Tíminn - 13.09.1978, Blaðsíða 9

ÍU&iHl.
Miftvikudagur 13. september 1978
9
Sjálfstæði og
öryggi íslands
Um hvaða kostí er að velja í utanrDdsmálum?
Þegar lýöveldi var stofnaö á
tslandi áriö 1944 var þaö gert
meösamþykki þeirra stórvelda,
sem sameinast höföu i barátt-
unni gegn útþenslustefnu Þjóö-
verja. Eitt fyrsta verkefni
þeirra, sem tóku viö stjórn hins
unga lýðveldis, var aö finna
lausn á þeim vanda hvernig
raunverulegt pólitiskt sjálfstæöi
þess yröi tryggt. Við striöslok á
árinu 1945 var enn allt á huldu
um hvernig málum yrði skipaö i
Evrðpu til frambúöar og enn
þann dag i dag er ekki búið að
ganga frá friöarsamningum viö
Þýskaland.
1 ljósi þeirra atburöa sem
urðu á næstu árum varö sú
stefna ofan á á tslandi, aö sjálf-
stæöi landsins yröi ekki tryggt
nema meö nánum tengslum við
Bandarikin, fremur en viö ná-
læg riki i Evrópu noröanveröri.
Þessi stefna átti sér forsendur i
kalda striöinu og togstreitu
Bandarikjanna og Sovétrikj-
anna um Evrðpu. Járntjaldiö
skipti álfunni til frambúöar og
vegna nálægðar kjarnorkuveld-
isins sovéska leituöu rikin i
Evrópu vestan- og sunnan-
verðri til Bandarikjanna, hins
kjarnorkuveldisins. Siðan hefur
verið barist um hjörtu og hugi
fólks á hnettinum noröanverð-
um. Þessi barátta hefur veriö
næsta augljós þeim, sem á ann-
aö borö vilja sjá. Hún gengur út
á aöfá fólk til aö velja efnahags-
og stjórnmálakerfi. Þessi tvi-
skipting var rikjandi á dögum
kalda striðsins, en meö breytt-
um aðstæöum og þróun stjórn-
málakerfa hefur togstreitan
fengið nýjan svip, a.m.k. á
Vesturlöndum.
Eftir aö Atlantshafsbandalag-
ið var stofnaö og tsland geröist
aðili aö þvi hefur utanrikis-
stefna tslendinga verið þessi:
Bandarikin og Norðurlönd eru
helsta trygging fyrir þvi, aö Is-
land geti veriö sjálfstætt riki.
Þetta stafar af þvi, aö Island er
óumdeilanlega á áhrifsvæöi
Bandarikjanna, og einungis
með þvi að viöurkenna þá staö-
reynd er unnt að velja skynsam-
lega leið i samskiptum viö önn-
ur riki. Þetta er i sjálfu sér svip-
að stööu Finnlands gagnvart So-
vétrikjunum. Finnar eru utan
hernaðarbandalaga, en Is-
lendingar hins vegar i Atlants
hafsbandalaginu — aö visu meö
takmörkuðum réttindum, og
leggja varla annaö af mörkum
þar en flugvöllin viö Keflavik.
Utanrikisstefna sú, sem fylgt
hefúr veriö her á landi undan-
farin 30 ár er umdeilanleg, en i
staö hennar hefur ekki veriö
boöið upp á neina aöra raun-
hæfa kosti. Hlutleysi er ekki
stefna i utanrikismálum, nema
til komi trygging nágranna-
þjóða og efnalegt frelsi, sem
geri kleift að velja um ýmsa
kosti. Finnland er hlutlaust i
þeirri merkingu aö þaö stend
ur utan hernaðarbandalaga og
hefur ekki tekið ákveöna stefnu
gagnvart deilumálum risaveld-
anna. Hafa veröur i huga aö
tryggingin fyrir sjálfstæöi Finn-
lands er varnarmáttur Svía og
hlutleysi þeirra i alþjóðamálum
og hins vegar þaö tillit sem þeir
taka til Sovétrikjanna i mótun
stefnu sinnar og ákvarðana
Finnar munu ekki tengjast öör-
um rikjum eöa rikjasamtökum
ef það veröur túlkað sem ögrun
við Sovétrikin.
Margt hefur veriö skeggrætt
HARALDUR
ÓLAFSSON
um ,,finlandiseringu” og flest af
þvi óþarft. Staðreynd aiþjóöa-
stjórnmála er, að ekkert smá-
riki né heldur stórveldi getur
haldið uppi „sjálfstæöri” stefnu
nema að vissu marki.Þaö spyr
enginn lslendinga hvaö þeim sé
fyrir bestu, og hvernig þeir vilji
helst ráða ráðum sinum.
Fyrir nokkrum árum, i lok
siöustu landhelgisdeilu við
Breta skrifaöi ég grein þar sem
ég hélt fram þeirra skoöun að
tslendingar ættu enga ,,vini”.
Fátt erhættulegra rfki, sem vill
halda sjálfstæöi sínu og sjálf-
ræöi en að halda aö þaö sé ör-
uggt i skjóli vinaþjóöa.
Einungis meö þvi aö láta af
þessum hugsunarhætti er unnt
aö hefja þá athugun á öryggis-
málum tslands, sem boöuð er i
sáttmála rikisstjórarinnar.
Staöa tslands i heiminum verö-
ur ekki skilin né skýrö nema til
komi heiðarleg rannsókn á þeim
öflum sem aö verki eru i al-
þjóöastjórnmálum og þeir kost-
ir, sem tslendingum standa til
boöa kannaöir til hlitar. Sú
spurning sem svara ber, er
þessi, og engin önnur: hvernig
verður sjálfstæöi tslands
tryggt?
Til aö svara þessari spurn-
ingu verður fyrst og siöast aö
taka mið af þvi, sem unnt er aö
ná. Stjórnmál eru list hins
mögulega og á þaö ekki siöur
viö um utanrikismál en innan-
landsmál.
De Gaulle sagöi, aö riki ætti
engan vin. Meö þau sannmæli i
huga veröur aö meta stööu og
möguleika islenskrar utanrfkis-
stefnu.
1 næstu grein veröa ræddar
nokkrar spurningr sem vakna i
framhaldi af þessu. M.a. verður
rættum hlutleysi sem utanrikis-
stefnu, eöli alþjóöaátaka og
hvernig riki verður sifellt að
varast þrýsting frá öörum rikj-
um.
SÍBS 40 ára
verkstæðum i endur-
hæfingarskyni. og við vernduð
störf. Er það mest léttur iönaður
og eru þar m.a. framleidd vatns-
rör, búsáhöld og leikföng.
Múlalundur, öryrkjavinnustofa
SIBS. Þar störfuðu á s.l. ári 40
öryrkjar að framleiöslu á alls
konar möppum, lausblaöabókum
og vinnubókum fyrir skóla og
fyrirtæki. Nú ér i bigerð aö
Múlalundur komi sér upp
hentugri vinnustofum á Hátúni 10
i húsnæði sem þar á að risa.
Vöruhappdrætti SIBS. Til-
gangur happdrættisins er að fjár-
magna uppbyggingu Heykja-
lundar og annarra stofnana sam-
bandsins. Leyfi vöruhappdrættis-
ins hefur nú veriö framlengt til tiu
ára, þvi mörgum verkefnum
SIBS er enn ólokið.
Þá skal þess að lokum getiö aö
á 40 ára afmælisþinginu eru
staddir fulltrúar berklavarnar-
samtaka á Noröurlöndum i tilefni
þess að fyrir 30 árum var sam-
band norrænna berklasjúklinga
stofnað aö Reykjalundi.
Asgeir Norödal, elsti starfsmaöur aö Reykjaiundi, afhjúpar hinn
steinda glugga sem Leifur Breiöfjörö hefur gert.
Tfmamyndir Tryggvi
- afmælisþing að Reykjalundi
HR' Afmælisþing SiBS var sett s.l. laugardag að Reykja-
lundi/ en 23.-24. október n.k. eru 40 ár liðin frá stofnun
þess. Að því tilefni var afhjúpaður steindur gluggi eftir
Leif Breiðf jörð, en Ásgeir Norðdahl, elsti starfsmaður
Reykjalundar, afhjúpaði listaverkið. Meðal gesta við
setningu þingsins voru forsetahjónin, fjármálaráðherra
og forseti borgarstjórnar Reykjavíkur.
Hvar eru
höklar
Frlkirkj-
unnar?
- 150.000 kr.
fundarlaun I boði
Þótt all langur timi sé liðinn
frá þvi, aö þrír höklar voru
teknir, er innbrot var framiö i
Frikirkjuna, hefur stjórn
Frikirkjusafnaöarins ekki
gefiö upp alla von um, aö hökl-
arnir kunni að koma I leitirn-
ar,ef samstillt átak væri gert
til aö hafa upp á þeim. Stjórn
Frikirkjusafnaðarins hefur
þvi ákveðið aö gefa hverjum
þeim, er getur gefiö upplýs-
ingar, sem leitt geta til þess aö
höklarnir komi I leitirnar, kr.
150.000.00 — eitt hundraö og
fimmtiu þúsund krónur —.
Farið veröur meö allar upp-
lýsingar sem trúnaðarmál
milli safnaöarstjórnar og
þess, sem upplýsingar gefur.
Þeir sem geta gefið upplýsing-
ar i þessu máli geta hringt I
síma Frikirkjunnar 1 45 79
milli klukkan 16.00 til 18.00
alla daga, einnig i sima
3 42 47 eða 8 26 80, en i þeim
simum mun formaður safnaö-
arstjórnar taka við upplýsing-
SIBS varstofnaö á Vifilsstööum
23.-24. október 1938. Stofnendur
voru 28 berklasjúklingar viös
vegar af landinu. Upphaflega var
markmiðiö að útrýma berkla-
veikinna en að þeim áfanga
náöum sneri StBS sér að þvi aö
berjast fyrir málefnum öryrkja
almennt.
Arið 1974 var samtökum astma-
og ofnæmissjúklinga veitt aðild
að SÍBS og var nafni sambands-
ins þá breytt i Samband islenskra
berkla- og brjóstholssjúklinga.
Starfsemi SIBS hefur sifellt
orðið viðameiri með árunum og
rekur það nú eftirtalin fyrirtæki
og stofnanir:
Vinnuheimilið aö Reykjalundi.
Þar er rekiö sjúkrahús og einnig
er'starfræktur þar iðnaður. A
seinni árum hefur sú breyting
orðið samfara þvi að berklaveikin
hefur rénaö aö stofnunin hefur
opnaö dyr sinar fyrir öllum
sjúklingum sem þarfnast endur-
hæfingar.
A Reykjalundi sjúkra
þjálfun, iöjuþjálfun og
verkleg endurhæfing viö léttan
iðnaö. Þá má geta nýstárlegrar
aðferöar við endurhæfingu
sjúklinga. Er það endurhæfing i
formi reiðmennsku, en sú alhliöa
hreyfing sem fæst á hestbaki
hefur reynst vel við þjálfun
sjúklinga með vissa tegund löm-
unar. Nú eru 150 sjúklingar á
vinnuheimilinu og vinna þeir á
Frá setningu þingsins. Meöal
gesta voru forsetahjónin hr.
Kristján Eldjárn og frú Halldóra
Eldjárn, Tómas Arnason fjár-
málaráöherra og Sigurjón
Pétursson forseti borgarstjórnar
Reykjavikur.