Atuagagdliutit - 15.09.1982, Page 35

^atitsinnit • Udlandet
suvdluligssualiap
agssortussutaunera
Sibiriap gasianik rusit Europap kitånut tuniorainiamerat
Qrnerikamiut akomusersorpåt
niuveKatigingnigkumajungnaerneK avdlatdlo såkugalugit
^vdluligssuarmik 5.000 kilomete-
rin'k takissuseKartugssamik Sibiri-
ai^it Europap kitånut atassugssa-
sanaortorneK mana autdlarte-
rugtorpoK. pilerssårutit erkutisag-
^a,a tauva 1987-imft gåse ukiumut
,. nidliarder kubikmeter Europap
I11*åmiunit pisiarineKartalisaoK,
jhnånalo Sovjetunionip iiuanåru-
'givdluartah'savå. sulivfekarfit
^Ufopap kitåmtut ardialigssuit ru-
S|,l'k isumakatigissuteKarsimåput
SlivdluIigssualiornermut atortug-
Ssanik pingårutekartunik tunissiu-
lnavdlutik, pingårtumik gåsimik
^Kitsivekarfit suvdluligssuarmut
'"jgssititernekartugssat atortug-
Ss,<nik. sulivfekarfit tuluit-nuna-
.[*> Frankrigimit, Tyskland kit-
. ermit Itåliamitdlo pissut rusinik
Nmakatigissutekarsimåput ataut-
S|.mut 27 milliarder krunit migssa-
"'k nalilingnik.
^isiånile imåingilak suvdluligssua-
*°rniarneK tamåna taimågdlåt tek-
. 'kikut suliagssartavingmigutdlo a-
J°fnartorsiutigssartakartoK. uvdlu-
^‘korpiaK nunane tamalåne nålag-
,ersuiru'kut kåputaussut ajornartor-
^dtaussutdlo ilagilersimavåt. USA-p
. ^sidentiata Ronald Reaganip Sov-
■*etunionimut nunanutdlo avdlanut
^pmmunistiussunut akornusersui-
^arnerminut atatitdlugo amerika-
/llut sulivfekarfisa suvdluligssualior-
ermut atortugssanik tunississarnerat
d'gtisimavå. tamånalo åma Euro-
kitåne sulivfekarfigssuarnut su-
lutingitsungilaK, tåssame tamåkua
i arPagssue sulivfekarfigssuarnit
SA-mitunit pigingnekatauvfigine-
artarmata avdlatutdlumt agtumå-
SuteKarfigineKartardlutik.
aiha Europame sulivfekarfit ator-
,u8ssanik tunissakarnigssamik Sov-
^unionimik isumakatigissutekarsi-
jjassut Reaganip akornusersulerpai
SA-mut tunissisinaujungnaersitdlu-
P • tamatuma kingunerissånik såku-
arrukut iligit amerikamiut europa-
, 'utdlo akornåne pissutsit pitsauvat-
arungnaerput.
sUliVfeK^inamigssaaperkutauvok
assersutigalugo Skotlandime niorku-
Sssiorfekarfik John Brown Engi-
• eering isumakatiglssutekarsimavok
milliarder kruninik nalilingnik, a-
Ugssiailo sujugdllt (gåsimik ma-
1,5
iorti
, dsissussuit) nagsiussornekalerérput.
ls,ånile niorkutigssiorfiup årdlerku-
g!ssariakalerpå Reaganimit »kigsi-
'Pilungnekarnigssane«, taimalo
. merikamiut niorkusiåinik pisisinau-
angnaersinekarnigssane, tåssame gå-
,^'k makitsissusiornermine ameri-
amiut sulivfekarfigssuata General
I ectric-ip sarpiussaliainik atortokar-
s>thi
iagame. taimåisagpat inuit 1700-it
skotlandimiut sulivfigssaerunigssar-
tik årdlerkutigissariakalisavåt.
pissutsit taimåitut åma atuput
Frankrigime, Ts skland kitdlerme Itå-
liamilo.
franskit niorkutigssiorfé mardluk
Reaganip »putdlatainit« pissarine-
karérsimåput rusinik isumakatigissu-
titik taimaitikumånginamikit. tamå-
na kingunekarsimavok europamiut
politikensa ardlagdlit såkortusårdlu-
tik amerikamiut tungånut Okause-
kartalernerånik. tuluit niuvernermut
ministeriata Lord Cockfieldip ameri-
kamiut akornusersuinerat taisimavå
»akårnångitdluinartutut« inatsisinig-
dlo nunane tamalåne atutunik unior-
kutitsinertut. franskit præsidentiata
Francois Mitterandip tamåna taivå
»nåpertuivdluångitsutut navianartu-
tutdlo«, tyskitdlo kitdlit nålagkersui-
ssuisa sujulerssortåt Helmut
Schmidt tamanut tusardliussagssa-
mik Okausekarnavérsåraluardlune
okartorsimaneragauvok Reagan
»siamlikåmik« taivdlugo. Europame
nålagauvfTt mingnerussut, sordlo
Danmark, Okarnigssartik mianerssu-
tigivdluåinarpåt. neriutiginekåinar-
pordle USA-me nunanut avdlanut
ministerertåp Georg Schultz-ip nålag-
kane Reagan såimissårnerussumik
pissusekalersisinaujumårå.
rusit ajornångitsumik
taorsigagssarsiput
amerikamiut pingårtumik iluaringi-
såt tåssauvok europamiut aningau-
ssanik rusinut åtartortitsiumaner-
ssuat erniakitsunik. åssersutigalugo
franskit Sovjetunionimut taorsigag-
ssarsisitsisimåput 7 milliarder kruni-
nik nålagauvfingmit kularnavérku-
sigkanik taimågdlåtdlo 7,5 procenti-
nik ernialigkanik. tamatumungalo ig-
dlua’tungiliutdlugo isumakatigissuti-
ginekarsimavok rusit Frankrigimit
nioncutigssanik pisisassut 8 milliar-
der krunit migssånik nalilingnik.
Reagan tamatummga tusarame
ingnagtautigssåinångordlune kamag-
pok. USA-p inatsissartokarfiane
kutdlerme senåtime Reaganip malig-
taisa ilåt okarsimavok sujunersutigi-
niardlugo amerikamiut såkutuisa Eu-
ropamltut angerdlartinekarnigssåt
suvdluligssualiak piviussungusaga-
luarpat. avdlatdlo Okarput »akerari-
ssugaluit Hitlerikut Stalinivdlo 1939-
ime isumakatiglssutekarsimanerata
åssinganik pissokarnialekissok«.
taimane nazistit kommunistitdlo
pissortarssuisa isumakatigigkaluar-
nerisigut Polen avingnekarpok. uv-
dlumlkutdlo nalorninartorsiornerme
pinekartut Polen ilagivdluinarpåt.
Reagan neriorssuisimagaluarpok Po-
lenime pissutsit norkigdlåmiartuler-
nigssat ilutigalugo niuvernikut akor-
nusersuinine angnikitdlisarumavdlu-
USA-p præsidentiata Reaganip europamiut rusit gdsip avKutigssånik suvdlu-
ligssualiornerånut ikiunerånik akornusersuiniarnera nunane avdlane avisine
ilåtigut taima assiliartalerneKarpoK. suvdluligssip igdlua’tungåniput tuluit mi-
nisteriunerat Tjatcher, franskit præsidentiat Mitterand tyskit kitdlit nålagker-
suissuisa Kutdlersåt Schmidt.
go. kisiånile sapåtip-akunerisa
kingugdllt ingerdlaneråne Polenime
pissutsit najungmagsimanartut tusar-
ssaugalugtuinarkilersitdlugit ernlnak
taima pissokarnigsså ilimanarung-
naerpok.
ilakutarit orkaterujortut
Sibiriamit Europap kitånut suvdlulig-
ssualiak USA-p iligissaisalo akornå-
ne perugdluliutaugaluartok alaitsi-
nåutunit kularinekarpok tamåna ili-
git »avingnerånik« kingunekarumår-
tok. ilakutaringoruko orkaterujugi-
nartut. tåssame kia ardlåta »aving-
nigssak« sokutigisavå »åiparit«
aningaussatigut avdlatigutdlo pissa-
riakartitat erkarsautigalugit uvdlumi-
kut sujunigssamilo ingmingnut
pingitsorsinåungituartitdlugit.
uvdlumikut aningaussarsiornikut
årkigssussinek imåipok USA ajor-
nartorsiulerpat europamiut uvdlu-
inarne inuniarnerånut torkåinanga-
jagtumik suniutekartugssauvdlune,
europamiutdlo ajornartorsiulerpata
amerikamiut uvdluinarne inuniarne-
rånut torkåinanganagtumik suniute-
kåsavdlune. aningaussarsiornikut
atakatigingnek tamåna åssiglngitsor-
parujugssuartigut »sananekautekar-
pok«, kisitsisitdleåssersutausinaussut
imåitut tainekarsinåuput:
aningaussatigut atavdluinarput
1980-ime USA-p aningaussat nunane
avdlanititai 200 milliarder dollarsit
migssånlpui. tåukualo ilait 90 milliar-
dit Europap kitånitinekardlutik.
pivfigssame tamatumanerpiak Eu-
ropap kitåmiut aningaussautait USA-
mitut 40 milliarder dollarsit migssånl-
put. tåukualo USA-p nunane avdlane
aningaussalersutigissartagaisa 70 pro-
centerait.
uvdlumikut USA Europap kitå-
miunik niuvekatekarnermine sivne-
kartorutai 20 milliarder dollarsiuput
(140 milliarder krunit migssigissait).
tåssunga sanigdliutdlugo tainekar-
sinauvok USA Asiame nålagauvfing-
nik niuvekatekarnermine 38 milliar-
der dollarsinik amigartorutekarmat.
amerikamiut Europap kitånut tu-
nissartagait uvdlume 50 milliarder
dollarsit (350 milliarder krunit) mig-
ssånik nalekarput ukiumut.
atuatsimut okautigisagåine Euro-
pap kitåmiut aningaussautait USA-p
aningaussautaitutdle agtigissumik su-
niutekarput nunarssuavtine tamarme
aningaussarsiornermut. s.
ATUAGAGtDLIUTIT
39