Atuagagdliutit - 14.03.1995, Page 22

22
Nr. 21 • 1995
£a ajpajpc/é/'a £/£
GRØNLANDSPOSTEN
Innarluutillit piginnaa-
nikitsullu Kattuffiat 1995-
mi ataatsimeersuassava?
All. Otto Henriksen, Sisimiut - Puigornangami ilaasortaq
Ukiuunerani umimman-
niartameq unitsilli!
All. Karl Lyberth, Akulliit Partiiat Maniitsoq
Qulequtara pineqartumut
toqqaannarlugu apeqqutigi-
innarsimassagaluarpara, inu-
iaqatigi i ussulsin n i 1 i tamat-
sinnut tunngasuummat tullu-
artippara aamma isumaga ta-
manut naatsumik saqqummi-
ukkukku.
Qularinngilara isummat
sakkortuginarsinnaassasut.
Nersoqquinnarlunga allas-
sanngilanga pissutsinilli tun-
ngaveqarlunga ilanngussa-
qåssaanga.
Siornatigut ikiuutit atu-
gaanngillat, taama ullutsinni
oqartartut amerlaqaat. Oqar-
tarlutillu kommunimut ani-
ngaasanik aalliinnartartut. I-
lumut qujasariaqarpoq. Sia-
niitsigissanngilagulli, ullut-
sinnimi atukkagut nutaalia-
apput.
Killeqanngitsorsuarmilli
qujasariaqanngilagut.
Assersuutigeriartigik in-
narluutillit qinikkallu ani-
ngaasarsiaat. Assigiimmik
atugaqaraluarlutik, soorlu pi-
siassat akii, naligiimmik atu-
gaqartinneqanngillat, tassa
mitalliineq.
Peqatigiiffiit kattuffiillu
pisortanit tapiiffigineqartar-
put. Innarluuti 1 lilli peqati-
giiffiat erseqqissumik tapiif-
figineqartarnersoq takussu-
tissaqanngilaq.
Innarluuteqartugut pine-
qamerput naammagittaalliu-
tigisamiartigu. Aammali uat-
sinnut qiviartarluta!
Sulisinnaannginnerput pis-
sutigalugu allatut ajornartu-
mik perlernaveeqqutinit i-
nuussuteqarpugut.
Sulcqatigiinngippallaaqaa-
gut.
Pissaq mikisuarannguar-
luunniit aveqatigiissutigisari-
aqarparput, timmissatut ta-
mussernissarput utaqqiin-
namagu.
Ukiorpassuarni innarluu-
tillit peqatigiiffii ingerlagalu-
arput uninngasutulli maan-
nakkut taasariaqarlutik.
Iluliarmioqarallartilluguli
Kattuffik iluatsittumik inger-
lanneqarpoq.
Taakku ukiumi pereersumi
qutsavigerusuppakka kissaa-
llugillu ingerlattuarumaaraat.
Kattuffilli ataatsimut isiga-
lugu ingerlalluartutut taane-
qarsinnaanngilaq. Kattuffim-
mik ingerlatsisut, siulittaasoq
aningaasaqarnermillu siut-
toq, Ilulissaniipput, taakku
nersualaagassaapput.
Suleqatinit uparuarneqar-
neq nukissaqarfigisariaqar-
paat. Kattuffimmik siuttut
Ilulissaniimmata tupigineq
ajorpakka. Qanimut takusi-
mavakka. Illoqarfinnut alla-
nut naleqqiullugit pisoor-
suupput.
Innarluuteqarluniuna i-
laannikkut imminut annikigi-
nartartoq anersaamillu pisa-
riaqartitsinartarluni. Iluliar-
miullu palasimik ilaasor-
taqarmata usorisarpakka.
Kommunit ilaasa innarluu-
tillit qanimut suleqatigigaat
nalunngilara, taakku usori-
sarlugillu nuannaartorisar-
pakka.
Innarluuteqartuusugut allat
utaqqiinnarnagit uagutsinnut
piumaffiginerusariaqalerpu-
gut. Qaammammut pisartak-
katsinnik Kattuffimmut 25
koruninilluunniit akiliisaler-
niarta, taamaliomitsigut Kat-
tuffipput nukittorsarnerulis-
suarput. Eqqunngitsumik pi-
neqarsimasut inatsisitigut as-
sigiimmik pineqartalissaga-
luarput. Allarpassuarnillu su-
liniutinik angusaqarnerulis-
saagut.
Sisimiuni peqatigiiffipput,
Puigornaga, aalaakkasumik
ingerlanngilaq.
Kattuffipput avaqqutiin-
narlugu inatsisartuni ilaasor-
taq Emilie Lennert suleqati-
gisimavarput. Taanna piuma-
saqarfigisimavarput inatsisi-
tigut atugarisatigullu pitsan-
ngorsaatinik sulissuteqassa-
soq.
Nuummi innaarluutilip-
passuaqarpoq. Inatsisartuni
innaarluutillit ataatsimiissu-
tigineqaraangata taakku ma-
linnaanngippallaaneri pakat-
sissutigalugillu tupigusuuti-
gisarpakka. Immaqa illoqar-
finnit allanit atugarissaarne-
rusimagamik?
lluliarmiut utaqqiinnarne-
qarpallaaqaat. Aamma illo-
qarfmni allani najugallit suli-
niuteqamerusariaqarput.
Kaammattuuteqarusuppu-
ngali. Ilimanarpoq peqati-
giiffik Puigornaga 1996-p
ingerlanerani sinerissami si-
unertaminik soqutiginnittu-
nut periarfissiissasoq. Aat-
saalli tamanna piviusun-
ngortinneqassaaq 1995-p i-
ngerlanerani suliniuteqarlu-
artoqarpat.
Aaqq. naalisagaavoq
Naluneqanngitsutut ukioq
manna ukiuunerani umim-
mattassatut 200-t aalajanger-
neqarsimapput - Maniitsup
kommuneanut 100-t snesco-
terinik piniagassatut, Sisi-
miut kommuuneannut 82-it
qimussimik piniagassatut
takornarianullu umimmanni-
artitsisunut 18-it tunniunne-
qarsimallutik.
Ukiuunerani umimmanni-
artarnerup unitsinneqarnis-
saanik piumasaqarama Ma-
niitsup kommunea eqqar-
saatigineruara, naluneqan-
ngitsutummi Sisimiut ajor-
nartorsiornannginnerusumik
umimmanniarsinnaasut ilisi-
maarineqarmat.
Maniitsup kommuunea eq-
qarsaatigalugu ukiuunerani
umimmattassarineqartut aa-
saanerani umimmattassari-
tinneqartunut ilanngutitik-
kaanni pitsaanerpaajussasoq
qularinngilara, makkua pis-
sutigalugit:
Piniartut Maniitsup kom-
muneani najugaqartut ukiuu-
nerani umimmanniarnissa-
minnut assorsuaq periarfis-
salupput, ilaatigut snescote-
rissaqannginnertik Kanger-
lussuullu tungaanut aqqutaa-
ta akisunerujussua pissuti-
galugit. Maniitsup illoqarfia-
ni piniartut ukiuunerani u-
mimmanniamissaminnut pe-
riarfissaqarsinnaasut qulit
sinneqarpallaarunanngillat,
nunaqarfinnilu najugaqartut
periarfissaqanngilluinnartu-
tut oqaatigigaanni eqqome-
russagunarluni.
Ajornartorsiutit taasakka
pissutaallutik ukiuunerani u-
mimmanniarneq piniartunut
ikittuararsuarnut taamaallaat
iluaqutaasinnaavoq, piniar-
torpassuarnullu sinneruttunut
periarfissaqanngitsunut sun-
nguamilluunniit iluaqutaas-
sanani!
Umimmaat 100-t pineqar-
tut aasaanerani pisassanut i-
lanngunneqartuuppata pini-
artunut kommunemi najuga-
linnut tamanut annikigisas-
saanngitsumik iluaqutaalis-
sagaluarput.
Tuttut pillugit oqaaserisartakkat akuliuffigilaarlugit
All.: Morten Petersen, Nuuk
Siornatigut sunaluunniit uu-
masut piniartarsimanngi-
kaanni nunatta uumasui pil-
lugit akuliunneq ajornartor-
poq, tassami amerlanerugu-
nartugut nunatta uumasui ili-
simasaqarfigilluarsimavagut,
tassanimi inunngorsimagatta
ukiorpassuarni inuussutissa-
tut atortarsimagatsigit, ta-
mannalu pissutigalugu aam-
malu soorlu taakkuinnaan-
ngitsut inuunitsinni takisuu-
mi sunniuteqarfigilluarsima-
vagut.
Soorlumi aamma allaga-
qartarsimasunga sulifftgisi-
masara ukiuni arlaqaqisuni
KGH-jugallarmat maannak-
kut KNI, taamaatumillu aam-
ma tassani suliassat assigiin-
ngitsut ilikkarluarsimallugit.
Qulequtarlu uummap ilan-
ngussap imariniagaa eqqar-
torniaraluassavara.
Siullermik oqarusullunga
14-nik ukioqalerninniit 1992
ilanngullugu nersutit taakkua
aasat tamaasaanerusoq qa-
tanngutikka ilagigajullugit
piniartarsimagakkit, taa-
maattumillu nersutit taakua
nerisartagaat sumullu nuut-
tameri sila najoqqutarinerul-
lugu. Kiisalu qaammat au-
gustimiit septemberi ilann-
gullugu ukialemeralu najoq-
qutaralugu sumiittarneri (nu-
nap qanoq ittuunera najoqqu-
taralugu)
Tuttut nunamut nuuttarne-
rat tassa silap qanoq allan-
ngortarnera taakkununnga
pingaaruteqartarsimaqaaq
(unalu nalunngilarput aasap
kiannerata nalaani sumiikka-
junnerusartut nalunngilagut)
aammalu septeberi qaamma-
tip naaneratigut suatungaani-
ikkajunnerusartut nalunngi-
lagut.
Nersutit taakkua nerisatik
malittaralugit sumorujussuaq
nuussinnaasarput uumasullu
taakkua ukiaanerulersillugu
aamma nerisarinerusaat al-
lanngorsinnaasarlutik. Tas-
salu ukiulerneratigut puallar-
sertarsimagunarlutik, ukiuni
taamatut amerlatigigunartuni
ikiliartortarnerat malunnar-
tartorujussuulluni, aammalu
ukiut taamannak amerlatigi-
suni amerlilertortarlutik. Ta-
mannalu uatsinnut paasiumi-
naappoq, imaattarsimagunar-
lunilu ukiuutillugu ingerlaar-
tarsimagunartut tassami Ser-
mersuup quppai ukiuutillugu
apisarmata manngertittartu-
mik taamattumilu taakkun-
unnga ajomanngitsumik su-
morujussuaq nuussinnaasar-
lutik, kiisalu paasisariaqarput
nersutit taakkua nerisorujus-
summata imatorsuarlu amer-
livallaarnermikkut nunaru-
jussuaq suerussinnaasarlugu,
(tassa amerlivallaarnermik-
kut), tassalu kingunerisarlu-
gu aperuloortumi perlerar-
sinnaasarlutik.
Unalu illanngutilaarlara:
Nuup kangerluanut nuussiso-
qannginniarili pissutaasut
tuttut nerisartagaat pingaar-
nerusut umimmannit nungu-
taaqqunagit.
Umimmat pillugit imator-
suaq nersutit taakkua qanoq
eqoqqissaartumik inuuneran-
nik ilisimasaqanngikkaluar-
lunga (tassa nunatta uuma-
suinik) tassungalu tunngatil-
lugu »uge aviisimi« ilann-
gussaq pillugu (tassa Nuup
kangerluanut tunngatillugu).
Umimmannik nuussinissa-
mik akerleralugu oqarsinnaa-
vunga pissutik aarlaqarput.
Umimmaat nersutaapput
naasoqarluangitsumi uumas-
uus.ut, aammalu maangarnit
marloriaamik issinnerusumi
uumasuullutik, taamaattu-
millu pinngortitat uumasuuf-
fimminittut tamatigut akerle-
risarsimallugu inuuffimmin-
nit nuuneqartarnerat (tassa
pinngortitaaffimminiit) aam-
malu minnerunngitsumik nu-
nami orpigartuumi nunamut
navianaateqarsinnaallutik
meqqortoqimmata tappan-
nalu orpigaqaqimmat meq-
qua takisuut orpikkanut kata-
gartorujussuunissaat siunis-
sami navianaateqarsinnaam-
mat ungasinnerusoq isigalu-
gu, taamaattumilu aalisartut
piniartut isumaqatigisinnaal-
lugit sussa tappanna umim-
malernagu. Ukiorpassuit tut-
tut pinngortitaaffigisaat tas-
sanilu eqqissillutik uummaf-
figisaat uumasunik ilisiman-
ngisarluatsinnik sussa eqqus-
siviginagu, siulliarsuugama-
lu oqartoqarsinnaanngilaq
qangatut isumaqartunga, pin-
ngortitanik nutserisoqartarsi-
mavoq, soorlu naluneqan-
ngitsoq Danmark-imi nannut
naakkinaqisut takusinnaagi-
vut kiassuarmik naalliuute-
qartuartut. Immaqalu umim-
mannut nuusivigissallugu
pitsaanerusinnaagaluartoq is-
sinnerusumi avannaani Qe-
qertarsuaq.