Tíminn - 24.05.1977, Blaðsíða 9

Þriðjudagur 24. mai 1977.
9
Björn Lárusson, formaður
Félags húsgagna- og
innréttingaframleiðenda:
Ráðuneytisstj óri
fræddur
Jón Sigurðsson ráðuneytis-
stjóri skrifar i Timann 17. þ.m.
athugasemd við forystugrein
blaðsins frá 10. þ.m., þar sem
fjallað var um stöðu húsgagna-
iðnaðarins. Þykir ráðuneytis-
stjóranum þar að ritstjórinn
hafi „gengið i valnið” með þvi
að taka undir kröfugerð hags-
munaaðila, og er helzt að skilja
að ráðuneytisstjóranum þyki
miður, að hagsmunaaðilar skuii
öhindrað fá að tjá sig um sin
málefnieða „berja sinar bumb-
ur”, eins og hann segir svo
smekklega. Ráðuneytisstjórinn
heldur áfram þannig: „Undir
merkjum tjáningarfrelsisins
geta þeir að vild dregið fram
það, sem þeim sýnist styðja
þann málstað og látið ósagt eða
dregið fjöður yfir hitt, sem orðið
gætu gagnrök i málinu.” Ein-
kennilegt er að sjá einn af æðstu
embættismönnum þjóðarinnar
svo berlega amast við tjáning-
arfrelsi. Dreymir hann e.t.v.
um að koma á ritskoðun og firra
þannig opinbera aðila þeirri
timaeyðslu að svara gagnrýni?
En svo litið sé á efnisatriði
þau, sem ráðuneytisstjóranum
þóttu svo alvarleg, að ekki varð
látið ósvarað, kemur ýmislegt
næsta einkennilegt i ljós.
1. Opinberar álögur
1 fyrsta lagi byrjar ráðuneyt-
isstjórinn á þvi að fara rangt
með tölur um opinberar álögur.
I forystugrein Timans segir
réttilega: „Opinberar álögur i
meðalfyrirtæki i framangreind-
um iðngreinum námu hérlendis
á árinu 1976, 12% af veltunni
fyrir utan tekjuskatt. Þessar
opinberu álögur á islenzk fyrir-
tæki umfram það sem dönsk
fyrirtæki greiða, nema liðlega
80% af veltunni.” Þetta þýðir að
opinberar álögur á fyrirtæki i
Danmörku eru um 4% af velt-
unni en ekki 8% eins og ráðu-
neytisstjórinn heldur fram og
leggur útaf i svari sinu og geng-
ur um leið i vatnið.
2. Tollar
I öðru lagi setur ráðuneytis-
stjórinn upp dæmi, þar sem sýnt
erréttilega fram á að iðngreinin
búi við jákvæða tollvernd.
Þessu hefurenginn mótmælt, en
eftir stendur óhögguð niður-
staða athugunarinnar, að tollar
og vörugjald af hráefnum árið
1976 — á sjötta ári aðlögunar-
timans — voru hvorki meira né
minna en 18.2% af hráefna-
kostnaði. Asama tima eru tollar
af hráefnum t.d. i Danmörku og
Noregi taldir hverfandi. Ráðu-
neytisstjórinn segir um toll-
verndina: „Tollverndin sem
hinu islenzka fyrirtæki er veitt
gerir þannig miklu betur en
jafna aðstöðuna gagnvart sam-
keppnislöndunum, en i minnk-
andi mæli fram til 1980, þegar
jöfnuði verður náð.”
Spyrja má til hvers samið var
um aðlögunartimann ef ekki
m.a. til þess að veita fyrirtækj-
unum tækifæri til uppbyggingar
i skjóli tollverndar, sem smám
saman færi minnkandi. Það get-
ur engan veginn verið ástæða til
að miklast yfir þvi, að þrátt fyr-
ir háa tolla af hráefnum hafi
þeir þó ekki verið svo háir að
þeir gerðu að engu þá vernd,
sem tollar á fullunnar vörur
áttu að veita. Hinu verður ekki
mótmælt, að tregöa stjórnvalda
til lækkunar hráefnatolla hefur
dregið úr tollvernd iðnaðarins og
þar með væntanlega minnkað
árangur fyrirtækjanna á aðlög-
unartimanum. Nefna má að
fyrst á næsta ári, þ.e. 1978,
byrja tollar af furu að lækka.
Það er ekki sama hvort tollar
lækka i upphafi eða við lok að-
lögunartimans. Það hljóta allir
að skilja.
3. Rafmagnsverð
1 ályktun Félags húsgagna-
og innréttingaframleiðenda er
bent á að rafmagnsverð hér sé
margfaltá við það, sem gerist i
Noregi og Danmörku. Við þessu
eru svör ráðuneytisstjórans
heldur litil og helzt virðist hann
telja þetta atriði hálfgerða útúr-
snúninga, sem ekki komi mál-
inu við: „Þetta atriði var hins
vegar aldrei t ilumræðu eftir þvi
sem bezt er vitað, þegar loforð
voru gefin til iðnaðarins við
aðildina að EFTA.” segir þar.
Má ef til vill skjóta þvi að, að i
athuguninni og ályktun þeirri
sem félagið sendi frá sér, var
verið að bera saman aðstöðu is-
lenzkra og erlendra fyrirtækja i
ákveðinni iðngrein, en ekki fyrst
og fremst verið að bera saman
loforð og efndir stjórnvalda, þó
að þau mál komi óneitanlega
viða inn i myndina. Hér er
vissulega um að ræða verulegan
aðstöðumun, sem hefur áhrif og
þarf að leiðrétta — hvort sem
þvi var formlega lofað eða ekki.
4. Lánamál
Eina atriðið i aðstöðumálun-
um, sem ráðuneytisstjórinn
virðist geta fallizt á að séu ekki i
nógu góðu lagi, eru lánamálin.
Þó vill hann meina að ekki megi
þar telja gengistap af gengis-
tryggðum lánum, sem vaxta-
kostnað. Þar sé um að ræða á-
hrif verðbólgu og fasteignir
hækki i verði þar á móti. Þetta
er rétt, en hér er engu að siður
um að ræða útgjöld fyrir fyrir-
tækin, sem draga úr þvi rekstr-
arfjármagni, sem fyrir hendi
er. Hins vegar eru áhrif verð-
bólgu á fyrirtækin svo flókið og
margþætt mál, að þvi verða
vart gerð tæmandi skil, þó að i
skyrslu Hagvangs sé gerð til-
raun til að meta áhrif hennar á
samkeppnisaðstöðuna, og virð-
ist sú niðurstaða, sem þar kem-
ur fram, sizt benda til þess að
verðbólgan hafi jákvæð áhrif á
samkeppnisaðstöðuna, enda
bjuggust vist fæstir við þvi. Það
er þvi villandi að telja áhrif
verðbólgu á fasteignaverð vega
upp á móti gengistapi af lánum.
Nær væri sanni að gengistapið,
hvort sem það er talið með vöxt-
um eða ekki, sé aðeins litill hluti
af óhagstæðum áhrifum verð-
bólgu. Hækkandi fasteignaverð
kemur þar aðeins að litlu leyti
upp á móti — og ekki fyrr en
þessar fasteignir eru seldar, en
þar virðist rikisvaldið þó fyrst
ætla að hlaupa undir bagga með
kaupum á trésmiðjum undir
opinberar skrifstofur nú undan-
farið.
Ráðuneytisst jórinn bætir
þarna reyndar við einni frétt og
segir: „Hefur þvi raunar verið
haldið fram, að fáar atvinnu-
greinar hafi jafn mikið af illa
nýttum vélum og húsnæði og
húsgagna- og innréttingasmiði
og má ætla að þess sjái stað i út-
gjöldum.” Sé þetta rétt, sem
ekki skal dregið i efa — gæti or-
sökin þá ekki að einhverju leyti
stafað af þeim ytri aðstæðum,
sem iðngreinin býr við og hér
hafa verið gerð að umtalsefni?
Eða er þessi lélega nýting vis-
bending um, að allt sé i góðu
gengi og ekkert, sem bendi til a ð
greinin sé i hættu? Væri ekki
skynsamlegt að reyna að stuðla
að bættri nýtingu þessara
framleiðslutækja með betri að-
búnaði, t.d. hagstæðari lánum?
t enda greinar sinnar, þar
sem ráðuneytisstjórinn byrjar
loks að upplýsa frá eigin brjósti
um þau atriði, sem hann vænt-
aniega telur, að dregin hafi ver-
ið fjöður yfir, er raunar fátt
bitastætt. Þó skal stuttlega
drepið á tvö efnisatriði.
Annað atriðið er markaðs-
hlutdeild innlendra aðila og þar
er bent á að hún sé yfir 90%
(nánar tiltekið 90.2%) sam-
kvæmt áætlun fyrir árið 1976.
Ekki skal deilt um að þessi áætl-
un fái staðizt. Það mun reynslan
sýna, en um það þarf heldur
ekki að deila, að markaðshlut-
deild inniendra aðila hefur farið
minnkandi allt frá árinu 1969, en
þó mest á aðlögunartimabilinu
frá 1971-1975. Tölur um innflutn-
ing á fyrstu þrem mánuðum
þessa árs, 176,3 millj. kr. (cif) á
móti 79.4 millj. kr. (cif) á sama
tima i fyrra, telja inniendir
framleiðendur ekki benda til
þess að spá Þjóðhagsstofnunar
um vaxandi markaðshlutdeild
innlendra framleiðenda fái
staðizt, en þá skýrslu segir
ráðuneytisstjórinn traustari
heimild en þá sem ritstjórinn
hefur reitt sig á. Vonandi mun
reynslan sýna að óttinn sé
ástæðuiaus. Varðandi markaðs-
hlutdeildina er ennfremur rétt
að taka fram að þar er um að
ræða tréiðnaðinn i heild, þ.e.
framleiðslu á gluggum, hurð-
um, innréttingum hvers konar
og húsgögnum, en það er ein-
mitt i húsgagnaframleiðslunni,
sem samkeppnin er hörðust. Þvi
miður höfum við ekki tölur um
markaðshlutdeildina i húsgögn-
um og breytingar á henni, en
þær tölur myndu vafalaust sýna
talsvert aðra mynd og aðra þró-
un en þá sem fram kemur i
grein ráðuneytisstjórans.
Að lokum skal hér drepið á af-
komu þessarar iðngreinar und-
anfarin ár, en þar segir ráðu-
neytisstjórinn að afkoman hafi
verið „erfið siðustu tvö ár sam-
anborið við æðimörg ár þar á
undan, þegar afkoman var mjög
góð. Hér er um að ræða venju-
lega sveiflu i afkomu, sem i
raun kemur EFTA-aðildinni eða
skiptum greinarinnar við
stjórnvöld ekkert við, en þá er
herjað á rikið um úrbætur.”
Litum á þessar fullyrðingar i
ljósi upplýsinga úr skýrslu
Þjóðhagsstofnunar: Hagur iðn-
aðar, sem ráðuneytisstjórinn
litur á sem traustustu heimild-
ina.
Hlutfall hreins hagnaðar af
framleiðsluvirði i %.
Ár 1970 1971 1972
2.8% 8.3% 5.4%
Ar 1973 1974 1975
4.4% 1.9% -0.3%
Þvi miður eruekki handbærar
tölur um afkomuna árið 1976, en
sizt mun ráðuneytisstjórinn
ýkja þegar hann telur hana hafa
verið „erfiða”. Það er einnig af-
stætt hvað sé „mjög góð” af-
koma, um það verða menn
sjálfir að dæma. Hitt sýna töl-
urnar að hagnaðarhlutíallið
heíur stöðugt farið lækkandi frá
árinu 1971, eða á aðlögunartim-
anum. Þar er ekki aðeins um að
ræða minni kaupmátt siðustu
tvö árin, eins og haldið er fram.
Með slikum fullyrðingum er
ekki verið að sýna almenningi
hlutlausa og sanna mynd af á-
standinu.
Leikklúbtour Laxdæla á Jörf agleðinni
A Jörfagleði, sem haldin var nýlega i Dalasýslu, frumsýndi Leikklúbbur Laxdæla Silfurtunglið
eftir Halldór Laxness. Húsfyllir var og hlaut sýningin frábærar viötökur áhorfenda. Magnús
Jónsson leikstýrði. Að uppsetningu verksins stóðu 40 manns, þar af komu 21 fram á sviði, en það
mun láta nærri, að um 8% af ibúum Búðardals hafi komið fram I sýningunni. Silfurtunglið er 12.
verkefni Leikklúbbs Laxdæla, en hann var stofnaður 1971. Silfurtunglið hefur nú verið sýnt
þrisvar í Búðardal, og er núáformað að siðasta sýningin verði i Dalabúð, Búðardal laugardaginn
28. maí n.k.
KÍEUSSPÍTALARNIR
lausar siöður
VÍFILSSTAÐASPÍTALINN
HJÚKRUNARFRÆÐINGAR og
SJÚKRALIÐAR óskast i fast starf
og til afleysinga. Vinna hluta úr
fullu starfi kemur til greina.
Upplýsingar veitir hjúkrunarfor-
stjórinn, simi 42800.
KLEPPSSPÍTALINN
HJÚKRUNARFRÆÐINGAR ósk-
ast i fast starf og til afleysinga.
Vinna hluta úr fullu starfi kemur til
greina.
Nýtt barnaheimili er á staðnum og
húsnæði gæti fylgt. Upplýsingar
veitir hjúkrunarforstjórinn, simi
38160.
Reykjavik, 20. mai 1977.
SKRIFSTOFÁ
RIKISSPÍTALANNA
EIRIKSGÖTU 5.SÍM111765