Atuagagdliutit

Árgangur
Útgáva

Atuagagdliutit - 28.04.1994, Síða 9

Atuagagdliutit - 28.04.1994, Síða 9
Nr. 32 ■ 1994 9 Qimaavugut Taamaanniaratta, taamaa- rusaaratta, taamaalluni ukiorissivoq, qaammariar- tulerlunilu sikusimalerpoq. Ullut ilaanni alianaaqigaa anaanama ilagalunga Ka- ngaarsummiit Nunakitsi- nut pulaaqattaarluta aallar- pugut. Aallarlutalu takule- riarparput Kilimii aqqutis- sangajatsinni kinnerani qa- masoq. Takoriaramitigut asuuna aggilersoq. Tikeriar- lutalu pilerpoq: »Sumut pi- lerpisi?« »Nunakitsinut pulaaqat- taassasugut.« »Sussavisi, kaanngitsu- si!« Kingunerilermat tusarpa- ra sunaaffaana anaanaga qangali akimut allarusule- reersimagaluarluni ajornar- toortarlunili pissutissarsiu- innartoq. Taamaaliorniar- ninili anngigigamiuk su- naaffa pulaaqattaaginnarni- arluni oqartoq. Kilimii taama oqarlunilu ipulikkaminik (anguvikka- mi igimaanik) anaanaga up- pataatigut kapivaa, asulu sakkortusimaqimmat aqul- laaginnarpoq, taamaalillu- gulu nilleqqimminanilu tas- salu qimalluta. Anniarner- minit sikumi aqullaarsi- maannalerpoq, uangalu qa- noriliorsinnaanagu. Aat- saalli sivitsullartoq pitsan- nguumimmat allatut ajor- narmat tasiorniarsaarlugu ajaapiariniarsaaraangalu Kangaarsummut uteqqiin- narpugut. Tassaniilluni kapineqar- nini pitsanngorsiigallarpaa, s oo runa sivisuumik unin- ngalluni. Taamaalluni ullut arlillartut anniariunnaarlu- ariaramiuk kingumut upa- lungaarsalerpoq, taamanilu Kilimii qanngersimanngit- sumi (saqinani angerlarsi- masumi). Piar eer sar toqtak- ullugulu aasiit pilerpoq: »Sumut pilerpisi?« »Nunakitsinut pulaaqat- taassasugut!« Taamak nilleraluanngi- laq. Aniniaratta eqqarsarpu- nga: Aana-aasiit maleqqaar- taraatigut! Malinneqariara- tali tamatumani Nunakitsi- nut apuuppugut, tassani il- loqatigiikajippassuit angik- kattammik illoqartut. Tikillutalu nerigama ka- juminnaqaaq, qangami taa- ma nerigama. Tassanilu un- nuilluta sinippugut. Ullaak- kulli qaamalaaliinnartoq anaanaga aamma upalu- ngaarsaqqilerpoq. Qunin- ngip pilerpaa: »Sumut piler- sutit-una?« »Avunga akimut ikaarni- arsaassasunga.« Aallamiarlersorlu Qunin- ngip nalligisimallugu ajaap- piassaanik tuumik tunivaa, nuliarigamiuk anaanama nukaa, taamani suli qiman- nginnamiuk, oqarfigalugu- lu: »Qajannarnersat misigi- simaniarigit, tuggartortar- niarigit!« Tassalu anaanaga anivoq aallarlunilu, akimut ikaar- niarluni. Qimappaanga, ila- giniarlungaluunniit oqan- ngitsiarmat, sumunnarni- arneralu naluara aamma oqanngimmat. Kingorna tu- sarpara illuni Ikkattimiittoq oqarfigiartorsimagaa, aggi- uteqqullunga, tigujartoq- qullunga. Taamaalillunilu Georgip oqarfigaanga: »Illit nalun- ngilat taamani aqqutigisi- masarput, ungasissutsit ua- nga nalunermit. Illit nassui- arumaarpatit.« Taamaaliorumallungalu neriorsorpara, oqaluasaava ingerlateqqilaarsinnarlugu. - nangipporlu: Tassa anaanaga akimut ikaarsimavoq Tasiilaarsum- mut, tassaniittoq akkaga Qaatak, nuliaralugu Kakat- saq. Tikiullunilu akkannut oqarsimavoq: »Ujoraajivit aaniaruk, kisitsaanngortoq isumaalunnaannanngor- poq!« Tassalu unnukkiartuler- sumi sunaafTa akkaga tiki- uppoq aallunga, tiguinnari- arlungalu aallarullunga. Su- naaffa aallatsiaannartugul- lu Kilimii Nunakitsinut tiki- ussimavoq, sunaaffa aamma aaniarsimagaluaraanga, oqarsimallunilu issinnik- kunngooq ipitseriartoralu- arsimallunga, tassa uumigi- simallunga. Aallarasuarsi- manerinnarmik toqunngi- laanga Kingorna apersue- rujuttaraluarpunga, tusan- ngisaannarparali suna pillu- gu taamannartuakajik uu- migisimagaanga. Anaanagalu pisuinnarlu- ta Nunakitsinut ingerlagat- ta atisarlunnaraluaqisoq kiisalluarlu kamillunnara- luartoq pisoriaratta iman- nartuakajik qiulersiman- ngilanga, anaanama tuavi- omiarlunilu uunnassertari- armanga ilaannilu am aar- tarlunga. Qaataalli qimus- serluni aariarmanga allanil- lu oqorsaateqannginnermit qiianaqaaq, qimusseqaar- nerluunniit kaminnarun- naarluni. Anaanaga takunngilara aammalu apeqqutiginngila- ra, oqaannarmat akimut ikaassalluni. Apeqqutigin- ngilara isumaqalerama aq- qutaani nakkarluni ipisi- massasoq, kisimiilluni Nu- nakitsinit aallarmat. Tooqa- raluarpoq, takoreersimava- rali naalliutitaanini qatsis- simagaa. Apeqqutiginngik- kaluarlugu taamungaannaq utaqqigaluarpara, utaqqiva- rami. UUut pingasunngor- tullu asuuna isertoq, tikillu- ni. Nuannaajallappungaa- laa. Sunaaffaana illuni Kun- nak Ikkattimut oqariartor- figisimagaa pisuinnaq. Tikiusimatsiaannartorli aallaqqippugut. Tasiilaar- summiup Apaapanniip nal- ligilersimanerluta Sarfaka- jimmut ingerlappaatigut, GRØNLANDSPOSTEN Qaataap qimmiinik. Eqqaa- mavara akkaga oqariarmat: »Ukuarajiit ingerlaqatigini- assagitit, kiserliorpallaarni- aleqaat!« Sar fakajimmi qi- mammatigut anaanagalu kisinnuk Illumiunut (Tasiu- samut) ingerlavugut, soo ru- na aamma pisuinnaq. Ua- nga taamani mikinermit er- ngerlunga qasusarama anaanama amaartarpaanga. Illumiunut pivugut tassani ataatsimik angikkattammik illoqartoq, inoqutigiilli arla- qartut tassaniittut, Manii- kullakkut, Makkuulikkut allallu. Georg neriorsorakku taa- mani qimaallutik aqqutaata ungasissusia oqaatigiumal- lugu, maanna taamaalioral- larlanga, ornitavimminnut suli tikinngikkaluartut. Taamani Kulusuup eqqaani ukiillutik nunaat Kangaar- suk maanna Kulusuup illo- qarfiata ilagaa kujammut kimmukanneq nuggersima- neralugu. Tassanngaanniit Nunakitsinut toraaginnar- lugu kilometerit tallimat missiliorpai, tassa qeqer- taaqqat Kulusuup avanna- mut kitaaniittut. Taava Nu- nakitsiniit Tasiilaarsum- mut ikiuvoq killomiiterit ar- flnillit missiliorlugit ikertu- tigisoq. Kisianni tamanna aakkarneqarajuttuuvoq sar- fartunermit aammalu sivi- kinnerusuinnarmik issiler- simasarluni. Taavalu tas- sanngaanniit Ikkattimut to- raaginnarlugu kilomiiterit 14 missiliorpai, tassunnar- nerli nunakkoortariaalluni- lu majuagassartaqarluar- poq, pingaartumik aputeqa- laartillugu paamaarnavis- sortarluni. . Qimussimik ingerlalluarfigalugu nalu- naaquttap akunnera tama- tigut sinnertuartariaqartar- poq. Tassalu angallaviit taakkua anaanaata pisuin- narmik atoqattaarpai, Tasi- usaq (Ammassalik) aqqu- saar tar lugu. Illumiunut (Ammassaliup illoqarflata ilaa) pilluta qal- lunaat nerisassaataannik ilangersemarpunga. Ippas- saaniummat anaanaga ta- maanaqquukkami ivinnik (qaqortunik) marlunnik pis- s arsis imavoq, tamaangali qimassimallugit. Taava ti- keriaratta taakkuninnga tu- nivaanga, ukualu illinnarni- aqaat! Avisseriarmanga ta- musserlungalu tamuagalua- rakku naammik iisassaan- ngilaq. Iiniarsaartaraluar- pakka, ajornaqaarli, sapile- r akku lu oriaannarpara, taa- malu kaatsigalunga, tamus- siussassamik naammattuui- niaannartunga. Illumiunut pigatta iserlu- talu takuara nuliakkaartaa- sa (arnartaasa) ilaat uutsi- soq, immaqa Maniikullaap nulia, kingornami takugak- ku taannaasoq ilisareqqii- s arpara. Arajutsiniannge- qaaq. Uutani aalateruniuk ilaanik kivitsigaangat misi- gerialissavara akisuttuin- narsuaq (qaqortoq). Taa- maalluni qalassimariarami illoqatini tunioraramigit aamma uanga ilannguppaa- nga. Isikkui uunarpalunne- rinit qaavi supooriarlugit nilluumillutik qalipanilaari- armata, taamani alussaate- qannginnermit, uiloq alus- saasiullugu qalusivunga. Uku aasit ilinnarnertuuka- jiinik. Tamusserama qanoq mamassuseqarnerat nalua- ra, iiniarsaaraluarakkilli aamma tassa iineq ajorna- qaat. Silakajiisungaana! (imminut uumitsaappoq!) Kalaaliminerujuk sunakasi- ugaluarpat aamanna ta- maat nerigiga. Illumi isersimammersor- luta unnulersortaaq anaa- nama ingiaqatigiumamma- nga ingiaqatigivara. Inger- lalluta alakkariarparput ta- maaniinnaq suna qemer- nersaaqqissaartoq. Takugi- galu anaanama pilerpaanga: »Innga takusat nunakkaat- siartuukajik (ujarak) peqqe- qaaq-aait?« (Kusanaqaaq ilaa). »Nunakkaatsiaq?« »Ii- milaa! Nunakkaatsiaq!« Taakunga qanilliartorlu- gu allaasorinngilarami nu- nakkaatsiaq, tikikkatsigulu una peqqeqaq, tamaana ila- migut akisuttunik peqqi- kaajunnik pinnersaatilik. Taakkulu takoriarakkit nu- nakkaatsiaanngitsoq paasi- vara Tikissimatsiarippullu tamaana saneraatigut asuu- na ammariakasillartoq, ane- riarpoq unalu arnaq kusa- narniarami, takisuumik samunga annoraaqartoq. Anillunilu oqaluallariarmat taamak paasissaagaluanngi- laq, anaanamali angertar- paa immaqa ilaatigut paasi- sarneramiuk immaqaluun- niit paasisanngikkaluarlu- gu. Oqaloriarluni iseqqikka- mi annisilerpaa uliiviminer- mik (ameq) poortugartua- kajik, sunaaffa pappiaramik poortugaq, uatsinnullu tun- niullugu, sunaaffaaku neri- samik sinneri. Taamaallaal- lu taakkua ilaat ilangillatsi- arallarpakka, allanarner- milli qjornartut. Illumiunut pigatta Kun- nak Ikkattimit tikiutereer- simavoq, sunaaffa uatsinnik aallersoq, aqaguinnartorlu aallaruppaatigut. Qimussit arlariillutik tikissimariar- mata anaanaga Imaakkap amaarsiaraa. Taanna tassa Kaakaap aamma Tappiitsu- mik taaneqartartup - kingu- sinnerusukkut tappiitsun- ngormat - uia, taamani Ik- kattimiittut. Uangalu Kun- naap amaarsiaraanga Ingerlagatta qummut Iterlassudckut mqjuaru- saarsimalluta taamaalluta qaqillutalu unippugut. Kun- nak, majuarnitsinni kaassu- arusaaginnarsimanermit pi- nerpoq qasorujulluni nar- raaterujussimanerlunga oqarmat, puiugassaanngi- laq-aa: »Sooq taamannak ukiuutigisukajimmi saqqi- sequtserniarpit (angalaarni- arpit)? Kisiat saqqikkikkit qiimaannaarsaarnermit (qi- maatinniarlutit). Saqioqat- taaginnarseriaruit nalingin- naq ujarlerujunniarujulla- rumaarputit!« Taama oqarfigineqartar- put angakkunngomiaqqu- sat, maani asimi sunik alior- tuassaasinnaasunik ujarleq- qullugit. Uangalu taama pi- vaanga. Qasuersereermat aallaq- qippugut. Ingerlatsiarluta sisusussanngoratta Itillilaa- jukkut qimmini piiarpai, qa- mutaannaallutalu sisuvu- gut. (Anmmassalik sikkor- luttuuvoq taamaattumillu qimusserniartuni assut nu- nakkoornartarpoq, aqqutil- lu ilaat majuartarialissuul- lutillu sisupiloornartarput. Soorlu taanna Itillilaajik. Portunngikkaluarpoq, kisi- anni uingarinnermit ilu- ngersunartoq. Taamanilu Ammassal immiut ilaasa ileqqorisimavaat sisusus- sanngoraangamik qimmik piiartarlugti. Ammassaliup illoqarflata akianiippoq qaq- qat akornat qoorortaasaq portusoorsuarli Qimmeer- tarialimmik atilik, tassa Kuummiunut Kulusum- mullu ingerlaniarluni aqqu- taasartoq). - Tasamunga aterteratta majuariaqan- ngimmat sisorusaaginnar- luta, Kaporniagaajuit tiki- lerpavut qimmii tassani uninngasut-ukua, tassali ueralutik ilikkarsimasut. Taannaqa qimmeerutigiga- migit pituutaat ataatsimut qilerniarpai, avissaartinna- git. Tassungalu periarpugut aamma qimusseq alla tassa- niittoq. Imaakkakkulli uat- sinnit siulliusimapput. Unilluta qimmini pitumma- git aallarniarlerunartugul- lu, qimussip allap taassuma inuttaa asuuna oqarpallam- mioq: »Aaviaataqjik (su- naaffa Kunnani aaviaari- gaa), sooq itteraartiga (illua- gooq aterisimagiga) tikiu- teqqinniiarinngilara? « Sunaaffaana Taqqisima, angakkoq, uanga angumeri- sannit angakkuunerpaasoq. Taakkunnaqqoriarmanga ornileranni nikuiimmivoq. Pilerpara inuttaa peqinga- rujuttoq, sunaaffami tu- martorsimarujuttoq. Taava amaasiakkiuppaa- nga. Aallarpugullu uagut si- ullinngorluta, tassa sukka- nerinnaanik. GEORG QUPPERSIMAAN Tulliani sisamnngornermi AG-mi nangissaaq Beklagelse: På grund af tekniske pro- blemer kan det desværre ikke i dette nummer lade sig gøre at bringe den danske version af Georg Quppersimaan, »Min eskimoiske fortid«.

x

Atuagagdliutit

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Atuagagdliutit
https://timarit.is/publication/314

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.