Mánudagsblaðið - 07.02.1966, Blaðsíða 3

Má nudag sbl a ði ð
Blaðfyrir alla
Kemur út á mánudögum. Verð kr. 10.00 í lausasölu. Askrifenda-
gjald kr. 325,00. Síml ritstjómar: 13496 og 13975.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Agnar Bogason.
Auglýsingasími 13496. — Prentsmiðja Þjóðviljans.
Ctgerðarmenn gráta í móSurörmuns
Þjóðviljans
Aldrei er nema holít að lesa greinar batnandi
manna, einkum þeirra í Þjóðviljanum. Svo dásam-
lega er nú komið íyrir hinni vinstrisinnuðu stjórn-
arandstöðu, að hún er farin að grípa til umsagna
kapitalista til þess að geta fordæmt aðgerðir stjórn-
arinnar. Að vísu má það heita furðu léleg frammi-
staða tveggja andstöðuflokka þegar þeir geta ekki
neitt að núverandi ríkisstjórn fundið. Stjórnin heí-
ur fleiri snögga bletti en svo, að leita þurfi þeirra
með logandi ljósi.
Kommar hafa undanfarið gripið til þess ágæta
ráðs að ræða við okkar aðal-útvegsmenn — um
afstöðu stjórnarinnar. Það er ekki nýtt að þessír
landsstólpar við sjóinn reki upp kvein, þegar þeim
þykir nærri sér höggvið. Þessi stétt, sem lifað heí-
ur stéita bezt, ef frá er talinn uppmælingarlýður-
inn og notið óvenju fríðinda þykist nú sjá loku
skotið fyrir auðsöfnun og forustumenn hennar flýja
á náðir kommúnista til að rekja harmatölur sínar.
Það væri ansi gaman að sjá þá forustumenn út-
gerðarinnar, sem nú nýlega hafa boðið Þjóðviljan-
um upp á kaffisopa og viðtal, bjóða þeim upp á
slíkar kræsingar, ef þeir væru einráðir í landinu*/
Svo lágt leggjast þessar kempur nú, að þeim er ná-
kvæmlega sama hvaðan þeim kemur liðsauki, jafn-
vel frá þeim aðilum, sem eru svarnir fjandmenn
sjálfstæðs útvegs og óska einskis fremur, en kné-
setja þessa stétt að fullu. Það væri svo sem ekki
mikil eftirsjón, þótt margir útvegsmenn gengju fyr-
ir ætternisstapa. Menn hafa aíltaf vitað, að gert
hefur verið að miklu út á ríkissjóðinn, gróði hirt-
ur þegar hann gafst en almenningur látinn greiða
þegar ekki vildi fiskast.
Það væri máske rétt, að menn myndu tillög
þessara manna seinna, sem nú flýja á náðir „óvin-
arins” og rekja harma sína grátandi í fangi Magn-
úsar Kjartanssonar og þeirra kumpána þar.
Núverandi ríkisstjórn hefur vissulega ekki í öll-
um sínum mistakaferli gert útvegsmönnum grikk,
þótt víða hafi hún komlð og skilið eftir rúst. Það
situr því sízt á forustuliði þeirra að leita huggunar
hjá þeim sem ekkert vilja þeim nema algjöra út-
rýmingu. En, eins og leikkonan sagði við biskup-
inn: Alltaf kemur eitthvað nýtt í ljós.
KAKAU SKR/FAR:
I hreinskilni sagt
Nobelsskáldið gefur nýjar vonir — Þekking arleysi Bandaríkjamanna í leiklist — Kunna þar
ekkert — Evrópumenn litlu skárri — Skemmtile
Ekkert auglýsingastarf — Beðið í ofvæni
gt og upplýsandi viðtal skáldsins — Ný alda
nýrrar leikritunar — Samkepypni við Jökul? —
Það borgar sig að auglýsú
/ Mánudagsb/aðinu
Auglýsið í Mánudugsbluðinu
íslenzkir listamenn aug-
lýsa ný verk sín eða önnur
afrek á því sviði á misjafn-
an hátt. Sumir ganga líkt og
förumenn til fara, þvo sér
ekki né skeyta almennum
þrifnaðarreglum, láta sér
vaxa skegghýjung úfinn eða
beita öðrum furðulegum
aðferðum til að vekja at-
hygli á snilli sinni.
Aðrir auglýsa hæfni
sína í kvennamálum, eða
skyldum málum, enn aðrir
verða kátlegir í öllu fram-
ferði. Er iafnan skopazt að
öllu þeirra atferli en minni
gaumur gefinn listum þeirra
enda oftast til lítils að slægj
ast.
En okkar mesti á bók-
menntasviðinu, Kiljan Lax-
ness, telur sér alla slika
háttu langtum neðar, erbæði
snyrtimenni, prúðmenni og
heimsmaður, ■ fyndinn, • smekk
vís, heimskunnur höfundur,
un og hlusta gaumgæfilega
á þá speki, sem þar að ofan
kemur. Margt var stórat
hyglisvert í viðtali skáldsins,
sem aldrei dáði Stalín bónda,
reit eitt sinn svo voðalegt
ledkrit, að aðeins á síðasta
ári þótti þorandi að færa
það upp — og þá af mennta
•skólanemum — lýsir ná-
kvæmlega starfsaðferðum
sínum í listgreininni, eink-
um og sér í lagi við þau tvö
snilldarverk, sem bráðlega
verða sýnd hér í Reykjavík,
gefur stórmerkilegar upplýs-
ingar varðandi Gerplu og
Þormóð Kolbrúnarskáld,
skopast að þeim líkt og sr.
Jakob að testamentinu, og
fullyrðir þó, að allt þetta
hafi verið sér hin mesta
tragedía.
En mest spennandi hlýtur
að vera í öllu þessu viðtali
t hve- ræ'kilega og ófeimið
. þeissi rödd heimsins afgreið-
"“'"áiíSfféttr og'á heldur skamma ir ’hinaf1 ýmsu þjóðir og leik-
leið með þeim mörgu sem
klínt hafa á sig skáldnafni.
Allra höfunda er hann vin-
sælastur.
Það var því ekki lítið gam
an þegar hann á dögunum
lét Ijós sitt skína í viðtali
við eitt dagblaða okkar. Var
þar margan fróðleik að
finna, enda ekki dag hvern,
að Nóbelsskáld lýsir skoðun-
um sínum á nær öllu milli
himins og jarðar, allt frá
Stalín heitnum, eigin leikrit-
un og síðan hiíiu auma á-
standi í næstu heimsálfum í
hinu síðastnefnda. Allténd er
það svo þegar heimsfrægir
menn taka til máls, þá mega
hinir Iítt þekktari sperra eyr
bókmenntir þeirra, ekki sfzt
Bandaríkjamenn, sem þjóða
fyrstir tóku hann til sín og
litu hann alvöruaugum, líkt
og þegar þeir fyrstir allra
viðurkenndu sjálfstæði ís-
lands.
Hverjum vöknar ekki um
augu, af einskærri hrifningu,
þegar sjálft Nobelsskáldið
lýsir yfir, að „Bandarískir
höfundar geta ekki skrifað
Ieikrit”. Stutt og laggóð yfir-
lýsing, ekki verið að skera
við nögl, heldur gengið beint
til verks og í einu hand-
bragði sniðin þessi gerfi- re-
putasjón, sem vestrænir,
jafnvel með samþykki rúss-
neskra og Vestur-Evrópu,
hafa áunnið sér síðan stuttu
eftir aldamót. Það var tími
til kominn að Miller, O’neill,
og aðrir álíka skussar fengju
hina sönnu dembu frá Is-
landi, landi hinna mestu bók
mennta hvort heldur snertir
skáldsögur eða leikritun.
Bíða menn spenntir hvort
ekki verður af þessu hin
mesta úlfúð í heiminum, eins
og jafnan verður þegar
heimsfræg Nobelsskáld full-
yrða eitthvað, sem máske
verða skiptar skoðanir um.
Sérstaklega ber að athuga
að bandarísk leikrit hafa
farið sigurför víða um heim.
Þegar á allt er litið er Nob-
elsskáld alls ekki neinn
venjulegur plebeii hvers orð
enginn markar. Það má má-
ske virða bandariskri menn-
ingu það til vorkunnar, að
árlega flytja þangað frá
Evrópu hundruð þúsunda
Evrópumanna hverra forfeð-
ur hafa búið þar frá alda
öðli, jafnvel lengur á megin-
landinu heldur en afkomend-
ur Egils á Islandi, og marg-
ir þessara manná eru fram-
arlega í bandarískri leikrit-
un. Rússar fara heldur skár
út úr þessu, einkum leikstíll
þeirra — sá opinberi — og
leikarar sjálfir þar eystra
eiga ekki sinn jafningja.
Bretar og Frakkar gera það
mjög vel, að sögn Nobels-
skáldsins. Ekkert smáræði að
tarna og hverjir erum vér
ta að mótmæla menntuðum
staðhæfingum mikilmennis ?
Endir viðtalsins er svo um
Prjónastofuna og Dúfna-
veizluna, þessi nýju verk,
sem fyrst á að frumsýna á
íslenzku sviði nú í vetur.
Skáldið er réttilega dálítið
upp með sér af þessum af-
rekum, kveður sína innrilist
rænu þróun hafa verið í átt-
ina að leikritun. Nú vinnur
hann með leikstjórunum og
mún sjálfur hafa eftirlit með
hverju atriði. Þetta er síður
en svo auglýsinga-trikk hjá ^
meistara Kiljan. Hann telur ^
það bandaríekum til skamm-
ar að leikhúsin þar skulu
vera stíluð á að bera sig —
en leikhúsin á Broadway
kallar hann bara rottukassa
og hefur þar mikið til síns
máls. Sjálfur lætur hann sig
í það að „færa upp“ fyrsta
stykkið sitt nú í marmara-
höllinni Iðnó. R,
Það er ekki lítið spennandi
að eiga í vændum nýtt verk,
sem ekki er í stíl við þetta
kjaftæði og snakk úr flestum
evrópskum og bandarískum |
tilraunum í þessari mætu
listgrein. Það verður því að
endurtaka að Kiljan okkar,
ræktaður úr íslenzkri mold,
uppalinn meðal drauga —
hann var nákunnugur Ira-
fellsmóra, mun bráðiega eiga
eftir að heilla okkur Menzka
leikhúsgesti og er það ekki á
allra færi ef frá er tekinn
Jökull Jakobsson, sem nú
hefur fengið heldur erfiðan
keppinaut.
Og við Islendingar, sem,
eins og skáldið okkar, slá-
um ábyggilega evrópskan og
amerískan leikhússmekk út,
bíðum í ofvæni eftir hinum
nýju og stórmerkilegu verk-
um, sem Nobelsskáldið læt-
ur bráðlega frá sér fara.
Sjáumst heil.

lceland Review
Fyrir skemmstu kom út nýtt
hefti af Iceland Review og flyt-
ur það mikinn fjölda greina og
mynda. Þar má fyrst nefna fal-
lega seríu vetrarmynda ásamt
grein um veturinn á Islandi,
sem Sigurður A. Magnússon
skrifar. Elíh Pálmadóttir, blaða
kona, segir frá ferð út í Surts-
ey og lýsir því, sem fyrir aug-
un ,ber. Grein hennar prýdd
fjölda úrvalsmyndá eftir marga
ljósmyndara — og eru þær
myndir einnig teknar í Surts-
ey, m.a. af Syrtlingi, þegar
hann var hvað tignarlegastur.
Annars er þetta hefti Ice-
land Review að töluverðum
hluta helgað 25 ára afmæli ís-
lenzk bandarískra viðskipta. Ut
anríkisráðherra, Emil Jónsson,
skrifar um samvinnu Islands og
Bandaríkjanna — og bandaríski
sendiherrann ritar langa grein
um þróun viðskipta og annarra
tengsla landanna.
Jónas Kristjánsson, blaða-
maður, skrifar grein um banda-
rískar vörur á íslenzkum mark-
aði. Björgvin Guðmundsson,
viðskiptafræðingur, skrifar um
samgöngur milli Islands og
Bandaríkjanna — og ennfrem-
ur eru greinar um Loftleiðir í
New York — og á Kennedy-
flugvellinum, Eimskip í New
York — og dr. Helgi P. Briem
skrifar um heimsókn Sveins
Björnssonar, forseta Islands, til
Bandaríkjanna árið 1944, en
þangað var hann boðinn ný-
kjörinn forseti af Franklin De-
lano Roosevelt.
W. J. Líndal, ritstjóri The
Icelandic Canadian, á þarna
grein um hlutverk tímaritsins
meðal V.-Islendinga. Gunnar
Flovenz, framkvstj. Síldarút-
vegsnefndar, skrifar ýtarlega
grein um síjdarsöltun og út-
flutning — og birt er tölulegt
yfirlit um útflutninginn frá
aldamótum. Grein um skipafé-
lagið Hafskip — og um starf-
semi Véladeildar SlS.
Iceland Review flytur eins og
áður fréttir af íslenzkum við-
burðum í stuttu máli. Ennfrem
ur er í heftinu frímerkjaþáttur,
sem Jónas Hallgrímsson sér
um. Stuttur þáttur er þar um
eitt og annað, er varðar ferða-
mál — og ennfremur bóka-
þáttur.
Hefti þetta kom út um hátíð-
irnar og er fjórða hefti þriðja
árgangs.
4
I