Atuagagdliutit - 02.08.1994, Síða 7

Nr. 58 • 1994
7
Allat namminersomeruneq atorsinnaavaat?
All. Robert Petersen
Qularinngilarput nunatsinni, Savalimmiuni Ålandimilu
namminersomeruneq isummamik pitsaasumik tunngave-
qartoq, tassa immikkut inuiaasut immikkut naalagaaffili-
unnngikkaluarlutik imminnut aqussinnaasariaqartut. Taa-
maattumik aamma isuma takkuttaannarpoq namminersor-
nerunermik isuma silarsuup ilaanut allamut siaruartertari-
aqartoq. Tassami nammineq siunissamut aalajangiisinnaa-
qataaneq inuit piginnaatitaafliisa ilagisariaqarmassuk.
Isummap aporfigisinnaasaasa ilagaat namminersorneru-
nermik paasinnittarnitta inuinnaat naalakkersueqataanis-
saannik isuma ilagilluinnarmagu. Inuinnaat naalakkersue-
qataanissaannik isummap ilagilluinnarpaa ilinniarfeqar-
neq, tusagassiorfeqarneq, inuiaat amerlasuut siamasissullu
ataasiussappata, aammalu inuiaqatigiittut nalitsinnut na-
leqquttumik inuunissamik anguniagaqassappata. Nammi-
nermi tamanna angusimavarput atuartitsinikkut, inuit
atuarsinnaallutillu allassinnaasut, kisitsisinik paasinnis-
sinnaasut aqqutigalugit, aammali tusagassiuutit iluaquti-
galugit nunatsinni silarsuarmilu pisartunik malinnaanitsi-
gut.
Savalimmiut, Åland-ip nunattalu assigeequtaasa ilagaat
inuiaat nunaminni ataatsiugamik, tunngaviusumik ataatsi-
mik tamarmik immikkut kulturillit aammalu itsaaniit er-
seqqissumik killilimmik nunaqarlutik.
Taamatut pingaartigaaq inuuiaat attavigineqartut paasi-
sinnaammassuk aamma imminerminnut namminersorne-
rulersitsineq iluaqutaasinnaasoq. Tassami inuiaat attave-
qarfiusut taamatut paasinninngippata namminersorneru-
lernissaq fy'ornavissaaq. Taannartaa puigoqqajaasarunar-
parput. Nunatsinnut pingaartuuvoq kalaallit qallunaallu
naalakkersuinikkut ataqqeqatigiinnerat paaseqatiissinnaa-
nerallu. Taannami Danmarkimi ima malunnartigaaq allaat
partiit kikkut naalakkersuisuutitaqamerat imatut malun-
naateqassanani.
Ukiut 20-t matuma siornatigut Canadami ingerlatsine-
rup ilaa nunap inoqqaavisa peqatigiiffiinut isumagisassan-
ngortinneqarpoq patsisigineqarluni taakkkua aaqqisinnaa-
nerat naalakkersuisut periarfissaannit pitsaaneruinnarani
aamma akikinnnerummat. Pissutsilli taamaannerat allanit
akuersaarneqarsinnaanersoq apeqqutaavoq. Naalagaaffin-
ni sakkutuut attorlugit naalakkersugaasuni naalakkersui-
sunut pissaanermik tigummisaqarumaneq ima pingaarti-
gaaq allat tamarmik naalakkersuinermik soqutigisallit
unammillertitut isigineqarlutik, taakkununnga nunap
inoqqaavi naalagaafllmmi pissaaneqartunik akuersaaru-
manngitsut, taamaattumillu aamma taakkununnga siuler-
sortaajumanngitsut ilanngullugit. Tamanna pissutigalugu
naalagaafTiit ilarpaalussuini nalitsinni naalakkersuinikkut
periarfissanik tunniussuisoqarnissaa ilimagisariaqanngi-
laq.
Naalagaaffiit ilaanni inuiannik assigiinngitsunik 15-iniit
tamarmik immikkut oqaaseqarlutik, immikkut kultureqar-
lutik, inuutissarsiutimikkut inuiakkuuutaarlutik assigiin-
ngisitaartuni, aammalu immaqa upperisarsiornikkut eqqis-
sisimanngifliusuni namminersornerulernissamik isuma
maanngaanniit ilimanannginnerujussuuvoq. Tassami inui-
aat ataasiakkaat naalagaaffiullu akornanni akerleriittoqar-
sinnaanerata saniatigut aamma inuiaat akornanni akerle-
riittoqarajummat, soorlumi Rwandami hoto-t tutsi-llu
akornanni tusarsaasoq.
Namminnersornerunerput oqaluttuarisaanermi pissutsit
immikkut ittut tunngavigalugit pivoq. Inuiaat marluk akor-
nanni paaseqatigiinneq ataqqeqatigiinnerlu, inuiattut arla-
riiaartuunngmnerput, ataqatigiinnikkut atortussatta ilaa-
tigut aaqqerigaanerat, inuinnaalllu naalakkersuinerannik
misilittagaqareernerput tunngaviutiterput. Paarsisutoqqa-
niillimi, kommunerådit aqqusaarlugit annikikkaluamik ul-
luinnami pisartut sunniuteqarfigereersimagatsigik.
Inuianni allani ulluinnarni pisartuulluunniit sunniute-
qarfiginissaat annikinneerarsuuvoq. Oqaaseq namminer-
sorneq »imminut naalakkersornermik« oqartarnermit
isummatigut paasiuminameruvoq. Nunap ilaa ta imminut
aqunneranik oqartarnerup ilagaa kommunit illoqarflilluun-
niit ilaasa inatsisit iluanni imminut aqunnissamut periar-
flssaqarnerat. Tassami tamanna inatsisit atuuttut iluanni
pisinnaasarpoq ilinniartitsineq, peqqinnissaq, aqqusineqar-
nera, eqqiaaneq il.il. illoqarfiup pisortaanit akisussaaffigi-
neqarlutik, aammalu taakkua akileraarutinik akitsuutinil-
lu pissarsisinnaanermikkut aningaasalersugaannik, kisian-
ni malittarisaliorsinnaanerat »peqqussutinit« qaffasinne-
russanani. Nunani arlalinni, pingaartumik Amerikami
Avannarlermi kommunit illoqarfiillu immminnut ingerlat-
tut periaasiat nunap inoqqaavisa imminnut aqunnissaan-
nut najoqqutarineqartarpoq. Taakkuli ajomartorsiuteqar-
tarput inuiaasaramik ikittuinnaat, amerlanersaat akissar-
siakitsuararsuit nunarujussuarlu akisussaaffigisarlugu.
Taamaattumik ingerlatsinerup akissaqartinniamera peri-
arfissaluttorujussuuvoq, tamakkualu ingerlatinnerannut
'si * n
naalakkersuisunit tapisissagaluarunik aamma tamakku-
nuuna naalakkersuisunit nakkutigineqalersarlutik. Taa-
maakkaluartoq taamatut aaqqissuussinerit iluaqutaasunik
ilaqartarput, tassami inuiaat taamaattut aaqqiivigisat kul-
turikkut naalakkersuinikkullu imminnut aaqqissuuttaria-
qartarmata, taamalu naalakkersuinikkut isummatik aqqu-
tissaqalersittarlugit.
Aammali inuianni »ataatsimiittartulinni« aamma sunni-
uteqalerneq pisarpoq, ataatsimiittartut taakku inatsisilior-
tunut siunnersuisuinnaagaluaraangataluunniit. Tassami
ataatsimiittartut taakku inuiaat sinniisuisut anguniagaan-
nik saqqummiussuisuuginnaratik aamma sulifleqarfiit kul-
turikkut pingaarutillit ilaasortassaannik toqqaasinnaasara-
mik. Tassa siornatigut sunniuteqarfiginngisat aamma sun-
nerneqarsinnaalersarput, miserratissaanngilarli taamaat-
tut qitomarsiatuusaq pineqarnerat.
Pisut tam akku, Europallu Avannaani namminersorne-
rufliit pingasut, namminersornerulersimapput immikkut
inuiaaneq tunngavigalugu. Naalakkersueriaaserli angusaat
inuinnaat naalakkersueriaaseriaat, tassani innuttaaqataa-
neq immini periarfissanut tunngaviulluni. Tassa amerlane-
russuteqamikkut aalajangiisarneq pisarpoq, ullumikkullu
inuiaat namminersornerunermik angusaqarsimasut nuna-
minni amerlanerummata naalakkersuinikkkut immikkut
inuiaanerup tunngavigineqarnera qimanneqarsimanngilaq.
Nunap inoqqaavi nunaminni ikinnerussuteqalissagaluarpa-
ta namminersomeruneq atasinnaasariaqassaaq, aammali-
mi namminersomeruneq allanngorsinnaavoq inuiaat kik-
kut amerlanerunerat apeqqutaatinnagu. Partiimmi atorlu-
git naalakkersuisoqarpoq, partiillu tam akku inuiannit mar-
luinnit ilaasortaeiffigineqaraluartut tamanna assuarnartu-
tut isigineqanngilaq.
Silarsuaq avatitsinniittoq qiviarutsigu oqaatigisinnaan-
ngilarput namminersornerunermik isuma inatsisini tun-
ngaviusuni taaneqanngitsoq inatsisartulli inatsisiliaatigut
pilersoq tamarmik tatigisinnaaneraat. Eqqaagutsigulu nu-
nap ilaa ta imminut aqunnera nammineq akileraarutitigut
akitsuutitigullu aningaasalersugassatut isigineqartartoq
aamma apeqqutaalissaaq tapiissutitalimmik aningaasaler-
sukkamik inatsisiliorsinnaatitaaneq qassinit akuersaaru-
maneqassanersoq. Taamaattumik aporfissaasinnaasut ta-
makku anigorniarneqassappata inuiaat namminersorneru-
sut tamatuma pitsaaqutaanik erseqqissunik takutitsisin-
naasariaqarput.
Sibiria qiviamtsigu, inuiannit 26-it eqqaaniittunik itsaa-
nit inoqartoq, aammalu republikinik »namminersortunik«
taasanik peqartoq tupigeqqajaanartarpoq qanoq pisoqartar-
neranut qanorlu pisaqarsinnaaneranut sunniutikinnermin-
nik maalaaruteqartarnerat. Namminersornemlissagaanni
inuiaqatigiinni qullersat pisinnaatitaaffigiUuagaanni pisari-
aqartuusimassaaq namminersomeruneq nammineq aalaja-
ngiivissaminut qulaassimaneqanngitsussatut erseqqissu-
mik piginnaanilissallugu, tassami inuiaqatigiit ilaanni peri-
aasiummat qitiusumik naalakkersuisut malittarisaliaat al-
lanit tam anit qalliusutut isigissallugit. Tassani aamma ajor-
nartorsiutaalersinnaavoq nunap inoqqaavisa ilaat nammin-
neq nunatoqqaminni ikinnerussuteqalersimammata.
Nunat ilaanni »naalagaafieqatigiinnermik« isuma nam-
minersornemnissamit pilerigineqarnerusinnaalluarpoq,
aammami naalagaaffiit ilaanni inatsisitigut tunngaviusuti-
gut periarfissinneqariissagami. Taamatut pisoqarfiusin-
naasuni inuiaat assigiinngisitaaraluartut anguniakkamut
ataatsimut suleqatigiissinnaanissaat pinngitsoomeqarsin-
naassanngilaq.
Piumasarineqarsinnaasut taamaattut tusaannarlugit
ingasaginanngikkaluartut aporfissaasinnaalluarput. Ajor-
naatsuujuaannanngilarmi ataatsimut akerlerisaqameq
tunngavigalugu suleqatigiissimaneq taassuma akeqqatut
isigineqarnerata nungunnerani ingerlatiinnassallugu.
Tassa inuiaat ataatsiakkaat akunnerminni pissusiata sa-
niatigut aamma naalagaaflik isumaqatiginiagassaavoq.
Tassami naalagaaflik peqataatinnagu namminersorneru-
lerneq qjornarmat. Naalagaaflik paasisittariaqassaaq pis-
sutsit ikittuunngitsut inatsisiliornikkut ingerlatsinikkullu
piginnaatitaanerup tunniunneqarneragut pitsaanemlersin-
naasut, tamatumunngalu periarfissaqareersoq.
Naalagaaffiup pisortallu tassa paasisinneqartussat pis-
saanerata ilaa nunap ilaanut kilMmmut tunniutissallugit
eqqortuussasoq. Kisianni kiUeqarfiit sumiinnissaat immini
isumaqatigiinngissutaasareeqaaq, tassami nunatta, Sava-
limmiut Aland-illu killilernissaannit ajornamemssaaq.
Aporlissattaaq ilagaat inuiaat ataatsit naalagaaffmni as-
sigiinngitsunni nunaqartarmata, nunagisaallu saniliinut
killileruminaattarluni. Tassami saamilluunniit eqqaagin-
narutsigit tamanna ajornakusooruteqareerpoq, soorlumi
kurderit naalagaafiinnut pingasunnut akerleriissuteqartut
qanoq piniassappat?
Namminersornemneq inuiannut Europamiuunngitsu-
nut tunngatillugu eqqarsaatigeqqqjaas amnar parput. Kisi-
anni isuma tamanna Europami inuiannut ikmnemssute-
qarlutik nunagisamik killinginik uparuartuisinnaasunut
pilerinartorujussuussaaq, soorlu baskerit, ocdtanerit, bre-
tonnit, friulit, skottit waliserillu, aammalumi Skotlandip
avannaani qeqertarmiut naalagaaffiup innuttaaliigisamik
inuinit allaanerunerminnik ilaanni nipituuliuuteqartareer-
put.
Immaqami namminersornemnemp siamarsinnaanerata
tam akku aqqutissarai. Namminerli namminersornemlersi-
magatta qanoq pissuseqarnissatsinnik allanit oqaluttuun-
neqamsugata, taava naleqqutissanngilaq inuiaat allat oqa-
luttuutissallugit qanoq namminersomerulernissartik ilusi-
lissagaat. Oqaluttuussinnaavavut takutissinnaaUugulu qa-
noq nammineq aaqqissuussimasugut, taava nammineq
isummeriigisinnaassavaat qanoq namminneq ilusiliiniar-
nerlutik.
KANGAATSIAP KOMMUNIA
Offentlig licitation
På vegne af Kangaatstap Kommunia udbydes
byggearbejder i forbindelse med nybygning af
mødehus, i bygden Niaqomaarsuk, i offentlig lici-
tation.
Byggearbejderne forventes påbegyndt ultimo
september 1994.
Byggeriet forventes afsluttet medio juni 1995.
Mødehuset ha et samlet areal på 200 m2.
Arbejderne udbydes i fagentrepriser og opde^
les i følgende entrepriser:
Entreprise 1:
Entreprise 2:
Entreprise 3:
Entreprise 4:
Entreprise 5:
Entreprise 6:
Jord- og betonarbejder
Tømrer- og snedkerarbejder
Murerarbejde
Malerarbejde
WS-arbejder
El-installationer
Der er mulighed for at byde på samtlige entrepri-
ser. Der afgives samlet tilbud på opgaven.
Udbudsmaterialet kan inden den 12. august 1994
bestillesd hos:
Tegnestuen Nuuk A/S
Tuapannguit 4
Postbox 420
3900 Nuuk
Tlf. 2 28 44, Fax 2 27 53
mod aflevering af depositum i form af crosset
check på kr. 1.000,00 stilet til Tegnestuen Nuuk
A/S. Bestillinger efter denne dato kan ikke forven-
tes efterkommet. Kun entreprenører som har be-
stilt projektmateriale kan deltage.
Depositum tilbagebetales ved aflevering af ud-
budsmaterialet.
Yderligere oplysninger kan fås ved henvendelse til
Tegnestuen Nuuk A/S.
Licitation afholdes den 2. september 1994, kl.
14.00 i Kangaatsiap Kommunea's mødesal,
hvor tilbudene vil blive åbnet i overværelse af de
bydende som måtte ønske at være til stede.