Tíminn - 31.01.1978, Side 16

16
Þriðjudagur 31. janúar 1978.
[ Davi
David Graham Phillips:
j
127
SUSANNA LENOX
JónHélgason

,ðV
samt sem áður. Og hvernig átt þú svo að geta skilið mig?
Hann var staðinn á fætur. Hann virtist liklegastur til
þess að berja hana.
Hún benti honum kæruleysislega á dyrnar. Hann sá, að
það var tilgangslaust að þreyta lengur leik við hana. Það
glytti i hvassar tennur hans undir yfirskegginu, lítil,
slægðarleg augun glóðu eíns og rottuaugu. í hamslausri
reiði f ataðist honum öll hugsun. Hann rauk á dyr og hljóp
niður stigana.
Áður en klukkustund var liðin var Súsanna lögð af stað
að leita sér atvinnu. Hún átti þess engan kost að snúa við.
Hér eftir gat hún ekki einu sinni látið það f lögra að sér
að fara aftur til Rodericks. Sá kafli lífs hennar var
skrifaður til fulls. Sorg — jú. En sú sorg var áþekk þeirri
tilfinningu, sem bærist í brjósti manns, er sér ástvin
hljóta frið í andlátinu eftir langan og kvalafullan sjúk-
leika. Banvænn sjúkdómur hafði náð tökum á ást hennar
til Rodericks fyrsta kvöldið, sem þau voru í New York. (
heiltár hafði hún svifið milli heims og helju, og nú var
hún komin í gröfina eftir langvinnt dauðastríð. Það var
andlátsstundin, þegar hún valdi á milli kostanna sem
raunar var ekki nema einn kostur i vagninum hjá Gide-
on.
Hvernig sem það hafði verið, þá var hún nú f rjáls. Hún
gat hafið sína sigurför.
4.
Þegar hún fór að hugsa betur um kringumstæður sínar
og skoða hlutina í skýrara og raunhæfara Ijósi nokkrum
dögum siðar, iðraði hana þess að hafa haf nað peningum
Gideons. Hún var hreykin af því öðrum þræði, en hún
óskaði þess innilega, að hún hefði þá nú milli handanna.
Auðmýking hennar hefði ekki orðið meiri í hennr augum,
þótt hún hefði tekið á móti þeim. Og henni stóð algerlega
á sama um það, hvað hann hugsaði um hana.
Hún ól í brjósti veika vin um það að fá vinnu við kjóla
saum eða kjóla- og hattaskreytingu, því að henni fannst,'
að við slíkt myndi hún reynast liðtæk. En hún rak sig
fljótlega á staðreyndirnar. Hún gat ekki fengið neina
vinnu við þess háttar — það kom ekki til greina fyrr en
eftir nokkurra ára vafasamt nám. Dag eftir dag var
hún á ferli frá því snemma á morgnana þar til öllum
vinnustöðvum var lokað og leitaði og leitaði — þreytt og
þó óþreytandi. Hún gafst ekki upp, jafnvel þótt hún væri
orðin vonlaus um árangur. Hún hljóp eftir hverri auglýs-
ingu, og þrátt fyrir skynsamlegar aðvaranir og ráðlegg-
ingar verkastúlkna, sem hún talaði við, lét hún ekki einu
sinni framhjá sér fara auglýsingar hinna margvíslegu
trúar- og góðgerðastofnana, sem nutu handleiðslu fólks,
er aldrei hafði stof nað aðdáun sinni á heiðarlegri vinnu í
þann voða að reyna að gera ærlegt handarvik.
Það var vinnu að fá en það var hvergi hægt að f á viðhlít-
andi kaup, nema hún vildi niðast miskunnarlaust á því
fólki, sem vinna átti undir hennar umsjá. En jaf nvel þótt
hún vildi takast slíkt á hendur, voru allar framavonir
fjarlægarog óvissar. Sjúkdóma, heilsuþrot, vondan mat;
og ennþá verri föt átti hún hinsvegar víst þegar i stað
Sums staðar var hún strax rekin á dyr við fyrstu sýn.
Menn kærðu sig ekki um laglegar stúlkur. Enda þótt þær
væru sæmilega skírlífar og hændu að viðskiptavini var
reyndin sú, að viðskiptin gleymdust og allt snerist um
kynferðismálin. í skrifstofu spillti falleg stúlka aganum
oggerði hana að athvarf i fyrirdufl og daður. Hvergi var
boðið hærra kaup en f jórir dalir á viku. Alls staðar voru
laun kvenfólks miðuð við það, að það annað tveggja
byggju hjá venzlafólki sínu eða aflaði aðaltekna sinna
með skækjulifnaði, leynt eða Ijóst.
Hún átti ekki einu sinni tíu dali eftir. Hún varð að fá
vinnu strax. Henni bárust skilaboð frá Jeffries — stutt-
orð beiðni um að koma og tala við hann — stuttorð til
þessaðdylja það, hveáf jáðir þeir voru að fá hana aftur.
Hún tætti miðann sundur. Hún hugsaði sig ekki einu
sinni um. Skapferli hennar var þannig að henni kom
aldrei til hugar að snúa aftur. Hana skorti bókstaf lega
þrek til þess að snúa við, þegar hún hafði einu sinni tekíð
nýja stef nU. María Hinkle kom og reyndi að tala um f yr-
irhenni. Súsanna hlustaði þegjandi á hana, hristi aðeins
höfuðið og fór að tala um eitthvað annað.
Áefstu hæð í stóru húsi við Breiðstræti hafði hún upp-
götvað spjald, sem á var letrað: „Vanar stúlkur vantar
til þess að skreyta hatta". Hún rambaði upp þrjá bratta
stiga og kom inn í stóran, loftlágan sal þar sem sjötíu og
fimm stúlkur unnu. Hún staðnæmdist í dyrunum og sá
strax í hverju starf ið var fólgið — sem sé að festa eitt-
hvert skraut á lélega hattkúfa. Við opinn glugga sat ung-
ur Gyðingur bólugraf inn og með ótrúlega langt nef. Hún
sneri sér til hans og spurði um vinnu.
— Eruð þér vön? spurði pilturinn.
— Ég get vel gert það, sem stúlkurnar þarna gera.
Hann hvessti á hana greindarleg augun, leit svo með
fyrirlitningarsvip þangað sem stúlkurnar kepptust við
vinnu sina. — Já, þvi getég svosem trúað, sagði hann. —
Fjörtíu sent tylftina. Viljið þér reyna?
— Hvenær get ég byrjað?
— Strax. Skrifið nafnið yðar þarna.
Súsanna skrifaði nafnið sitt undir eitthvað sem hún
þóttist sjá, að væri einhvers konar samningur. Hún vissi,
að í þeim samningi myndi ekki vera neitt, sem henni gat
verið hagur að, en margt sem henni var óhagstætt. En
henni var alveg sama. Hún varð að komast í vinnu —
eitthvað, sama hvað var, ef það gaf henni einhverja
óveru í pyngjuna. Innan sundarf jórðungs var hún komin
mitt á meðal hinna sveittu þefillu kvenna og farin að
keppast við að gera Ijóta hattkúfa enn Ijótari með óásjá-
legum baðmullarborða, spennu og tveimur eða þremur
gerviblómum. Hún sá brátt, hvað hún myndi vinna fyrir
miklu á viku. Henni taldist svo til, að hún myndi geta
skreytttvær tylftir hatta á dag, alls tólf tylftir á viku. Ef
hún f engi f jörutíu sent f yrir tyf Itina urðu það f jórir dalir
og áttatiu sent.
Fjórir dalir og áttatiu sent! Minna heldur en hún hafði
gert ráð fyrir, að hún þyrfti í mat af þessum tíu dölum,
sem hún átti að fá í kaup h já Jef f ries & Jones.
Næst henni til hægri handar var miðaldra kona, feit,
andstyggilega ólöguleg, hræðilega Ijót — ein af þessum
óhamingjusömu manneskjum, sem frá upphafi vega
sinna eru dæmdar til þess að fara á mis við mestu gleði
lifsins — þá gleði, sem það veitir okkur að vita annað
fólk laðast að okkur. Þarna sat þessi kona rýndi gegnum
gleraugun sín og saumaði hvért sporið af öðru. Súsanna
sá undir eins að hún átti ekki einu sinni því láni að f agna,
að góð heilsa létti hlutskipti hennar, því að hún var gugg-
in á svip og hér og þar á óhreinu hörundinu mótaði fyri
dökkrauðum blettum. Ef undanskildar voru örfáar ung-
ar stúlkur, þá var hörundslitur allra kvennanna svona.
En Súsanna fann ekki til neins viðbióðs, þótt lyktin, sem
var miklu verri heldur en af nokkru dýri, því að
manndýrin verða þó að vera í fötum, fyllti vit hennar.
Hún hafði búið við volæði leiguhverfanna. Hún vissi, að
þessi lykt var óhjákvæmilegur þáttur af lífinu þar, því
að fólk hafði hvorki tíma til þess né efni á því að þrífc
sig.
— Ég verð orðin eins og þær eftir fáar vikur, hugsaði
r
hljóðvarp
7.00 Morgunútvarp Veöur-
fregnir kl. 7.00, 8.15 og 10.10.
Morgunleikfimi kl. 7.15 og
9.05. Fréttirkl. 7.30,8.15 (og
forustugr. dagbl.), 9.00 og
10.00. Morgunbæn kl. 7.50.
Morgunstund barnanna kl.
9.15: Þórhallur Sigurösson
les söguna ,,Max bragða-
ref” eftir Sven Wernström f
þýöingu Kristjáns Guö-
laugssonar (6). Tilkynn-
ingar kl. 9.30. Þingfréttirkl.
9.45. Létt lög milli atriöa.
Aður fyrr á árunum kl.
10.25: Agústa Björnsdóttir
sér um þáttinn. Morguntón-
leikar kl. 11.00: Pierre
Fournier og hátiöarhljóm-
sveitin f Lucerne leika
„Piéces en concert”, svftu í
fimm þáttum eftir Coup-
erin: Rudolf Baumgartner :
stj./ RobertVeyron-Lacroix
og hljómsveit Tónlistar-
skólans i Paris leika
Sembalkonsert i G-dúr eftir
Haydn. / Filharmóniu-
sveitin i Berlin leikur
Sinfóniu nr. 33 i B-dúr
(K319) eftir Mozart: Karl
Böhm stj.
12.00 Dagskrá. Tónleikar.
Tilkynningar.
12.25 Veðurfregnir og fréttir.
Tilkynningar. Við vinnuna:
Tónleikar.
14.30 Starfsemi á vegum
Reykjavikurborgar. Þáttur
um málefni aldraöra og
sjúkra. Umsjón: Ólafur
Geirsson.
15.00 Miödegistónleikar
16.00 Fréttir. Tilkynningar.
(16.15 Veöurfregnir).
16.20 Popp
17.30 Litli barnatiminn
Finnborg Scheving sér um
timann.
17.50 AðtafliJónÞ. Þórflytur
skákþátt oggerir grein fyrir
lausnum á jólaskák-
þrautum. Tónleikar.
Tilkynningar.
18.45 Veðurfregnir. Dagskrá
kvöldins.
19.00 Fréttir. Fréttaauki.
Tilkynningar^
19.35 Rannsóknir I verkfræði-
og raun vfsindadeild
Háskóla islands Páll
Theódórsson eðlisfræöingur
talar um arðsemi rann-
sókna.
20.00 Strengjakvartett i C-dúr
op. 59 nr. 3 eftir Beethoven.
Amadeus-kvartettinn
leikur.
20.30 tJtvarpssagan: „Sagan
af Dafnis og Klói” eftir
Longus. Friörik Þóröarson
þýddi. óskar Halldórsson
les (6).
21.00 Kvöldvaka a Einsöngur:
Elisabet Erlingsdóttir
syngur isienzk þjóðlög i út-
setningu Fjölnis Stefáns-
sonar: Kristinn Gestsson
leikur á pianó. b. Skúli
Guðjónsson skáldbóndi á
Ljótunnarstöðum Pétur
Sumarliðason les þátt úr
bók hans „Bréfum úr
myrkri” og endurtekiö
verður viötal, sem Páll
Bergþórsson átti viö Skúla
1964 um Stefán frá Hvitadal
og kvæði hans „Fornar
dyggöir”. Páll les einnig
kvæöiö. c. „Þetta er orðið
langt lif ” Guörún Guölaugs-
dóttir talar viö aldraða
konu, Jóninu ólafsdóttur. d.
Haldið til haga Grimur M.
Helgason forstöðumaöur
handritadeildar Lands-
bókasafnsins talar, e. Kór-
söngur: Arnesingakórinn
syngur fsienzk lög. Söng-
stjóri: Þuriður Pálsdóttir.
22.20 Lestur Passiusálma
Ragnheiður Sverrisdóttir
nemi i guöfræðideild les 7.
sálm.
22.30 Veðurfregnir. Fréttir.
22.50 Harmónikulög Larry
Norli og Egil Myrdal leika
meö félögum sinum.
23.00 A hljóðbergiBókmennta-
verölaun Noröurlandaráös
1978. Ingeborg Donali lektor
les úr hinni nýju verðlauna-