kavterissartune Kutdlersamut tug-
dliuvoK brandassistente, tåussuma
brandfogedip najutinginerane Kavte-
riartornerit sujulerssugagssarai, Kav-
teriartornigssame sujulerssuissugssa-
KarnigssaK isumangnaerniardlugo
brandfogede brandassistentilo niki-
tautdlutik angerdlarsimassugssautine-
Karput.
igdloKarfit Kavterissartue tamarmik
mardlungnit sisamanut brandmestere-
Karput 12-initdlo 25-nut brandmande-
Kardlutik. tåuko tamarmik piumåssu-
sermik tungaveKardlutik ilaussuput.
brandmesterit, chaufførit røgdykkerit-
dlo angerdlarsimassugssautineKarput,
tåssa inuit Kavteriartornerme Kavteri-
nermilo pingitsorneKarsinåungitsut.
Kavterissartut amerdlanerne Kavteri-
ssutivigtut årKigssussaussunik Kamu-
teKångitdlat.
GTO-p Kalåtdlit-nunåne igdloKar-
fingne KavterissugssautitauneK 1950-
ime tigungmago påsineKarsimavoK pe-
riauseK atutoK, tåssa Kavterutit ag-
ssagssorissat nunalisineKarsimassut
pakhusine KGH-vdlunit igdlorssuau-
taine pårineKartarnerat, nåmaginå-
ngitsoK.
taimåitumik igdloKarfingne Kavteri-
ssoKarfigssanik sanaortorneKartaria-
KarsimavoK, nagsiuneKarsimåputdlo
såkut motorinit ingerdlatitaussut, sor-
dio tigssalugtautit bilinit uniarneKar-
sinaussut tigssalugtautitdlo tankigdlit
bilinitaoK uniarneKarsinaussut.
atausiåkåne amerikamiut såkutoKar-
feKarfikuinit bilinik angisunik nuna-
me manitsume atorneKarsinaussunik
pigssarsisimåput, taimåitutdlo Kavteri-
ssunut bililiarineKarsimåput aitsåtdlo
taorserneKartugssångordlutik. Kavteri-
ssut bilé tåuko erKarsautigingikåine
Kavterissartut sanaortortut lastbilé
isumavdlutigissariaKarsimavait, tai-
måitutdle atorneKåsagångata Kavteru-
tinik usilersorKårtariaKartarput.
taimatut usilersuissarnerup kinguar-
tortitsissarnere mingnerulersiniardlu-
git usissautiliorsimåput KavterissoKar-
fiup Kilåvane tåliåt atordlugit nivi-
ngatitaussunik, taimailiornikut last-
bile sujugdliuvdlune tikiutoK pilertor-
tumik KavterissutingortarsimavoK.
tigssalugtautit OKimaitsut nunalisi-
neKarsimassut sujugdlit kingorna OKit-
sunik, uniarneKarsinaussunik akiarne-
Karsinaussunigdlo taorserneKarsimå-
put, tåukulo issigtune atugagssiaralu-
git ingmikut årKigssuneKarsimåput.
1966-ime sananeKarsimavoK bilit su-
junigssame Kavteriartutigssat sujug-
dlersåt, igdloKarfingne angnerussune
Kavterissartut tamarmik taimåitumik
pilersorneKarumårput, Kavterissarfe-
Karfit agdlilerneKarnerisigut tamåna
ajornarungnaersineKarpat. bile plasti-
rrWMMøyy........ y./pjnypy/m/,, WM? Wf'V'W"
Brandkorpsenes nye slukningskøretøj er Kavterissartut bilé nutåt Kapungnik Kav-
forsynet med skumslukningsudstyr med terissuteKarput såkortorujugssuarnik.
høj ydeevne. (Foto: P. Neve). (åssilissoK: P. Neve).
kimik glasfiberinik Kajangnaitdlisau-
tilingmik tankeKarpoK 2700 literinik
imermik ingnåtdlagiaK atordlugit ki-
ssatamik imaKarsinaussumik, tankiv-
dlo tigssalugtautit naKitsinertut (høj-
trykspistolit) mardluk pilersorsinau-
vai. tåussumåtaoK ingnåtdlagialiut a-
ngatdlåneKarsinaussoK nagsatarisinåu-
savå, taimatutdlo KåumarKusersutig-
ssat lcapungmigdlo Kavterut nutåliau-
ssok suninikårujugssuardlo.
KavterissoKarfit sujugdlit nåmagkung-
naersimåput.
ukiune måkunane Kalåtdlit-nunåne
sanaortornerup kingunerisimavå ig-
dloKarfit sujornatigut ilisimaneKångit-
sumik inulersugaunere pilersugauneri-
lo. sujornatigut ineicarfigssanik sa-
naortugkat siagsimanerussarsimåput,
teknikimigdle atortunik piumassaKar-
nerup igdluliorfigssanigdlo atuivdluar-
niarnigssap kingunerisimavåt ineKar-
figssaliortalerneK sisamanik tatdlima-
nigdlo Kulerilingnik. taimatutdle er-
KasungneKaraluartoK igdloKarfit siag-
kiartuåginarput.
pissutsit taineKartut, taimatutdlo pi-
sinautitaulernerit nutåt suninertune-
russutdlo Kavterinerup teknikiata ine-
rikiartorneranit pilersineKarsimassut
kigsautiginartingmåssuk, pissariaKa-
lersimavoK Kavterissartut majuartar-
fingnik bilimut atassunik atortunigdlo
såkortunik nangmineK ingerdlasinau-
ssunik månalo KavterissartOKarfingml-
sinåungitsunik pilersorneKarnigssåt.
taimåitumik ukiune nagdliutugssane
KavterissarfeKarfit atortuilo angnertu-
mik agdlilerneKartariaKåsåput. Kalåt-
dlit-nunåne KavterissarfeKarfit 1966-
imit 1975-imut agdlilerneKarnigssånik
pilerssårusiaussume sancumiuneKarsi-
massume nautsorssutigineKarpoK, u-
kiut Kulit ingerdlanerine Kavterisso-
Karfit piorérsut igdloKarfingne angne-
russune tamanitut agdlilerneKarumår-
tut nutånigdlunit sananeKarumårtoK.
nautsorssutigineKarportaoK atortut a-
merdlangåtsiaKissut pigssarsiarineKa-
rumårtut, pingårnerutitdlugitdlo Kulå-
ne taineKarérsutut bilit Kavterissutit
aputisiutausinaussut — aputaiainerup
amigauteKarnerane atortut avdlat a-
ngumagsinéungigpata atorneKarsinau-
ssut. agdlilinernut tåukununga peKa-
taussumik ikuatdlagtoKarnerane ka-
lerrisårutigssanik atulersitsiniarneKar-
Pok, tåuko avKutigalugit ikuatdlagtut
sumissusé påsiårneKarsinaulisåput. er-
ssersimangméme siggartautit atordlu-
git måna kalerrisårissarnerit igdloKar-
fit agdliartortitdlugit nåmagungnae-
riartortut.
neriutigineKarpoK KavterissoKarfit
nutåt sanaortorneKarnerine Kavteri-
ssut KavterissoKarfingmut Kanigtume
inigssaliuneKarumårtut, Kavteriartu-
jårnigssarme, pingårtumik sulingiv-
fiup nalåne, Kavterissut sume ineKar-
feKarnerånik tungaveKartarmat.
agdlilinigssamik pilerssårusiame a-
ningaussat atugagssat 1966-imit 1975-
imut ukiune Kuline 25 miil. kr.-t mig-
ssinginik amerdlåssuseKartugssatut
nautsorssussåuput.
Kalåtdlit-nunåne Kavterissartut nersor-
nartumik suliput.
Kavteriartortarnerit amerdlåssusisa
ukiumut avguaKatigigsinere 1953-imit
1959-imut 30-usimassut amerdliartu-
lertoKaut. 1964—1965-ime Kavterissar-
tut ukiumut 120-riardlutik Kavteriar-
tortarsimåput. 1966-milo 145-riardlutik
kalerrineKartarsimåput. ikuatdlagto-
KartarneK akulikitdliartorpoK igdlo-
Karfit agdliartortitaunerinut peKatau-
ssumik .
kalåtdlit Kavterissartue nangmineK
piumåssusermik tungaveKardlune ilau-
ssussut pisinauvdluarnertik ugpernar-
sarsimavåt, Kavterissutdlume pissutsit
ajornartorsiornaraluartitdlugit akuli-
kitsumik nersornartumik iliuseKartar-
simåput. pissutsit taimåitut sanaortug-
katdlo pitsauneruvdluinalernerisa ki-
ngunerisimavåt ikuatdlangnerit angi-
sut ikingneruleriartortineKarmata, a-
merdlanertigume ikuatdlagtut siaruar-
nigssaralue pitsailineKarsimangmata.
1966-imile ikuatdlangnerit tamåker-
dlutik 1/3-é angisujusimåput.
igdlorssuarne pisoKaunerussune iku-
atdlajassune ikuatdlangnerit Kaerner-
tungajak sukåssuseKartumik agdliar-
tortarput. tamånalo pissutaussune sag-
dlersauvoK Kalåtdlit-nunåne ikuat-
dlagtoKarnerane ajunårtut inuit amer-
dlåssusinut nalerKiukåine Danmarki-
mingarnit amerdlanerungåtsiarmata.
ukiune 1964-imit 1966-imut inuit 16-it
Kalåtdlit-nunåne ikuatdlagtoKarnerne
ajunårsimåput, tåukunånga mérKat 13
sule atualersiméngitsut. 1967-ime Kåu-
matine sujugdlerne arfinigdlit ajunår-
simåput tåukunånga mérårKat pinga-
sut. tamatumungalo ilångutdlugo tai-
ssariaKarpoK ukiune kingugdlerne
Kavterissartut énéussiniartartutdlo ar-
dlaleriardlutik ajunålivigsut ånåutar-
simangmatigit.
inuit 100.000-ugpata tåukunånga u-
kiumut 20-t migssinge ikuatdlagtunit
a j unårtitaussarnerinik naleKarput,
Danmarkimile inungnit 100.000-ussunit
ukiumut inuk atauseK taimatut aju-
nårtarpoK.
pissutsit atutut atortugssarititau-
ssutdlo erKarsautigigåine Kavterissar-
tut ajunårnernik erKartorneKartunik
akornusisinausimångitdlat — ardlaKa-
ngåtsiartutigume Kavterissartutdlunit
nutåliaunerpånik atortugssagdlit ilio-
riausigssaKarnaviångitdlat. taimåitu-
mik tungavigssaKardluarpoK agdlauti-
gissaussup matuma naggaserneKarnig-
sså Kalåtdlit-nunåmiunik Kinuviging-
nigdlune sule avdlamiuningarnit mia-
nerssornerussaricuvdlugit ingnermik
ikuatdlajassunigdlo sangmissaKartar-
nermingne.
J. A. Schmidt.
Brandkorpsene i Grønland består af fri-
villigt mandskab, der ofte har gjort en
beundringsværdig indsats under van-
skelige vilkår. (Foto: P. Neve).
Kalåtdlit-nunåne Kavterissartut kaju-
mingnermik tungaveKardlutik ilaussuput,
tåukulo akugtungitsumik plssutsine ato-
ruminaitsune nersornartumik iliQseKar-
tarsimåput. (åssilissoK: P. Neve)-
16