Atuagagdliutit - 29.04.1991, Qupperneq 7

imtifoswktit wmminersoriut
PRIVAT ERHVERV
TV-kut takut i llattaakkat
Inuk Video-rmiut unnuaarullutik TV-kut takutitassiorsuataarput
NUUK(KR/MB) - Inuk Vi-
deo-rmiut Peter Jensen
Kim Larsenilu aallakaa-
titassiortussanngoraa-
ngamik ilaatigut unnu-
aarullutik ulapissua-
taarsinnaasarput. Naak
ingerlatseqatigiiffik uki-
uni pingasuinnami
ingerlareersimagaluar-
toq taamaattoq 28-inik
ukiulik Peter Jensen 25-
inillu ukiulik Kim Lar-
sen 15-it missaannilli
ukioqarlutik TV-mut im-
miussinermik sammisa-
qalersimapput. Nukap-
pissat taakku uteriinne-
rinnarminnik video-lio-
qatigiiffitsik aallartis-
sinnaalersimavaat. Umi-
arsuaatileqatigiiffim-
mut Egede & Brønsimut
saaffiginninnermikkut
aningaasanik aallartis-
sutissaminnik pissarsisi-
mapput.
Inuk Video 1988-imi fe-
bruarimi aallartippoq. Peter
Qaqortumeersuusoq 1985-
imi Nanoq Film & TV-mi su-
lilersimavoq, tassanili suli-
nini naammagiunnaaralut-
tuinnaramiuk nammineq
immiussisarfittaarnissani
siunniukkaluttuinnarsima-
vaa.
TV-qarfik
Peter Nanoq Film & TV-mi
sulilinngikkallarami Dan-
markimi HF-imi ilinniarni-
ni unitsiinnarlugu 1978-imi
Qaqortoq TV-mi sulilersi-
mavoq. Tassanilu Kim sule-
qatigisimavaa.
Ukiualuit qaangiummata
heliportimi naapissimap-
put, Peter Danmarkimut
suliartorsimasinnarluni
angerlarluni, suleqatigisa-
raluani tappavunga uniin-
narsimasoq qimassimallu-
gu. Kim Danmarkimukarlu-
ni efg-mi ilinniariartorluni.
Piitap aperisimavaa suleqa-
tigerusunneraani, Kim-ilu
akuerseriarami Danmarki-
mukarnerigaluani taamaa-
tiinnarsimavaa.
- Elektroingeniørinngoru-
sussimagaluarpunga, inuu-
nerali naallugu pussukumi-
arlunga suliuarnissara tak-
orloorsinnaajunnaarsima-
vara. Misigisimavunga TV-
liorsinnaallunga, TV-lu
atorfissaqartinneqartuar-
tussaasoq, taamaammat
taanna saaginnarsimavara,
Peter oqarpoq.
Klslmiiganl
- Kisimiillungali aaliartik-
kusunngilanga, Kim-ilu su-
leqatigerusuppara. Taanna
taamanikkut KNR-imi nipi-
lerisutut ilinniartuuvoq. Pe-
qatigerusunneraanga aperi-
ganni erngerluni akuersi-
voq. Aningaasaateqanngila-
gulli, Kim-ilu Danmarkiliar-
tussaavoq ilinniarnini Dan-
marks Radio-mi inaartus-
saagamiuk, Peter oqarpoq.
Kim-ip suliffiutitaassar-
tik piareersalerpaa. Sulias-
sanik 1 million kroninik kaa-
viiaartitaqartarnissamin-
nut naammattunik pissarsi-
voq. Inuutissarsiutitaarni-
artunik tapiisarnermut
ataatsimiititaliamut saaffi-
ginnippoq, ikiorserneqar-
sinnaannginnerminilli ilisi-
matinneqarluni. Qinnute-
qassagaluaruni ukiup affaa
qaangiuppat aatsaat akisu-
tisisussaajumaarpoq, qular-
nanngivissumillu itigartin-
neqassalluni. Taamaattu-
mik aningaaserivimmut
saaffiginniinnarpoq ator-
tussarsiutissaminnik 1,8
millioner kroninik taarsi-
gassarsiniarlunilu, tassanili
aamma itigartilluinnarne-
qarpoq.
- Suliassanik allakkatigut
uppernarsaatitalinnik pis-
sarsereersimanera iluaqu-
taassanasorisimagaluarpa-
ra, aningaaseriviulli taman-
na naammagisimagunan-
ngilaa, Peter oqarpoq.
- Ikiorumaneqanngikkut-
tami taava sussaagut? Kim
oqarpoq taamaatiinnassa-
sugut, kisiannili tassa suli-
assanik pissarsereersimavu-
gut. Aallartissinnaanngin-
natta suliassaraluatta ilaat
angisooq annaavarput. Taa-
maattumik paasivara alla-
nittaaq suleqatissarsiortari-
aqartugut, taamaattumillu
Egede og Brønsimut saafii-
ginnippunga, kinaanerlu-
nga suniamerlungalu oqa-
luttuaralugit. Akivaannga
saqqummiussakka sapaatip
akunnera missiliorlugu isu-
maliutigeqqaartariaqaritik.
Naluara piflissaq taanna su-
mut atorsimaneraat. Aki-
vaanngali: »Ajunngilaq, iki-
ussavatsigit«. Qangalimi
qujanannguarsi! Taakku
akuerseriarmata aningaase-
rivimmiit taarsigassarsisin-
naaleratarpugut kingutsi-
anngualu atortussagut pigi-
lerpagut, Peter oqaluttuar-
poq.
Vldeollornlarput
- Siornatigut allanut sulisu-
innaasimavugut, maannali
nammineq isumassarsior-
sinnaalerlutalu nammineer-
luta aaqqissuussisarsinnaa-
leratarpugut. Sullitassarput
isumassarsippat taanna ua-
gut video-nngorlugu immiu-
tissavarput. Illoqarfiit TV-
qarfiini misilittaalluta sule-
reersimanerput qularnan-
ngivissumik iluaqutigaar-
put. Tamannalumi piareer-
Kritik af færøsk økonomi
TORSHAVN - Færøerne
vil i løbet af 1991 øge sin
gældsætning til udlan-
det betragteligt. Og det
forekommer usandsyn-
ligt, at landsstyret kan
nå sit mål om balance på
finansloven for 1992,
medmindre det foreta-
ger nye økonomiske ind-
greb. Sådan skriver Det
rådgivende Udvalg ved-
rørende Færøerne i sin
årsrapport.
Udvalget konkluderer, at
det stadig ser sort ud for den
færøske økonomi, og at der
er lange udsigter til at det
lysner. I rapporten kritise-
res landsstyret for en ufor-
svarlig skatte- og afgiftspoli-
tik og for at føre en util-
strækkelig fiskeripolitik.
I løbet af 1989-90 voksede
landskassens udlandslån fra
500 millioner kroner til 1,5
milliarder kroner. I løbet af
foråret vil gældsætningen
øges til godt 2 milliarder
kroner, og udvalget forud-
ser, at det bliver nødvendigt
med yderligere låneoptag-
ning senere på året.
På finansloven for 1991 er
der budgetteret med et un-
derskud på 400 millioner
kroner. Men det slår næppe
til, siger udvalget. Indtægts-
siden er formentlig vurderet
for optimistisk, og man må
regne med større udgifter
end budgetteret til sociale
formål, idet arbejdsløsheden
uden tvivl vil vokse.
I betragtning af den store
og stadigt voksende ud-
landsgæld betegner udval-
get det som uforsvarligt, at
landsstyret har sænket ind-
komstskatten og planlægger
en yderligere skattelettelse i
1992. Marginalskatten er
for 1991 blevet sat ned fra 62
til 57 procent og skal i 1992
ned på 50 procent. Ganske
vist har landsstyret samti-
dig sat en stopper for rente-
fradrag på nye forbrugslån
samt begrænset rentespe-
kulationen. Men udvalget
anser de nye regler for fort-
sat at give rentespekulanter
gode muligheder og forud-
ser, at landskassen vil miste
betydelige indtægter. Og
dermed vil mulighederne for
at opnå balance på finanslo-
ven være meget ringe.
Udvalget roser i rappor-
ten fiskefabrikkeme og de-
res eksportorganisation,
Føroya Fiskasøla, for at gøre
en aktiv indsats for at sikre
en højere forarbejdnings-
grad af fisken. Det vil øge
både valutaindtægterne og
beskæftigelsen. Der er lige-
lede bestræbelser i gang for
at opkøbe udenlandsk fan-
get fisk til forarbejdning på
de færøske fabrikker.
Udvalget understreger
dog, at det er vigtigt, at den-
ne forarbejdning af fisken
på længere sigt kan ske
uden subsidiering.
Med hensyn til fiskeriet
kritiseres landsstyret for at
føre en utilstrækkelig poli-
tik.
- En alt for stor fiskeriind-
sats medfører, at fisken fan-
ges for tidligt og med en gan-
ske uhensigtsmæssig stor
ressourceindsats. For visse
fiskearter er der risiko for
bestandens eksistens, i
hvert fald en årrække. Sam-
tidig belastes landskassen af
fiskeristøtte, skriver udval-
get. Det foreslår, at man ef-
ter islandsk forbillede indfø-
rer et system med kvoter til
hvert fiskeskib.
saatitut atorsimagatsigu ul-
lumikkut namminersortu-
tut ingerlasinnaanngorsi-
mavugut. TV-qarfiit ilaata
pisortaa tapersersortigillu-
arsimaqaarput inullu taan-
na ullumikkut uagutsinnut
pingaaruteqarluinnartuu-
voq, Peter oqarpoq.
Aningaaserivimmiit
taarsigassarsiagut akiler-
sortussaavagut, illoqamer-
mut telefuunimullu akilii-
sartussaavugut, taamaattu-
millu aningaasanik isertita-
qartuarumalluta suliuarta-
riaqalerpugut. Suliuaanna-
vippugut, sapaatit akunne-
risa naanerini unnukkul-
luunniit angerlarsimaneq
ajorpugut sulinngiffeqan-
ngisaannarpugullu. Suliu-
aannavippugut, tamannali
aamma pissanganartuuvoq.
Marluinnaagallaratta ajuu-
sattarpoq, atortuutigummi
akilersortussaavagut, immi-
ussiartoraangattalu aaqqis-
suinermut atortuutigut
atorneqartanngillat. 89-imi
februarmi aallaffimmior-
taarpugut ukiorlu taanna
aamma ilinniartortaarpu-
gut. Siumut eqqarsartaria-
qarpugut, suliuaannavissin-
naanngilagummi, allanik
ilinniartitsisariaqarpugut.
Maannakkut marlunnik
ilinniartoqarpugut paarla-
kaallutik Viborg Videoskole-
mut ilinniariartortartunik,
augutsimilu suli allam ik
ilinniartortaaqqissaagut.
Taakku maani sulinerat ua-
gut nammineerluta aluler-
tarparput, ilinniarfimmiin-
neralli namminersornerul-
lutik oqartussat akilertar-
paat, Peter oqaluttuarpoq.
Naatsuunerusut
Inuk Videop suliaiiuneru-
sarpai paasissutissat naat-
suarakkuutaat, soorlu Paa-
risamut tunngasut. KNR-
ilu maanna pilerisaarutinik
ilanngussisalermat Kim-ip
Piitallu naatsorsuutigaat pi-
lerisaarutissanittaaq sulias-
sinneqartalerumaarlutik.
Inuk Video aammattaaq nu-
nanit allaniit suliassuinne-
qartarpoq. Sullittagasalu
ilagaat finsk TV, tysk satel-
lit TV Danmarkimilu TV2.
- Naak nunatsinniluun-
niit immitsinnut imatorsu-
aq nittarsaassimanngikka-
luarluta taamaattoq sulias-
sinneqarluartarpugut. Suli-
assiissutaasinnaasut tamar-
mik tigusarnissaannut akis-
saqarusunnaraluaqaaq. Su-
liffeqarfippulli maannak-
korpiaq imminut akilersin-
naasumik ingerlavoq, tassa-
mi suli amigartooruteqarsi-
manngilagut. Isumaqarpu-
nga suliassaqarluarluta, at-
tartukkanik akisuunik suli-
soqarnata, aalajangersima-
sunilli atorfilinnik suliso-
qarluta sulisinnaagaluarut-
ta ajunngivissumik ingerla-
sinnaagaluartugut. Taa-
maassinnaagaluarutta sul-
littakkatta oqaloqatiginis-
saannut piffissaqarnerullu-
talu sullittakkagut pitsaa-
nerusumik isumagisai'sin-
naagaluarpagut, Peter oqar-
poq.
Kim Larsen (saamerleq) nipinik immiussissuserluni Kar-
sten Heilmannilu assilussuserluni nutaamik aallakaatitas-
siorput.
Kim Larsen (til venstre) med båndoptager og mikrofon og
Karsten Heilmann bag kameraet er på optagelse til en ny
produktion. (Foto: Knud Josefsen)
Allakkanlt
pitsaanerupput
- TV-kut pilerisaarutit sun-
niuttartorujussuupput. Ta-
makku sanilliunneqarsin-
naapput allakkanut, inun-
nut 15.000-inut nassiunne-
qartussanut tamarmillu fri-
mærkilemeqartussanut,
taamalu 60.000 kroninik
akeqalertussanut. Allakkat
taamaattut tamatigungajak
igiinnarneqartarput, TV-
kulh pilerisaarutit inuit
amerlanersaannit takune-
qartarput. Taakkuli pitsaal-
luinnartumik suliarineqar-
tussaapput, taamaanngik-
kunimmi allannerlutlup al-
lagaanut eqqaanaraerus-
sapput. Soorunalimi apeq-
qutaasarpoq takutitassiaq
sunaanersoq. Assersuutitut
taaneqarsinnaavoq entre-
prenørmaskinat TV-kut pi-
lerisaarutigiuminaaLsuum-
mata, ulluinnarnili pisiassat
taamaaliugassaqqilluinnar-
tuullutik, Kim oqai'poq.
Nukissiuutit ukioq
2030
KØBENHAVN - Nukissiuu-
tinut teknologiip pitsaane-
rusumik atorneqarnerati-
gut, aammalu Norgemi,
Danmarkimi Sverigemilu
aamarsuit uuliallu atugaa-
nerata nukissiuummik
ataavartumik taarserneqar-
neratigut ukioq 2030 angul-
lugu taakkua nukissiuuti-
nik atuinertik 50-70 procen-
timik milleriarsissinnaa-
vaat. Tamatumalu peqatigi-
saanik kuldioxidip (C02)
nukissiuutinit atuinikkut
silaannarmut aniakaatinne-
qartoq 90 procent qaanger-
lugu appartinneqarsinnaa-
voq.
Paasissutissat taakku nu-
nat avannarliit nalunaaru-
siaannii »Energi 2030«-mi,
saqqummersinneqaqqam-
mersumi takuneqarsin-
naapput. Nalunaarusior-
tuupput Danmarks Tekni-
ske Højskolemi, Sverigemi
universitetemi Lundimiit-
tumi Oslomilu universitete-
mi Ilisimatuujussutsikkut
Misissuivimmut Immikko-
ortortaqarfimmi ilisimatuu-
tut misissuisartut.
Ilisimatuut nalunaarusi-
aat naapertorlugu teknik-
kikkut ajornanngilaq nukis-
siuutinik atuinermi sipaa-
rutissatut siunniussat pi-
sortatigoortumik nassuiaa-
tigineqartarnerannit anner-
tunerusumik sipaaruteqar-
nissaq. Uisimatuutut misis-
suisut teknologi nukissiuu-
tinik atuilluarnerpaaner-
mut tunngasoq immikkoor-
tuni 140-ini takussaasoq,
ilaatigut tunisassiorfissuar-
ni assigiinngitsuni 14-ineer-
sut, nukissiorfinneersut
aammalu kallerup innera
atorlugu sakkuutini assi-
giinngitsuneersut, nalu-
naarsorsimavaat.
Teknologi taanna atorlu-
gu Norge Sverigelu nukis-
siuutinik atuinerminnik
ukiuni tulliuttuni 40-ni nu-
kissiuutinik atuinertik 50
procent qaangerlugu anni-
killisissinnaavaat, aammalu
tamatuma peqatigisaanik
ullumikkutut inuuniarneq
allanngortinnagu taamaa-
liorsinnaallutik. Ilisimatuu-
tut misissuisut oqarput
Danmarki suli anginerusu-
mik sipaagaqarsinnaasoq,
nunami taanna periarfissa-
qarmat aamarsuup nukinga
atorlugu nukissiorfinnik qi-
tiusunik innaallagissamillu
pilersitsinikeqisunik nukis-
siorfiit igitassaraluit nukis-
siuutiliarineqarnerinik, se-
qernup anorillu nukinganik
atortulinnik taarserneqar-
sinnaasut.