Mánudagsblaðið - 20.12.1948, Blaðsíða 4

. MÁNUD AGSBL AÐIÐ
Miaudagur 20. desember 1948.
Er smáhátautgerðin að leggjasf í
vecsna mlllillðaoroða oa klasifa
Flytja til Bandaríkjaiiiiá
Vart er nú um annað meira
talað en þrengingar bátaút-
vegsins. K'.-eður svo ramt að
þessu að taíað er um að sjálft
Alþingi muni springa, og er
þá mikið sagt. Tillögum rjgn
ir niður, utan þings og inn-
an, og enn virðist ekkert
samkomulag 'hafa náðst. Hér
er þó um mikið og merkilegt
mál að ræða. Sem sé frarn-
leiðslutæki, sem dregið hafn
mikla björg í bú, og hafa öll
skilyrði til þess að gera það
framvegis, ef vel er á haldið.
Hinsvegar er ekki því að
•Ieyna, að stjórn þessara fyr-
irtækja, og að þvi er virðist
ráðleysi allt, er á þann veg,
-að maður spyr: Ber ekki
nauðsyn til að önnur stjórn
verði fengin, breytt um fyr-
-irkomuiag, og áætlanir. Því
•b.cr heldur ekki að leyna að
ayo -.•rðist sem ríkisstjórnin
standi alveg ráðalaus gagn-
yart þessu vandamáli, að
minnsta kosti leysir það ekki
vandamál þessa atvinnuveg-
ar, að byrja með því að
greiða skuldir bátanna, og
láta svo allt dingia í sömu
vitleysunni og áð'ur.
Það leýnir sér ekki að nú-
verandi eymdar ástand er á.
m. k. að nokkru léyti' að
kenna þeim er stjórna þess*
ari útgerð. Við skulum nú
athuga málin dálítið nánar.
Fyrir nokkrum árum var
Landssamband ’ 'ísl. út-.-ogs-
manna stofnað, og var þao
sjálfsögð ráðstöfun. Með
stofnun þessara samtaka var
hað ráðið að stofna innkaupa
deild fyrir samtök þessi, og
verður maður að undrast að
slikai- ráðstafanir skuli ekki
þegar hafa verið gerðar fyr-
ir löngu síðan. Því hér er um
mikið hagsmunamál að ræða.
Kaup á olíum fyrir flotann,
saltkaup, veiðarfærakau.p
mat.vælakaup o. s. frv. Þetta
fór nú allt fiott af stað, nerna
að lítið varð úr innkaupunum.
Hér er þó ekki um smámuni
að ræða. S.l. ár munu inn-
jkaup fyrir flotann aðeins á
olíum og veiðarfærum hafa
numið 60—70 milljónum kr.
Talið er og fullyrða má að ef
útgeiðarmenn hefðu haft öll
þe.'-si inr.kaup í siálfs síns
höndnm, að þá hefðu sparast
10—15 milljónir króna.
En hverr.ig hefur þetta nú
gengið ? Innkaupadeildin hef-
ur verið mjög óstarfliæf
vegna f járskorts, og evo hafa
margir útgerðarmenn á þeasa
sviði svikið siti; eigið félag.
Of lengi hefur þ.essi atvinnu
vegur látið alskonar milliliði
sitja á sér, og háttvirt ríkis-
stjórn ætti að minnast þess
að fyrir hverja krónu sem út-
gerðarmaðurinn fær, fær
ríkissjóðurinn tvær krónur.
Og liggur nærri að álykta að
ríkisstjórnin hafi að þessu
leyti sett fótimi fyrir báta-
útveginn, í stað þess að
hjálpa til með öllum hugsan-
legum ráðum, að bátaútgerð-
in gæti keypt inn.allar vörur
til útgeroarinnar. Það er sem
sé mikið fé, ef það er vétt að
um 10—15 milljónir króna
sparnað sé að ræða.
Þáttur útgerðarmanna er
heldur ekki til fyrirmyndar,
það skal fúslega vvðuxkennt.
Það er kunnugra en frá þurfi
að segja. hversu ofboðslega
olíufélögm hafa lagt á
olíuna. Glögt dæmi bessa er
hversu mjög olían lækkaði
þegar hið nýja olíufélag
SkúIá"Tijorarénséns og Sig>
urðar Jónassonar tók til
starfa. Og hversu mjög
myndi hán ehkl lækka ef út-
gerðin sjálf hefði sliapað sér
þá aðstöðu sem olíufélag
þc3ta hefur náð. Auk þcss
sem fyrrnefnt olíufélag sel-
ur sennilega benzín fyrir
milljónir suður á flugvöllum.
Þenna bisness eiga vitanlega
útgerðarfélögin að hefa skil-
yrðislaust. Og þegar ég fyrr
í grein þessari sagði að út-
gerðarmenn hefðu siálfir
svikið félag sitt á þessu sviði,
þá er það þvi miður rétt.
Hvað var sjáifsagðara en sð
innkaupadeild Landssam-
bandsins annaðjst olíuinn-
kaupin? Aðeins á því sv'.ði
er vafalaust um milljóna-
gróða að ræða. Néi það mátti
nú ekki. Nokkrir af helztn
fj .gerðarmönnr mun gengi {
undan merkjum og stuðíuðu
að því að hið nýja olíufélag
'var stofnað, og þar ’með
drégrn úr höndum útgerðar-
manná.
Þetta er sorglegt, en fétt.
Og þegar háttvirtir þing-
menn okkar standa ráðalaus-
ir í þessu mikla vandamáli.
ásamt ríkisstjórn og útgerð-
armönnum, þá liggur ákaf-
lega nærri að segja við út-
gerðarmennina: Hjálpið ykk
ur sjálfir herrar mínir. Þegn
ar þessa þjóðfélags hafa það
miklar byrðar að bera nú, að
þeir t. d. munu ekki þola, að
alskonar liðir, félög og eir,-
staklingar taki árlega mill-
jóna. gróða, aðeins vegna úr-
ræðaleysis og kjánaskapar
útgerðarmanna sjálfra.
Það er mikilí vandi í stór-
málum sem þessu að gefa
ráð er að gagni mega koma,
en þó vil ég ieyfa mér að
benda á eftirfarandi stað-
reyndir, sem miður hafa far-
ið í stjórn og framkvæmdum
bátaútgerðarinnar á s.l. ári.
Prá því á sildarvertíð s.l.
haust hafa flestir bátarnir
legið hér aðgerðakausir, þrátt
fyrir fádæma afia, bæði nbrð
anlands og austan. Talið; af
fróðum mönnum, að þó að
bankarnir eða rikissjóður
hcfðu greitt allar veðskuldir
þeirra til þess að fá þá • úr
höfn, að þá he/ði ríkissjóður
nú verið um 10 milljón kr.
auðugri, er þ-etta miðað við
cð afli bátanna hefði verið í
meðallagi. Afskiptaleysi rík-
isstjórnarinnar, er lítt afsak-
anlegt.
Ú'igerðinni séu tafarlaust
sköpuð skilyrði til þess að
gera öll innkaup, útvegarins
vegna. Það sem um er að
ræða eru í suttu máli: olíur
allar fyrir fiskiflotann, og
má þegar benda á að aðstaða
sú er olíufélagið nýja ljefur
fengið með hjáip nokkurra
stórútgerðarmanna séu 1'ei.g-
. ; ;. ;■■■: .. .,.t
í Arí A U"Á-

Myndin er af bandaríska skipinii William Biack, á Nc'.v
York höfn. Skipið flutti 813 heimilislausa menn frá Evr-
ópu tii Ameríku.
Spencer Tracy er hættur við allt vitlaust að gera, hefur r.ú
að leika í myndinni Robison ákveðið að fara í flugtúr um
Crusoe en fær í stað þess að- skandinavisku löndin, í nýj’uia
alhlutverkið í myndinni „Father Grurnman flughát. Nú væri til-
of the hride“ .... Það virðist vaiið fyrir fegurðarfélag að
mesta vitleysa að George Raft bjóða honum hingað og Játa'
sé að hætta í kvikmyndum. | hann gista Hótel Borg. Ef þetta
Hann er nýbúinn með „Race verður að vorlagi, þá sprettur
Street“ pg byrjar bráðlega á betur á Austurvelli næsta sus-
annarri .... Það mun nú vera ar. (Þið munið hvað kom fyrlr
staðreynd að Rita Hayworth er
ekki vitlaus. Hún sá vinkonu
sín aEstelle Taylor í krambúð
í Hollywood og kvaðst vera feg-
in að sjá hana aftur. (Ilita var,
eins og þið munið, slegin í rot
nýlega í húsi sínu)- Næsta mynd
Retty Grables heitir „I don’t
care“ og satt að segja stendur
ungu stúlkurnar í fyrra). Gary
Cooper brúkar alvöruhermenn í
myndinni Task Force sem har.n
er að klára. Lionel Barrymore
sefur venjulega á leikæfingara
en strax og byrjað er að taka
fiimuna vaknar hann. Þetta er
meira en hægt er að segja mn
marga starfsbræður hans ....
okkur nákvæmlega á sama Van Johnson er með voðalega
hvort hún klárar hana ....... sætt yfii vararsk.egg, J næstu
Tyrone Power, sem hér ætlaði mynd sinni. Bob Hoþe er mjög
veikur í fætinum og getur ekki
innkaunadeiicli , ,., ... . ...
1 ; staðið a loppunum þegar veno
er að filma „Easv does it“ ....
Nætur alle.r og önnur veið i „ ..
. . „ , i Clark Gable æsist orðið meira
arfæri er flotinn parf ar- ; . . . .
, , , : v og mcira þegar hann ser Ir.s
lega að nofa. Komið se upp j p ...
nóta- og viðgeröa .i öövurr-.
in í hendur
Lanclssambandsins
l er séu í höndum Landssam-
bandsins.
Salt- og kolakaup sömuleið
is.
Og að loku.m: Matarinn-
kaup fyrir flotann, þar sem
útgei ðarmenn gætu keypt
frá sömu stofnun, bæði inn-
lend og erlend matvæli.
Má giska á að aðeins þetta
dragi milljónir króna úr

Eitt af hinum raörgu skipiun, sem flytja flóttamenn frá Evrópu til Bandaríkjanna.
num .... Alan Ladd og amer
ísicu ieikararnir sem voru í Er.g
landi eru komnir heim . . . .
Judy Garland, Frank Sinatra,
Gene Kelly og Bett.y Garret
verða öll saman í myndinr.i
„Lovely to look at“ m. a. syngja
þau lögin Smoke gets in yor
eyes, I won’t dance og The
touch of yor hand. James Ma-
son hefur á’cveðið að leika í
, ! myndinni „Pandora and the fly-
ing Dutchman.“ Gamla myndia
hennar Hcdy Lamarr, ,Ecstacy‘
vasa útgerðarmanna.
Hér er í þdtta sinn aðeins
stiklað á stóru. Má vera að er nú sýnd víða 1 Bandaríkjun-
innan skamms verði unnt hér , nm' Sérstaklega þykir áhorfend
í blaðinu að ræða- þessi mál ura ?aman >3eS'a>' hún ^ypur
á breiðari grundvelli. ; berrössuð um hinar ungversku
engjar .... Marlene Dietrich
Að lokum þetta: Aður en
lagðir eru drápsskattar á -hverri Iva Batcevitch, sem !íka
skattgr aiðendur, þá er óum- sést nú opinberjega með ein-
flýianlegt að kippa í lag er skilin við mann sinn .........
ýnisu sem raiður fer á eviði Síðnstu fréttir herma að
bátaútgeröarinnar, og kæmi Power hafi nú loksins flikkaö
mér eigi á óvart, að það cií: «PPá svefnherbergið sitt....
nægði til þcss að útgerð þessi Hann hefur hengt þar mynd af
komist á traustann grund-
völl, og fceri si'g fjárhags-
lega. i
Smá útgerðarmaðiir.
konunni sinni tilvonandi, Linda
Christian, svo tii allsberri ....
svona, svona Ty — — er.gan
æsing.