Tíminn - 12.10.1978, Page 7

Fimmtudagur 12. október 1978
7
Matthías Eggertsson, Sigtryggur Björnsson
og Stefán K. Snæbjörnsson:
A siðastliðnu vori birtist i
dagblöðum grein eftir Harald
Árnason, skólastjóra Bænda-
skólans á Hólum og formann
nefndar þeirrar, sem gera á
áætlun um eflingu Bænda-
skólans i tiefni af aldarafmæli
hans árið 1982, svokallaðrar
Hólanefndar. Grein þessi ber
yfirskriftina: „Hugmyndir
Hólanefndar um eflingu Bænda-
skólans á Hóluin”.
í greininni er m.a. gerð grein
fyrir, hvernig súhugmynd er til
orðin, að hefja uppbyggingu
Hólastaðar með byggingu hest-
húss. 1 stuttu máli lýsir
Haraldur Arnason þvi á þá leiö,
að hann hafi fyrir fáum árum
hitt Halldór Pálsson, búnaðar-
málastjóra, og aðspurður tjáð
honum, að vonandi yrði brátt
unnt að hefjast handa um bygg-
ingu nýs fullkomins fjárhúss á
Hólum.
Siöan segir Haraldur orðrétt:
„Svar búnaðarmálastjóra við
þessum upplýsingum minum
kom mér nokkuð á óvart, ekki
sist, þegar haft er i huga, að
hann var lengi sauðfjárræktar-
ráðunautur Búnaðarfélags
Islands og raunar mikill áhuga-
maður um sauðfé og sauðfjár-
rækt. Hann sagði eitthvað á
þessa leið: Þú átt ekki að
byggja fjárhús strax. Þú átt að
byrja á hesthúsi, enda væri það
ekki vansalaust fyrir Hrossa-
kynbótabú rikisins, sem rekið er
á Hólum að eiga engin hesthús.
Það eru orð að sönnu, að ekki er
mikil reisn yfir eina hrossakyn-
bótabúi rikisins að þurfa að not-
ast við lágreist loftvond 150
kinda fjárhús, sem byggð voru
árið 1927.”
Búfjárræktarlögin.
I núgildandi búfjárræktar-
lögum, sem eru frá árinu 1973,
segir svoil. gr: „Landbúnaðar-
ráðuneytið (landbúnaðar-
ráðherra) hefur á hendi æðstu
stjórn búf járræktarmála.
Búnaðarfélag Islands hefur
umsjón með búfjárrækt i
landinu og fer með framkvæmd
laga þessara fyrir hönd land-
búnaðarráðuneytisins.”
1 36. gr. laganna segir siöan:
,Heimilt er aö reka á kostnaö
rikissjóös tvö hrossaræktarbú,
sitt á hverjum landsfjóröungi,
þar sem fara fram stofnræktun,
afkvæmaprófanir, tamning,
fóðurtilraunir, vaxtarhraða-
rannsóknir og þ.u.l. Búnaöar-
félag Islands hefur umsjón meö
búunum og skulu þau starfa
samkvæmt reglum, er ráðherra
setur, að fengnum tillögum
þess.”
Annað þessara hrossaræktar-
búa er á Hólum i Hjaltadal i
tengslum við Bændaskólann, en
þó með sérstakar f járveitingar,
sérstaka stjórn og það starfar
eftir sérstakri reglugerð.
Samkvæmt búf járræktar-
lögum fer Búnaðarfélag Islands
með framkvæmd laganna. Þar
með virðist ekki þurfa djúpa
lögspeki til að sjá, að útvegun
húsaskjóls yfir hross á Hrossa-
kynbótabúi rikisins á Hólum i
HÓLAR í
HJALTADAL
Hjaltadal er i verkahring
Búnaðarfélags Islands, sem
Halldór Pálsson, búnaðarmála-
stjóri, veitir forstöðu. Ætla
verður, að búnaöarmálastjóra
séog hafi verið kunnugt um efni
þeirra laga sem hann á að fram-
fýlgja-
Halldór Pálsson, búnaðar-
málastjóri.er kunnur að því að
stjórna málum Búnaðarfélags
Islands af skörungsskap oghag-
sýni. óhætt er að segja , að það
beri hæfileikum hans gott vitni,
þegar honum dettur i hug su
snilldarhugmynd að beita fyrir
sig annarri stofnun, Bænda-
skólanum á Hólum, og láta hana
framkvæma verk, sem lögum
samkvæmt er i verkahring
Búnaðarfélags Islands.
Hér er þó aðeins hálfsögð
sagan. Hitt afrekið er sýnu
glæsilegra, það er aö takast að
sannfæra alla nefndarmenn i
Hólanefnd urri, að þetta verkefni
sé brýnasta framkvæmdin til
eflingar Bændaskólans á
Hólum, þegar hann er að verða
100 ára. 1 ofanálag verður ekki
annað séð en að landbúnaðar-
ráðuneytið hafi fram að þessu
litið meö velþóknun á þessa
þróun mála.
Nú er fjarri okkur að amast
við þvi, að „glæsilegasta hesthú.
landsins”, svo aö vitnaö sé til
orða Haraldar Arnasonar i
áðurnefndri grein hans, risi á
Hólum, ef aðbúnaður sjálfs
afmælisbarnsins,
Bændaskólans á Hólum, væri
viðunandi. Hins vegar er marg-
yfirlýst og öllum kunnugt, sem
vilja vita, að svo er ekki.
Yfirlýst er af Hólanefnd, að
öll útihús bændaskólans, heima-
vist og mötuneyti nemenda,
þurfi að reisa frá grunni. Ef
þessar byggingar væru risnar,
væri það að sjálfsögðu heiður
fyrir Bændaskólann á Hólum aö
taka að sér aö byggja fyrir
Búnaöarfélag Islands hesthús
fyrir hrossaræktarbúið, einkum
ef rök bentu til þess, að betur
gengi að afla fjár úr hendi fjár-
veitingavaldsins út á nafn
Bændaskólans á Hólum en
Búnaðarfélags Islands.
Tillögur Hólanefndar.
Tillögur Hólanefndar um að
lokið verði bygginu úthúsa,
heimavistar og mötuney tis fyrir
bændaskólann fyrir afmælið
árið 1982, auk fiskeldisstöðvar
og lagningar hitaveitu, geta
vart talist raunsæjar og er þá
ekki sterklega til orða kveðið.
Óhætt er að segja, að Hóla-
nefnd er sýnd mest tillitssemi
með þvi að leyfa þessum til-
lögum hennar að grafast i
gleymsku og þögn i von um hún
komi með aðrar raunsæjari i
staðinn.
Þeirri hugmynd hefur verið
haldið á lofti, að besta leiðin til
að styrkja Bændaskólann á
Hólum sé að styðja enn frekar
að hestamennsku á staðnum.
Þá muni bændaskólinn eflast
sjálfkrafa á eftir. Engin til-
viljun mun vera, að þessar
hugmyndir koma einkum úr
röðum hestamanna, sem vilja
að sjálfsögðu veg áhugamála
sinna sem mestan. Þeir virðast
hins vegar litiö skeyta um það,
þótt bláþræðir geti orðið á
rekstri bændaskólans að öðru
leyti með ófyrirsjáanlegum
afleiðingum. Þar höfum við það
m.a. i huga að á siðastliðnum
vetri og á komandi vetri er
skólinn um það bil hálfsetinn.
Efling hestamennsku á
Hólum gæti styrkt Bænda-
skólann, en hún gæti lika riðið
honum að fullu sem bænda-
skóla. Enginn getur sagt fyrir á
þessu stigi, hver yrði þróun
þeirramála. Aðóreyndu veröur
því hins vegar ekki trúað, aö
bændur á Norðurlandi og sam-
tök þeirra láti það afskiptalaust,
að hagsmunum almennrar
búfræðslu i landsfjórðungnum
verði stefnt i hættu fyrir reið-
skóla eða tamningastöð.
Hvaða breyting hefur oröið á
launum og verðlagi sl. 30 ár, er
spurning sem kjararannsóknar-
nefnd ein gæti svarað til hlitar.
Þó má taka til athugunar og
umhugsunar nokkur atriði og
bera saman, en þá skal haft I
huga að meðfylgjandi tölur sýna
þróunina á kaupmætti launa,
aðeins gagnvart þeim vöruteg-
undum sem teknar eru sem
dæmi, en ekki þróun kaupmátt-
ar i heild þann tima sem tekinn
er i dæmi þessu.
Upplýsingar um laun eru
fengnar hjá viökomandi verka-
lýðsfélögum, en um verðlag hjá
Hagstofunni.
Iðjulaunin er hæsti taxti fé-
lagsins hverju sinni.
Dagsbrúnarlaunin er 1. taxti
eftir eitt ár og miðaður við 1.
júni ár hvert nema 1. des. 1958.
Laun F.I.R., Félags islenskra
rafvirkja, eru lægstu laun
hverju sinni.
Frá 1. sept. 1978 hefur dæmiö
breytst nokkuð. Laun hafa
hækkað, mjólk lækkað i 143 kr.
litri, bensin hækkaö i 167 kr. litri
og sigaretturnar hækkaö i 565
kr. pakkinn, og brennivins-
flaska i 6200 kr.
Launin
Launin eru miðuð yið eina
stund dagvinnu og allt verö i töfl-
unni miðað viö 1. sept. 1978.
Iðja
Dagsbrún
F.l.R.
Verð vörunnar:
Ýsa slægö og hausuö, kg.:
Strásykur kg.:
Kaffikg.:
Mjólk 1 :
Bensin 1:
Sigeretturpk.:
Brennivinfl.:
Kaupmáttur:
Taflan sýnir hve mikið af
Ýsa kg:
1948
1958
1968
1978
Strásykur kg:
1948
1958
1968
1978
Kaffi kg:
1948
1958
1968
1978
1948 1958 1968 1978
KR.: 8.64 25.00 60.67 880.70
KR.: 8.40 23.86 49.23 810.00
KR.: 11.40 25.88 57.19 902.00
1948 1958 1968 1978
1.30 4.00 18.00 305.00
2.00 4.64 8.70 143.00
8.35 43.60 105.00 2340.00
2.06 3.68 9.15 155.00
0.69 2.89 9.30 145.00
4.90 14.10 36.00 470.00
75.00 125.00 345.00 5100.00
hverri vörutegund fæst fyrir
eina stund dagvinnu hverju
sinni.
Iöja Dagsbrún F.l.R
6.65 6.46 8.77
6.25 5.97 6.47
3.37 2.70 3.18
2.90 2.66 2.96
4.32 4.20 5.70
5.39 5.14 5.58
6.97 5.66 6.57
6.29 5.79 6.31
1.03 1.01 1.36
0.57 0.55 0.59
0.58 0.47 0.54
0.38 0.35 0.39

Mjólk !.
1948
1958
1968
1978
Bensin 1.
1948
1958
1968
1978
Sigarettur pk.
1948
1958
1968
1978
Brennivin fl.
1948
1958
1968
1978
KRISTINN
SNÆLAND
4.19 4.08 5.53
6.79 6.48 7.03
6.63 5.38 6.25
5.68 5.23 5.82
12.52 12.17 16.52
8.65 8.26 8.96
6.52 5.29 6.15
6.07 5.59 6.22
1.76 1.71 2.33
1.77 1.69 1.84
1.69 1.37 1.59
1.87 1.72 1.92
0.12 0.11 0.15
0.20 0.19 0.21
0.18 0.14 0.17
0.17 0.16 0.18
Eitthvað annað en
verðið er ástæða
bruggsins
Eins og sjá má eru sigarett-
urnar hin eina þessara vöruteg-
unda sem haldið hefur jafnvægi
aö miklu leyti þessi ár en at-
hyglisverð er þróun ýsuverðsins
sem er innlend framleiðsla.
Taka má fram varöandi
bensinveröið að talan frá 1948
er verð bensins i Reykjavik sem
þá var með lægst verö, en úti á
landi bættist þá viö flutnings-
kostnaður.
Jöfnunarverði á bensini var
komiö á 1958.
Loks má benda á að laun Iðju
1968 virðast ekki i samræmi viö
laun hinna félaganna.
Þá má lika benda á að réttara
væri að reikna hve margar
stundir þurfti til að vinna fyrir
brennivinsflöskunni, en sýnilegt
er þó að þaö er nú ódýrara en
oftast áður.
Heimabruggun ætti þvi ekki
að koma til skjalanna þess
vegna.