Tíminn - 24.09.1977, Qupperneq 15

Laugardagur 24. september 1977
15
SAMSKIPTI SOVÉTRÍKJANNA
OG ÍSLANDS
t tilefni af heimsókn Geirs
Hallgrimssonar og konu hans til
Sovétrikjanna hefur Vladimir
Zagvozkin, fréttamaður hjá
APN skrifað eftirfarandi grein
um samskipti Sovétrikjanna og
tslands:
í ár hafa Sovétmenn og Is-
lendingar undirritað mikilvæg
skjöl um samstarf sin á milli. t
apríl þegar Iskof, sjávarútvegs-
ráðherra Sovétrikjanna var á
ferð í Reykjavik, var undirritað
samkomulag um visinda- og
tæknilegt samstarf á sviöi fisk-
veiða og sjávarrannsókna. 1
ágúst var svo undirritað i
Moskvu fyrsta langtima sam-
komulagið milli sovézka fyrir-
tækisins Centrosojus og Sam-
bands islenzkra samvinnu-
félaga. Sovézki aðilinn mun
selja til Islands framleiðsluvör-
ur og hráefni en SIS selur skó-
fatnað, prjónavörur ofl. til
Sovétrikjanna. Þessir samning-
ar marka nýjan áfanga i' við-
skiptatengslum landanna og
sýna fram á góðar framtiðar-
horfur.
Siaukin viðskipti eru
áþreifanlegt dæmi um eflingu
efnahagslegssamstarfs sem eru
báðum löndunum i hag. A und-
anförnum árum hafa Sovét-
menn gerzt stærsti kaupandi is-
lenzkra fiskafurða og greiða
fyrir þær stöðugt verð. Nægir að
minna á samning sem undir-
ritaður var i upphafi þessa árs
milli sovézka fyrirtækisins
„Prodintorg” og tveggja is-
lenzkra — Sölufélag hraðfrysti-
húsaanna og Sjávarafurða-
deildar SIS — um sölu á miklu
magni af frystum flökum og
hraðfrystum fiski. Kaup Is-
lendinga á oliu og oliuafurðum
frá Sovétrikjunum stuðluðu
mjög að þvi að þeir uppliföu
ekki orkukreppu á borð við
mörg önnur Vesturlönd. Auk
þess flytja Islendingar inn frá
Sovétrikjunum við, bila (u.þ.b.
10% af bilum islendinga eru
sovézkir), tæki og vélar, auk
málma.
Þegar á heildarviðskipti Is-
lendinga er litið kemur I ljós að
10% þeirra eru við Sovétrikin og
er sú tala frá 1975 en árið 1972
var hlutfallið 6,5%. Sovétrikin
eru i þriðja sæti hvað útflutning
varðar og i fjórða sæti af inn-
flytjendum.
Allt frá árinu 1971 hafa við-
skipti landanna byggzt á lang-
timasamningum. Frá 1. janúar
1976 er i gildi fimmárasamning-
ur um viðskipti, og samstarf
þróast með góðum árangri á
sviði tækni og visinda, einkum
hvað snertir jarðfræðilegar og
jarðeðlisfræðilegar rannsóknir.
Samstarf rikjanna hefur tekið
á sig nýtt og heilladrjúgt form
með smiði raforkuversins I Sig-
öldu sem Sovétmenn taka þátt i.
Þetta orkuver gegnir þýöingar-
miklu hlutverki i orkumálum
Islendinga. Vélasamstæður
orkuversins voru fluttar inn frá
Sovétrikjunum og hin fyrsta
þeirra er þegar farin að fram-
leiða orku.
Þess er vænzt að viðskipti
landanna verði talsvert meiri á
þessu ári en i fyrra.
Þá hefur einnig samstarf á
sviði menningar, visinda og
iþrótta aukizt. Löndin skiptast á
sendinefndum af ýmsu tagi,
ferðamannahópum og þing-
mannanefndum. Sovézkir leik-
stjórar og balletmeistarar hafa
starfað við islenzka Þjóðleik-
húsið og sett þar á svið leikrit
Gorkis „Náttbólið” og ballett-
inn „Ys og þys út af engu” eftir
Tihon Hrennikof. Ekki alls
fyrir löngu kom sovézki dansar-
inn Maris Liepa heim frá
Reykjavik þar sem hann tók
þátt I sýningum á þessum
balletti. Við komuna til Moskvu
sagöi Liepa við fréttaritara
blaðsins „Sovétskaja kúltúra”:
„Islenzki ballettinn er enn mjög
ungur að árum og frumsýningin
á þessum gamanleik Shake-
speares var fyrsta sýningin i
mörgum þáttum sem hann setur
á svið. Dansararnir eru einnig
mjög ungir. Ég sannfærðist um
óvenjulegt næmi, alvöru og
framtiðarhorfur þessa hæfi-
leikafólks.Þetta eru einmitiþau
einkenni sem gefa bjartastar
vonir I sambandi við framtiö is-
lenzka ballettsins”.
Um kynni sin af íslendingum
segir Maris Liepa: „Ég varð
fyrir ógleymanlegum áhrifum
af samskiptunum við þetta fólk,
sem er gestrisið, vingjarnlegt
og mjög vinsamlegt i garð
Sovétmanna. I stuttu máli sagt,
þessar tvær heimsóknir til Is-
lands færðu mér mikla gleði,
bæði frá sjónarhorni listarinnar
og einfaldlega manneskjulegu
sjónarhorni”.
Gagnkvæmar heimsóknir og
tengsl stjórnmálamanna hafa
einnig mikla þýðingu i sam-
bandi við eflingu vinsamlegra
samskipta rikjanna 20. sept. s.l.
kom Geir Hallgrimsson for-
sætisráðherra tslands i opin-
bera heimsókn til Sovétrikj-
anna. Þetta er önnur heimsókn
hans til Sovétrlkjanna en
þangað kom hann árið 1971,
þegar hann var borgarstjóri
Reykjavikur.
I viðtali við sovézka blaðið
Isvestia sem birt var á föstu-
daginn var, sagði Geir Hall-
grimsson, að „tslendingar eru
hlynntirslökun spennu á alþjóð-
legum vettvangi... Þeir fylgja
stefnu áframhaldandi bætts
andrúmslofts i alþjóðamálum, i
anda Helsinkisáttmálans”.
Einnig lét forsætisráðherrann i
ljósi þávonaðheimsókn hans til
Sovétrikjanna yröi til þess að
efla enn frekar friðsamlegt og
vinsamlegt samstarf landanna
tveggja.
Jákvæð reynsla af þróun
sovézk-islenzkra samskipta á
undanförnum árum er til vitnis
um raunhæfa möguleika á efl-
ingu samstarfs milli rikja sem
búa við ólik þjóðfélagskerfi.
Mikilvægt er, aö þetta samstarf
er eitt af áþreifanlegum *já-
kvæðum dæmum um raunhæfa
framkvæmd á slökun spennu i
alþjóðamálum, i samræmi við
Helsinkisáttmálann og hags-
muni Evrópuþjóða.
Kristján B. Þórarinsson:
Opið prófkjör
er lýðræðislegt
Nú er senn komið að þvi að is-
lenzkir stjórnmálaflokkar fari
að ganga frá vali frambjóðenda (
sinna i hinum ýmsu kjördæmum
landsins.
Viða er það þannig að full-
trúaráð, kjördæmaráð eða
flokksfélög ráða vali frambjóö-
enda. Sum þessara félaga eöa
sérsambanda flokkanna hafa
efnt til prófkjörs, en önnur hafa
ákveðið röðun frambjóðenda
sinna á þann hátt, að fámennir,
einangraöir hópar manna
ganga frá uppstillingu lista
sinna. Þar er Alþýðubandalagið
fremst i flokki. Aðrir flokkar
hafa prófkjör, sem bundin eru
við flokksfólk eingöngu, eins og
til dæmis Framsóknarflokkur-
inn. Opin prófkjör, eins og Sjálf-
stæðisflokkur og Alþýðuflokkur
hafa notazt við, þykja heppi-
legri að þvi leyti til, að almenn-
ingur á kost á aö velja sér fram-
bjóðendur, án tillits til þess,
hvort það er flokksbundið eða
ekki.
Lokuð prófkjör, eins og
Framsóknarflokkurinn viöhef-
ur, eru ekki til þess fallin að
opna hann, heldur einangra.
Það eru ekkimargir sem áhuga
hafa á að flokksbinda sig til þess
eins að fá aö styðja einhvern
ákveðinn mann.
Heyrzt hefur að Framsóknar-
félögini Reykjavik muni ætla að
efna til prófkjörs i haust, og til
þess að forðast örtröð og smöl-
un, verði reynt að hindra inn-
töku nýrra félaga. Prófkjörið
yrði þvi takmarkað við þá
félaga, sem flokksbundnir
væru, er áskorun um prófkjör
kæmi fram.
Mér finnst, eins og mörgum
öðrum, að ekki megi eiga sér
stað að takmarkaður fjöldi
flokksbundinna manna fái rétt
til að ákvarða hverjir vera skuli
frambjóðendur flckka i kosn-
ingum. Það útilokar fjöldann
allan af fólki, sem reiðubúið er
að kjósa flokkinn i almennum
kosningum, ef farið væri að á
þann hátt, að allir sem vildu,
gætu stutt við bakið á þeim, er
þeirvildu fá sem fulltrúa sina á
þingi. Þannig væri komið til
móts við þá hugmynd, aö fólk
fengi að kjósa persónubundinni
kosningu.
Mér finnst það bera vott um
þröng sjónarmið og úreltan
hugsunarhátt að láta fámenna
sérhagsmunahópa, eða þá tak-
markaða hópa áhugamanna um
stjórnmál, ráða þvi, hverjir
gæta skuli fjöreggs islenzku
þjóðarinnar.
Með þessuerég ekki að segja,
að þeir sem sitja á þingi, séu
ekki vel að þvi komnir, eða þá
að þeir séu ekki störfum sinum
vaxnir. Mér finnst einfaldlega,
að enginn geti litið svo á, að um
leið og hann kemst á þing, eigi
hann að sitja þar unz yfir lýkur,
heldur eigi hann að veita kjós-
endum tækifæri, i lýðræðisleg-
um kosningum, tilað dæma þau
störf, er hann hefur innt af
hendi. Það hlyti að verða við-
komandi þingmanni, sem hlotið
hefði endurkosningu, styrkur og
örvun til að halda áfram störf-
um sinum.
Sagt er, aö þegar ungur mað-
ur, fullur af áhuga á að láta að
sér kveða i mótun stefnu þjóðar-
innar, komi á þing, sé hann lit-
inn hálfgerðu hornauga af eldri
þingmönnum, og þá gjarna
þeim, sem gert hafa þing-
mennsku að ævistarfi sinu.
Ég skora þvi á framsóknar-
menn, hvar sem þeir eru á land-
inu, að sýna þann kjark aö leyfa
óflokksbundnu framsóknarfólki
að taka þátt i vali þingmanns-
efna á lista flokksins i öllum
kjördæmum landsins. Annað er
kjarkleysi, og ekki megum við
vera lakari en kratar.
Lokur settar í Lagarfljóts-
virkjun til að safna vatni
GV-Reykjavik. — 1. september
voru settar lokur I Lagarfljóts-
virkjun til að safna vatni ef unnt
væri, vegna mikilla þurrka hér á
Austuriandi, sagöi Jón Kristjáns-
son i viðtali við Timann. Þetta er
gert mánuði fyrren ætlað var, þvi
það þótti vissara, en það hefur
ekkert safnazt fyrir og er litið
vatn í Fljótinu núna.Þessar lokur
voru settar upp i fyrsta skipti i
fyrra, vegna þurrkana i fyrra-
sumar en það verður að taka
iokurnar úr á sumrin vegna þess
að vatnsboröshæðin hækkar svo,
að það flæöir yfir bakka fljótsins.
Þetta er náttúruverndarráðstöf-
un en lokurnar eru svo settar í á
haustin.
Auglýsið í Tímanum
Byggingaframkvæmd-
ir á Egilsstöðum
GV-Reykjavik—Hérá Egilsstöð-
um eru miklar byggingafram-
kvæmdir og er slegizt um hverja
hönd. Það vantar vinnuafl eins og
er, eins og ofter á haustin, sagði
Jón Kristjánsson innkaupastjóri
á Egilsstöðum. — Bygging
Menntaskóla Austurlands er vel á
veg komin, enverið er að steypa
upp 1. hæð, mötuneyti og fyrsta á-
fanga heimavistarinnar, og byrj-
að er að slá upp fyrir annarri hæð
hússins.
— I sumar var byrjaö á bygg-
ingu heimilis fyrir vangef na og er
búiö aðgrafa grunninn og steypa
undirstööur. Verkið var boðið út i
sumar og sér Húsiðjan h.f. á Eg-
ilsstöðum um framkvæmdirnar.
— Unnið er að byggingu mjólk-
urstöövar hér, og veröur þeirri
byggingu væntanlega lokið á
næsta ári. Byggingin er nú fok-
held og er nú vinna inni i bygging-
unni hafin. Hér er einnig verið að
byggja fjölbýlishús og fjöldi Ibúð-
arhúsa er i byggingu. Rafveitur
rikisins eru aö byggja hér birgða-
skemmu.
—■ Um vegagerðarframkvæmd-
ir er þaö aö segja að nú er lokið
oliumalarlagningu á um hálfs
kilómetra kafla, og veröur annar
götukafli undirbyggöur I haust.
Oliumölin er blönduð heimafyriij
og er nú verið að vinna að þvi að
blanda og undirbúa lagningu.
Nú er einnig veriö að undir-
byggja vegarkafla frá Egilsstöö-
um að byggðinni handan brúar-
innar, Hlöðum. Þaö verk er nú
langt komið og verður lögð þar
oliumöl næsta sumar. Þetta teng-
irþessa tvo þéttbýliskjarna sam-
an sagði Jón aö lokum.
Kvikmyndasýningar
Menningarstofnimar
Bandar íkj anna
Menningarstofnun Bandarikj- I október eru mjög góðar körfu-
anna gengst fyrir kvikmyndasýn- knattleiksmyndir á dagskrá, t.d.
ingummeð sama sniði iveturog i The Celts Are Back, Basketball
Today og 1975 Masters Golf
Tournament. Einnig verður sýnd
Wild and Wonderful World of
Auto Racing. I nóvember verða
m.a. sýndar Saul Bellow — The
world of the Dangling man og My
old man gerð eftir sögu
Hemmingways, og margar fleiri
afbragðs kvikmyndir.
Fuglaverndunar-
félagið með
fræðslufund
fyrra. Hver mánuöur verður til-
einkaður sérstöku efni. I október
verða sýndar myndir sem tengd-
ar eru iþróttum, i nóvember
myndir tengdar ameriskum bók-
menntum og I desember kvik-
myndir um ferðalög. Myndirnar
verða sýndar alla þriöjudaga kl.
17.30 og 20.30. Aðgangur er
ókeypis.
Fyrsti fræðslufundur Fugla-
verndarfélags Islands á þessu
starfsári verður i Norræna
húsinu fimmtudaginn 29.
september kl. 8.30
Sýndar verða eftirtaldar
kvikmyndir: Dýralif Skozku
hjálandanna (25 min), brezk.
Fúrður hafdjúpanna ( 12 min.)
amerisk. Starinn og lifnaðar-
hættir hans (19 min) brezk.
Eftir hlé verða sýndar:
Náttúrulif Iv Norð-Austur
Grænlandi (24 min), norsk
mynd Mávar og lifnaðarhættir
þeirra (25 min) brezk. Kaffi-
stofan verður opin.
öllum heimiil aðgangur,
takið með ykkur'gesti. Ef tök
verða á,verða þessar myndir
lika sýndar á Akureyri. —■
Stjórnin