Tíminn - 06.07.1976, Síða 11

Þriðjudagur 6. júlí 1976
TÍMINN
11
tJtgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar: '
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Ritstjórn-
arfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Auglýsingastjóri:
Steimgrimur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur f Edduhús-
inu við Lindargötu, simar 18300 — 18306. Skrifstofur I
Aðalstræti 7, simi 26500 — afgreiðslusimi 12323 — aug-
lýsingasimi 19523. Verð i lausasölu kr. 50.00. Askriftar-
gjald kr. 1000.00 á mánuði. Blaðaprent h.f.
Stiórnin verður að
herða viðnómið
gegn skuldasöfnuninni
Það er tvimælalaust, að þjóðin hefur nú áhyggj-
ur af fáu meira en hinni miklu skuldasöfnun er-
lendis. Árið 1975 nam viðskiptahallinn við útlönd 23
milljörðum króna, miðað við núv. gengi. Þetta
rakti að sjálfsögðu verulega rætur til stórversn-
andi viðskiptakjara, ásamt miklum innflutningi til
vissra stórframkvæmda, sem muníi ýmist spara
eða afla gjaldeyris siðar. Stór hluti viðskiptahall-
ans stafaði þó af venjulegri eyðslu, sem hefði mátt
komast hjá, ef þjóðin hefði sýnt meiri hófsemi og
aðgætni. Það er hinn iskyggilegi þáttur þessara
mála, þvi að haldi stórfelldur viðskiptahalli áfram
ár eftir ár af þessum sökum, getur skuldasöfnun af
völdum hans leitt til hreins þjóðargjaldþrots á ekki
löngum tima. Þvi verður þjóðin að hugsa ráð sitt
og gera viðeigandi ráðstafanir. Mest skylda hvilir
þar vitanlega á rikisstjórninni, sem á að hafa for-
ustuna.
Á þessu ári er gert ráð fyrir, að verulega dragi
úr viðskiptahallanum. Þjóðhagsstofnunin áætlar,
að hann verði 12—13 milljarðar króna. Þetta er
gifurleg upphæð, þótt hún sé nær helmingi lægri en
upphæð viðskiptahallans i fyrra. Svo há er þessi
upphæð,að augljóst er, að hreinn voði getur verið
framundan, ef ekki tekst aðeins að draga úr
hallanum, heldur að ná hagstæðum viðskipta-
jöfnuði.
Hér er hins vegar við ramman reip að draga.
Kaupgeta er veruleg og menn vilja geta eytt fé
sinu, eins og þeim bezt likar. Sterk öfl i stjórnar-
liðinu risa lika gegn sérstökum hömlum, sem
reynt er að beita til að draga úr gjaldeyriseyðsl-
unni, og eiga þau oftast öruggan stuðning i mál-
gögnum Sjálfstæðismanna. í þeim linnir nú ekki á
kröfum um aukna gjaldeyriseyðslu á ýmsum
sviðum, t.d. varðandi kexinnflutning. Vitanlega
má réttlæta gjaldeyriseyðsluna með ýmsum rök-
um og sjálfsagt væri að leyfa sem mest frjálsræði i
þessum efnum, ef getan leyfði. Undir þeim kring-
umstæðum, sem nú eru, verður hins vegar að taka
með i reikninginn, að sérhver aukning gjaldeyris-
eyðslunnar kemur fram sem skuldasöfnun er-
lendis og skuldirnar verður að greiða og það ef til
vill undir enn erfiðari kringumstæðum en nú.
Þetta gleymist jafnan þeim, sem krefjast aukinn-
ar gjaldeyriseyðslu.
í Reykjavikurbréfi Morgunblaðsins 4. þ.m. er
mælt með aukinni gjaldeyriseyðslu með þeim rök
um, að viðskiptakjörin fari nú batnandi. Það er
rétt, en sá bati er hægur. Þjóðhagsstofnun áætlar,
að visitala viðskiptakjaranna i ár verði 94.3%
miðað við 100 árið 1972, 115.3 árið 1973 og 104 árið
1974. Þetta sýnir, að áfram er þörf mikillar að-
gæzlu i gjaldeyrismálum. Þá má og gjarnan minn-
ast þess, sem vakin er athygli á i siðustu skýrslu
Þjóðhagsstofnunarinnar um þjóðarbúskapinn, að
þjóðin verður að nota væntanlegan bata i efnahags
málum til þess að losna við viðskiptahallann. Það
tvennt þarf nú að vera megintakmark efnahags-
stefnunnar, að draga úr verðbólgunni og losna við
viðskiptahallann.
Hér i blaðinu hefur áður verið bent á, að bezta
og raunhæfasta leiðin til að ná hagstæðum við-v
skiptajöfnuði, sé að auka framleiðsluna. En
meðan þvi marki er ekki náð, verður að sýna að-
hald og þar ber rikisstjórninni að hafa forustuna,
Það má siður en svo slaka á viðnámi gegn skulda-
söfnuninni, heldur ber þvert á móti að herða það.
Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
Tapar Ford fyrir
Reagan að lokum?
Eða sættist Reagan á að verða varaforsetaefni?
KOSNINGU fulltrúa á
flokksþing republikana, sem
velur frambjóðanda þeirra við
forsetakosningarnar i haust,
lýkur ekki fyrr en 17. þ.m. Svo
fáar kosningar eru þó eftir, aö
nokkurn vegirin er ljóst, hver
staðan verður, þegar flokks-
þingið hefst i Kansas City 14.
ágúst næstkomandi. Á flokks-
þinginu verða 2259 fulltrúar og
þarf þvi frambjóðandi að fá
1130atkvæði tilaðná lögmætri
kosningu. Eftir er að kjósa 98
fulltrúa i fjórum rikjum, eða i
Colorado og North-Dakota,
þar sem kosið verður 10. þ.m.,
og i Utah og Connecticut, þar
sem kosið verður 17. þ.m.
Samkvæmt síðustu könnun,
sem stórblöð og sjónvarps-
stöðvar hafa nýlega gert,
skiptast þeir fulltrúar, sem
búið er að kjósa, þannig, aö
1052munu fylgja Ford.en 1018
Reagan, en 91 er óráöinn.
Sumir þeirra, sem eru taldir
fylgja Ford eða Reagan, telja
sig enn óbundna, en hafa þó
látið það ákveðnar skoöanir I
ljós, að fjölmiðlar telja sig
vita um afstöðu þeirra. Aðeins
91 fulltrúi hafa varazt svo
ásókn fjölmiðlanna, að ekki
þykir vogandi að spá nokkru
um afstöðu þeirra. í þeim rikj-
um, þar sem eftir er aö kjósa,
þykir liklegt að skiptingin
verði þannig, aö Reagan fái 22
og Ford 3 I Colorado, Reagan
fái 11 og Ford 7 iNorth Dakota
Reagan fái 20 og Ford engan i
Utah og Ford fái 30 fulltrúa og
Reagan 5 i Connecticut. Sam-
kvæmt þvi ætti Reagan að fá
58 af þeim, sem eftir er að
kjósa, en Ford 40. Þá hefði
Ford orðið alls 1092 og Reagan
1076. Ford vantaði þannig 38
fulltrúa til að ná lögmætri
kosningu, en Reagan 54.
Munurinn getur ekki verið öllu
minni. Endanleg úrslit verða
þannig i höndum þeirra rúm-
lega 90 fulltrúa, sem enn hafa
ekki tekið opinberlega endan-
lega afstöðu. Þeir verða Vafa-
litið fyrir rriiklum áróðri þann
tima, sem eftir er fram að
flokksþinginu, og segir orð-
rómurinn, að þeir Ford og
Reagan hringi i suma þeirra á
vixl. Margir stuðningsmenn
Fords og Reagans reyna svo á
vixl að hafa áhrif á þá.
LENGI vel var það almennt
álit fréttaskýrenda, að hinir
óháðu fulltrúar myndu að lok-
um velja Ford, þvi að hann
myndi þykja sigurvænlegri.
Nú hefur þetta álit nokkuð
Reagan vinnur á
breytzt. Að visu sýna skoðana-
kannanir, aðFordmunifá öllu
meira fylgi en Reagan, en
Carter muni sigra hvorn
þeirra sem er, með miklum
yfirburðum. Þetta hefur veikt
stöðu Fords. Flestir stuðn-
ingsmenn Reagans halda þvi
lika fram, að umræddar skoð-
anakannanir um fylgi þeirra
Fords og Reagans sé ekki að
marka, þvi að þegar til sjálfr-
ar baráttunnar i forsetakosn-
ingunum kemur muni Reagan
reynast langtum snjaliari en ,
Ford og afla þannig
meira fylgis en Ford. Þessu til
sönnunar benda þeir á, hvern-
ig hann hafi alltaf verið að
vinna á i keppninni við Ford.
Upphaflega hafi hann verið
talinn vonlaus eöa vonlitill i
þeirri baráttu, en nú sé staðan
hnifjöfn, en Reagan eigi eftir
að vinna meira á fram að
flokksþinginu. Þá hafi Reagan
mjög öflugt persónulegt fylgi i
vissum hluta Bandarikjanna,
t.d. vesturrikjunum, en Ford
hafi hvergi slikt fylgi. Allar
likur bendi þvi til, að Reagan
verði Carter skæðari keppi-
nautur en Ford.
Sitthvað bendir til þess, að
þessi áróður hafi fengið auk-
inn hljómgrunn að undanförnu
og bilið miili þeirra Fords og
Reagans hafi minnkað að
sama skapi. Þá benda ýmsar'
fréttir til þess, að allmargir
fulltrúar, sem hafa verið
kjörnir sem fylgismenn
Fords, hallist meira persónu-
lega að Reagan og vilji gjarn-
an veita honum stuðning.
Þessir fulltrúar geti átt eftir
að reynast Ford ótryggir, ef
honum tekst ekki að sigra
strax i fyrstu atkvæðagreiðsl-
unni. Þá geti vel svo farið, að
Reagan auki fylgi sitt i ann-
arri atkvæðagreiðslunni og
jafnvel sigrað þá. Það skipti
þvi höfuðmáli fyrir Ford að
sigra strax i fyrstu atkvæða-
greiðslunni.
EF SVO heldur áfram, sem
nú horfir, óttast margir for-
ustumenn republikana hrein-
an klofning á flokksþinginu.
Þvi hefur þeirri hugmynd
skotiö upp og viröist hún eiga
vaxandi fylgi, að reynt verði
að ná samkomulagi á þeim
grundvelli, að Ford verði boð-
inn fram sem forsetaefni
flokksins, en Reagan sem
varaforsetaefni. Ford hefur
ekki látiö neitt opinberlega
uppi um þessa hugmynd, en
Reagan hefur hafnað henni, en
þó ekki með sterkum orðum.
Mörgum i frjálslyndari armi
flokksins geðjast illa að henni
og fara ekki dult með það.
Hægri armurinn myndi frekar
geta fellt sig við hana, en þó
ekki fyrr en fullreynt væri, að
Reagan næði ekki útnefningu
sem forsetaefni flokksins.
Eins og nú er komið, virðist
það engan veginn útilokað. Ef
til vill gæti sameiginlegt
framboð þeirra Fords og
Reagans helzt forðaðfrá stór-
felldum klofningi flokksins, en
slikt framboð yrði vart sigur-
vænlegt á móti Carter, þvi að
sennilega myndu margir
frjálslyndari republikanar þá
kjósa hann. Aö visu gæti hann
þá misst eitthvað af ihalds-
samari demókrötum, en þó
vart i stórum stil, þvi að
Carter hefur unnið það krafta-
verk að sameina báða arma
demókrata um framboð sitt.
Þ.Þ.