Atuagagdliutit - 29.05.1985, Qupperneq 21

NR. 22 1985
ATUAGAGDLIUTIT/GRØNLANDSPOSTEN
21
Piorsarsimassuseq • Kultur
Inuiaqatinut
oqaaseriumasat
All.: Frederik Nielsen
Ataasiarnerunngitsumik ima aperi-
neqartarpunga: »Sooq nunatsinnit
aallarpisi taama atorfissaqartinne-
qartigalusi?«
Apeqqut taama ittoq akiumi-
naattarpoq. Taama aperineqartar-
tut imminnut tunngatillugu taman-
na nassuiaateqarfigisinnaavaat.
Ilaatigut nunatsinnit aallarsima-
vugut atorfitsinni ukiussavut naa-
matsillugit tunuartariaqalersima-
gatta. Taamaattoqartillugu sumi
najugaqalernissaq apeqqutitut nal-
liuttarpoq, Danmarkimullu nuun-
nermut aalajangiisuunerusanngu-
atsiarpoq ilaquttanik qaninnerusa-
nik nunaqqateqarnissaq. Aammalu
inuusutsimut tunngatillugu utoq-
qalinermi atugarissaarnerunissa-
mik kissaateqarneq aalajangiisuu-
sarportaaq. Taariissavaralu aam-
ma misinnartartoq manna: Soor-
luuna nunatsinni utoqqaat sulisin-
naalluaraluartut atorfissaqartinne-
qanngitsutut isigineqaqqajaasartut
atorfiinnaanngitsuni, kisianni
aamma soorlu suliffiusinnaagalu-
artuni allani.
Danmarkimut pilluni paasinar-
poq sunaaffaana inuit piginnaane-
qarfimminni sulisinnaassuseqartut
nunatsinnut tunngassuteqartunik
assigiinngitsunik suliaqarnissamut
atorfissaqartinneqartut, qassinik
ukioqalersimaneri apeqqutaatin-
nagit. Suliallu tamakku ilaqartar-
put Danmarkimiinnaq suliarine-
qarsinnaasunik.
Naluneqanngilaq Danmarkimi
kalaalerpassuaqartoq assigiinngit-
sunik peqquteqarlutik tamaaniiler-
simasunik. Ilinniartorpassuaqar-
poq ilaatigut atuarfinni ineqarfiuu-
tigisuni najugaqartunik, tamakku-
alu maaniinnerat nunatsinni ilinni-
agaqaqqinnissamut suliffeqalernis-
samullu piareersarfiummat sooru-
nami aamma kalaaleqatiminnik
ilinniartitsisoqartariaqarput. I-
maannguatsiarpoq ilinniartitsisut
kalaaliusut amerlanerit tamakku-
nani atorfissaqartinneqaraluartut.
Illoqarfinni ikinngitsuni kalaallit
peqatigiiffeqarput kalaaliussuser-
mik tammatsaaliuisunik. Illoqar-
poq kalaallit katerisimaartarfiinik
ilaatigullu najugarisaannik, tamak-
kunanilu kalaaleqatinik sullissineq
siunertaqartumik iluasaartumillu
ingerlassappat kalaallit sulisussat
atorfissaqartinneqarput, qassiio-
qaallumi kajumissutsimikkut ka-
laallit illuutaanni peqatigiiffiinnilu
ingerlassilluartut, utoqqasaanngu-
anut allaat.
Naluneqanngilaq kalaallit inuu-
suttut ikittuunngitsut namminneq
piumassutsiminnit Danmarkiliarsi-
masut ilaatigut atugarissaarneru-
nissartik neriuutigigaluarlugu. llar-
passui siunissaaruttutut illutik
Danmarkimi uneraannarsimapput,
nunatsinniinnerminnit atugarlior-
nerulerlutik. Taamaattut ikiorser-
niarlugit suliniarfeqarpoq kalaalli-
nik sulisulinnik, ikiorsiiniarnerlu
kinguneqarluarsinnaasorinaralu-
arpoq sullissisut kalaaliusut amer-
lanerugaluarpata, ikiorserniak-
kammi ilaqarmata kalaallisut
oqaasilinnik pisariaqartitsigaluar-
tunik.
Tamakku assersuutitut taagin-
narpakka ersersinniarlugu suliani
kalaallinut tunngassuteqartuni ka-
laallit pisariaqartinneqarnerat.
Kalaallit Danmarkimiittut ataat-
simut isigalugit nunaminnit inuia-
Isak Schmidt Angerdia
Angerdia — sordlume nunaKatimi-
nit avatånilo ilisarisimangnigtunit
taigorneKarnerussoK — inusugtua-
rauvdlune taimanikut iliniarfigssat
ajornakusoratdlarmata piuktinar-
tutut issigineicardlune Ausiangnut
iliniariartortineKarsimavoK
1938-ime, tamatumalo kingorna-
gut KGH-ime Kangåtsåme atorfe-
Kalerdlune. 1940-ipkingornanuna-
minut Agtumut nupoK ilåtigut nå-
pajatut, taimanikutdlo artortartut
nuånersutdlo atautsimut kåtutår-
dlugit suliarissarsimavdlugit. tai-
matutaoK pisiniartitsineK niorKU-
tigssalerinerdlo isumagissarsimav-
dlugit. sulianilo ingerdlåpai
1962-ime pencigsariartortariaKa-
lernine tikitdlugo, perKigsigamilo
1965-ime atuarfingme pedelitut su-
lilerpoK, sapilivingnigsse tikitdlugo
sulivfigituardlugo.
Ilinniartoq
Matu ikersilaarluni ammavoq;
natermut iikkamut,
seqineq qinngorfeqarpoq,
inuk eqiilersutut ippoq.
Silarsuaq qaaqqusivoq,
inuk alapernaasilerpoq,
periarfissallumi..
sunngussavamita?
Kathrine Petrussen, Nuuk
Angerdia toKukut Kimagunermi-
gut nunaKartaussunit angnertumik
maKaissineKartugssångorpoK, tai-
matutaoK Agtumut tikitartut tOKu-
nera erKarsautimikut aulaterne-
Kautigisimåsavåt.
Angerdlap uvavtinut Kimatarai
sulivfingmut atarKingningneK,
pårssivdluarneK nipaitsumigdlo i-
noKatauneK. Angerdia avdlaussu-
gune perKutigssatcardlune Kavsini-
ne tauva sulivfingminut tåkutingit-
sortåsagaluarpa? taimåitordle suli-
sitsissue erKaimasaiearunångitdlat
ukiune 20-ine perKutexarane suli-
artungitsorsimaneranik. Angerdia
tåssa inuk ilagsiuinartoK mérKanut
utorKarnutdlo, nunaKataussutdlo
erKaimassaKångitdlat kimutdlunlt
angnårtusårsimaneranik.
Angerdia Ausiangnut autdlaru-
netcarpoK helikopterimik, tusarav-
tigulo januarip 23-ine toKorpat-
dlagtOK augpalårtoK KiterKuneKar-
poK atuarfigdlo uvdlup KerKanut
matuvdlune. nunartcatigitdlo ka-
terssivdlutik atuarfigdlo taplssute-
Kardlune kransisiput tåunalo Kujå-
ssutitut ilerranut ikunetcardlune.
ilaKutaussunut misingneKati-
gingnigdluta nunarieatauvdluarsi-
maneranutdlo Kujavdluta iliniar-
figssatut ataricivdlugo Angerdia
Agtume puigorneKalertusångilaK.
Kdtagte.
qatiminnillu avissaarsimasutut isi-
gineqassanngillat. Nunagisaminni
pisimasunik pissutsinillu malinnaa-
niarluartuupput, radioavisilu naat-
sunnguugaluaq arajutsinaveersaar-
niarneqartarpoq, oqaaserineqar-
tartullu naapertuutigalugit kissaa-
tigineqataraluarluni pisimasuune-
rusunik imaqartarnissaa. Tusar-
takkat nakeriallannartut soorlu pi-
nerlluttuliornerit iluaatsuliorneril-
lu allat nakeriallaatigineqartarput
(ilami aamma tusarsaavallaaleqiga-
mik), tusartakkallu ilorraanut sam-
miveqartut aamma nuannaarutigi-
neqartarlutik. Misigissutsillu taa-
ma ittut aamma nalliuttarput ka-
laaleqatit Danmarkimiittut eqqar-
saatigalugit. Tassami aamma maa-
ni Danmarkimi inuit inuiannik ta-
malaarpassuarnik ilaqalersumi ka-
laallit pissuserissaarnissaat pi-
ngaartinneqarluartaraluarmat.
Nalunngikkaluarpara nunatsin-
ni inuusuttut suliffissaqartinniar-
nerat qanoq ilungersuuneqartigi-
soq, taamaattariaqarmammi. Kisi-
anni soorluuna amma utoqqalisut
sulisinnaassuseqartut piumasullu
suliffeqarnissaat suliaqarnissaallu
puigorneqartariaqanngikkaluar-
toq.
Suliaqarnerup nuannissusia
utoqqaat aamma misigisimasaria-
qarpaat. Ikiuutituinnarneq tama-
nut nukillaarsaasuuvoq.
Taama allappunga pingaarneru-
tillugu ilisimaqqullugu kalaallit
Danmarkimiittut nuannaariaan-
naanngimmata, ilaqarmatali inuia-
qatiminnik sulissussinissamut ka-
jumittunik.
Gitte Lennert Christensen Sisimiuneersoq Eqqumiitsuliortut A tuar-
fianni ilirwiartuusoq Finlandimi eqqurniitsuliornermut atuarfim-
mut ilinniartussaq ukiamut. QilerUulluni tassa Eqqumiitsuliortut
A tuarfianni siulittaasoq Jessie Kristensen eqqumiitsuliortut ataatsi-
meersuarnissaanni Finlandimi peqataasussaq. Aappaagu atuakka-
mik saqqummersoqassaaq nunat avannarliit, saamit kalaallillu eq-
qumiitsuliaannik imalimmik.
Assiliaq tassa Gitte Lennert Christensenip qalipallugu ingerlataa.
Gitte Lennert Christensen, som står til venstre går på Kunstskolen i
Nuuk og skal på en kunstskole i Finland til efteråret. 1 midten ses
Kunstskolens forstander Jessie Kristensen, som deltager på en
kunstseminar i Finland. TU næste år skal der udgives en bog om nor-
disk, samisk og grønlandsk kunst.
Billedet på staffeliet er Gitte i gang med at tave.
Foto: Erik Fleischer
nunagisimassarput
KuvdlorssuaK
takordlornångitsortångilaK nuna-
Karfik Kimagsimaleraluardlugo, u-
kiune ardlaieartune najorsimagåi-
ne. Kuvdlorssuarme niuvertorsusi-
tut ukiune 23-ine sulisimavunga.
1953-ime augustiugå tåvunga nu-
kavta 1976-ime junip nårtdnårne-
rane Tasiussamut uterdluta.
méncavut arfinetc mardluk Kuv-
dlorssuarme inungortut. taimåitu-
mik kuvdlorssuarmiuvdlutik misi-
gisimåput. uvagutdlume måssåkut
panigput angajugdleK Kuvdlorssu-
arme niuvertorutsitut sulivoK. er-
neralo angajugdleK Kuvdlorssuar-
mut nunasisimavdlune tåvanimiu-
mingme nuliaKarame.
ukiune 23-ine inoKataussutut mi-
sigisimavdlunenuånersorpagssuar-
mik misigissaKarfiuvoK. angineru-
ssumik piniarfigssup inoKajuitsu-
ssåp »K’imugseriarsup« autdlåvi-
gingmago avangnamut Kimatsiar-
dlugo pingortitarssuaK, avatangTsit
puigugagssåungitsut tikitdlugit alu-
tornaKatigssaKarneK ajorpoK.
nunatå Kiatagssuarmit Holmø,
alåkåinardlugo erKumiginardlui-
nartoK Kanigtukut alalertorneKar-
sinåungitsoK, inugpagssuit alåkar-
dlugulo åssilivingmingnik serKU-
lugtitsivigissartagåt, takornarianut
Kalåtdlit-nunågssarKigdlune sua-
lugtoK, Kalåtdlit-nunavta ilisar-
nautå Kuvdlorssuarmik atilik.
KuvdlorssuaK avangnånit kangia-
nitdlo issigalugo puissip taleruatut
kipakutut issikoKarpoK, italiamut
KaKigamiko perrualårutåt, Monci-
nuvdlo K’alaserssuarmut angala-
nigssaminut isumerKårfia.
piniartorpagssuarnit taimane pi-
niagagssaileKi'ngeKissunit nunagi-
neKarpoK, nauk ilaisa Kimagkalua-
råt ilaisa ungageKåt Kimåsavdlugo.
OKalugtuagssartarpagssuaKara-
IuarpoK, tamåkule kingorna piu-
mårput. 1953-ime nugdluta tikile-
ravta pujorssuarmik takussagssar-
taKångilaK, ilerKorigajugkamiume
KuvdlorssuaK takornarianut takut-
sailiulårtardlune. autdlariartoravta
sikup sinåtigut ikiartorpugut a-
ngatdlåmut »Hvalen«imut ilau-
niardluta. sila alianaeKaoK seKi'na-
rigdlune. sikup sinåvanit kujåmut
autdlartugutdlo 1976-ime pujortap
KuvdlorssuaK kiserpiåt matuvå,
nauk erKåmtut KeKertat nunatat-
dlo erssarikaluartut. sorme-tauva?
nunamut erKainutitut una taig-
dliarisimavara:
1. Kanga nuna najugarisimassara
erKaivdlugo tupigissarpara.
kussanangårtOK iluserisså
KeKertaK avna KuvdlorssuaK-å.
2. alisingårtumit takuvdlutit
tupigusutigiuarpagit.
sananeKautit kussanaKissoK
nalisineK sapernangåKissoK.
3. imap Kivdlertup Kane iputit
alianaeKutauvdluarputit.
tåkutunut tupingnangårputit
alutorineKardluarputit.
4. inugtavit ungagingårdlutit
najusavatit asaKalutit.
ilerrit nangmineK pigissatit
nåkiitutume ituarpatit.
5. alianaitsutit KuvdlorssuaK
tikitdlutit nuåningårtutit
uvdlåp seKernata nuigpatit
sikivfigåvkit nersungårdlutit.
atuartugssat inuvdluaritse
Jørgen Nielsen,
TasiussaK, Upernavik.
VW Transporteren
jf"9fre°g få})
lever længere
VW assartuut
sivisunerusumik
ingerlasarpoq
sivisunerusumik
piusarpoq
V*GJ
Nord-Auto
Fredrikstadvej 3 - 9200 Aalborg SV
Telefon 08 • 18 67 33 - Telex 69759 Nordau
neKeréruteKarit
ATUAGAGDLIUTINE
... akilerstnauvoK
UL-FOTO
nutdungitsunik
dssiuteicarpit?
agdlislkusugkugkit unga nagaiukit:
LIL-FOTO
AG Box 39
3900 Nuuk
agdlisikusuiat mingnerpkmik 4x6-
itut angitigissariaRarpox. ima
angiligusungortlncxanarpuc
9x13 18x24
13x18 20x25
luilisikusugkuvit
tmslQntt pisissaurusugkuvit
sujanerit normumul 2 34 61.
Kalipauteicångitsuinait
suliarineioutarput.
UL-FOTO klarer alt » kopiering
og forstørrelse af gamle billeder -
Uden negativer.
Send ind til:
UL-FOTO
AG - Box 39,
3900 Nuuk
Husk:
Billederne, du sender ind, mi ikke
vcre mindre end 4x6 cm.
Kopier leveres i følgende
størrelser:
9x13
13x18
18x24
20x25
Vil du vide mere - Ring til:
LIL, AGs fotoafdeling,
Tlf. 2 34 61
Alt arbejde laves kun
i sort/hvid.