Tíminn - 18.10.1978, Page 10

10
Miðvikudagur 18. október 1978
Miðvikudagur 18. október 1978
11
bandalagið komiö sér upp mikl-
um fjölda tækja til aö verjast
skriðdrekum ognýjum flugvélum
og jafnvel bætt við allnokkrum
flugmönnum.
Hvað styrkleika i lofti snertir
hafa Rússar á sl. fjórum árum
tekiö i notkun æ fleiri af þeim
nýju flugvélum sem þeir tóku aö
framleiða 1970 og standast þeim
vestrænu snúning, en þær koma i
staö eldri og einfaldari véia.
Þessar nýju vélar heita á máli
NATO merkinöfnum eins og
Flogger, Fencer og Fitter-C og
Fitter-D. (sjá mynd 7). Sem
sprengjuflugvélar, geta þessar
vélar komist langt inn á land-
svæði NATO meö kjarnavopn eöa
befðbundin vopn: sem orrustu-
flugvélar standast þær hverri
sem er af orrustuvélum NATO
snúning nema 78 F-15 Eagles en
þær flugvélar hefur bandariski
loftflotinn nú i Þýskalandi. (22
nýjar slikar vélar komu til Holl-
ands um miðjan september sl.)
Þar sem þessar nýju gerðir hafa
svo miklu meira fiugþol en eldri
vélar er ekki nauðsynlegt aö þær
séu staðsettar i fremstu viglinu
en þá hefðu þær ekki getaö gefið
NATO jafn langan viðvörunar-
tima, áöur en þær gerðu árás.
Ekki verður mönnum minna
um þann styrk sem Ráðstjórnar-
rlkjunum er aö hinum nýju árás-
ar-þyrlum MI-8 MI-24, Hind-D
(mynd 8). Þessi þungvopnuðu
tæki gegna fjölþættu hlutverki:
með því að taka viö hlutverki
orrustuflugvéla og sprengjuflug-
véla við það að veita herliði á
jörðuniöri stuðningi úr lofti kunna
þær að hafa þau áhrif, að hinar
nýju langfleygu flugvélar þurfa
ekki að hætta sér eins langt aftur
fyrir viglinuna.
Til þess að mæta þessum vanda
hefur NATO betrumbætt loft-
varnir sinar á ýmsan hátt. Hinar
voldugu amerisku flugvélar
Eagles tóku aö koma fram á
sjónarsviðið 1977. Þjóðverjar
hafa keypt 120 nýjar
Phantom-þotur og Bretar hafa
breytt verki sinna Phantom-þota
frá þvi aö ætla þeim loftárásir i
hlutverk orrustuflugvéla.
Þannig er armur Vesturveld-
anna I lofti orðinn þyngri en fyrr.
I flókna uppbyggingu flugstyrks
sem hófst með Eagle vélunum,
bætast nú einnig 96 F-lll orrustu
sprengjuvélar og 108 A-10
Thunderbolt-2 vélar, sem beitt
skal gegn skriðdrekum. Af vett-
vangi hverfa aðeins 54 eldri
Phantom þotur. Innan tiðar mun
og bætast við Tornando orrustu-
vélin sem smiðuð er af Bretum,
Þjóðverjum og ítölum, en Banda-
rtkin.Belgia Danmörk og Holland
munu hefja notkun F-15 véla
sinna snemma árs 1980.
Þessa stundina hafa Varsjár-
bandalags rikin um það bil 3000
flugvélar viðbúnar á þessu svæði
en NATO um það bil 1600. Hvað
flugvélarnar snertir, þá skiptir
fjöldi þar minna máli en á jörðu
niðri.vegna þesshveliösaukiget-
ur borist skjótt. Vélar beggja
aöila geta komist á vettvang á ör-
fáum klukkustundum. Þegar öll-
um flugflotant’.m væri tjaldað til
mundi tala vélanna vera nærri 6
eða 7 þúsundum. Þó er það trú
margra visra manna að þrátt
fyrir það alkunna vandamál aö
vélar NATO rikjanna geti ekki
flutt vopn framleidd i landi
bandamannanna heldur aðeins
eigin framleiðslulands, muni vél-
Framhald á bls. 19.
NATO reynir nú að sveigja strik á
linuriti herútgjalda upp á við aft-
ur úr fallstefnu. Flest aðildarríkj-
anna,þau stóru þar á meðal.hafa
fallist á að auka herútgjöld sin
um 3% á ári að raungildi og hefst
það næsta ár. Japan. sem um
þrjátiu ára bil hefur ástundað
friðarstefnu.bræöir nú með sér
hvort blaðinu skuli snúið við og
landið skipi sér i flokk með
miðlungs herveldum. Og Kina
eina landið sem i raun hefur átt i
striöi viö Rússa frá árjnu 1945.
reynir nú að hressa upp á fornlegt
vopnabúr sitt, með þvi að kaupa
vopn og tæknihluti úr vestri.
Þannig er ekki óhugsandi að
Rússland,sem gengið hefur nærri
efnahag sinum frá árinu 1960 og
siðan i þeim tilgangi að bæta vlg-
búnað sinn neyðist til þess að
hægja á ferðinni um 1985,einmitt
þegar ætla má að skriður
verði kominn á málin hjá NATO
og þegar tveir af voldugustu
grönnum Ráðstjórnarríkjanna i
Asiu veröa teknir að ná árangri i
vigbúnaði.
af TNT. „Jafnvirðis-megatonn,”
tekur mið af þeirri staðreynd, að
eyðingarmáttur tiu megatonna
kjarnorkusprengju er ekki tiu
sinnum meiri en eins megatonns
sprengju. Þessi mælieining færir
þvi eyðingarkraftinn niður, sam-
kvæmt deilitölu raunsanns tor-
timingarafls.
Rússar hafa nú á fimm árum
komist verulega fram úr Banda-
rikjunum hvað „kast-þungann”
snertir. Þeirhafá ogverulegt for-
skot i „jafnvirðis-megatonnum.”
BandarUcin hafa hinsvegar for-
ystuna hvað fjölda skeyta snertir
og — um þessar mundir — í ná-
kvæmni.
í viöbót viö það aö þeir hafa
komist jafnfætis Bandarlkjunum
hafa Rússar og aukið þann f jölda
skeyta sem þeir beina að
Vestur-Evrópu. 1975 tóku þeir i
notkun hina hljóðfráu Backfire
sprengjuflugvélsem svo er kölluð
og er talið að þeir eigi nú um það
bil 150 slíkar en 30 séu i smlðum
ár hvert. Þá hafa þeir frá 1977
haft til taks nýja miðlungs lang-
dræga eldíiaug sem flytja má
milli staða, hina svo nefndu SS-20.
'Erhún talin komast um 3000 kiló-
metra veg og geta borið þrjár
„kast-þyngdar”-einingar. NATO
hefur lagt sig mjög I framkróka
um að mæta þeim vanda sem
þessi tvö nýju striðstól baka
Vestur Evrópu.
Dregur saman.
Erfiðaraeraðáttasigá hlutun-
um á kjarnorkulausa beltinu á
mörkum Austur- og Vest-
ur-Þýskalands. Þarna er annars
það svæði sem búið er mestum
vigtólum af öllum svæöum heims
og það svæði sem NATO hefur
haft mestar áhyggjur af. NATO
hefurþarna fámennara lið en bet-
ur búið.sé á allt litið og (ef til vill)
tryggari menn. Varsjár-veldin
mundu verða árásaraðilinn á
þessu svæði og þurfa þvi meiri
liðsafla að minnsta kosti þegar
árás væri gerö. NATO kynni ef til
vill að geta komið sér upp liðs-
auka með meira hraði en Var-
sjárveldin á fyrstu viku átaka
tækju báðir að búast i átök sam-
timis. En Rússar ættu leikinn, ef
vestrænir leiötogar hæfu ekki að
styrkja liðsittum leið og þeir sæu
Forskoti tapað
Kjarnavopn. Stórbrotnustu um-
skiptin á sl. fjórum árum hafa
orðið á sviði kjarnorkuvopnanna
Kort no. 3 og 6 sýna vöxt styrk-
leika Sovétrikjanna. Raunin er þó
sú aö þar skortir á i einu atriði
sem er nákvæmni flugskeyta en
þar halda Bandarikin enn for-
ystu. En ekki má þó búast við að
sú forysta haldist lengi þar sem
báðir aðilar hafa þróað fram
tækni, sem á að geta gefiö full-
komna nákvæmni. Skeytin geta
stýrtsér sjálf Istað þessað stefna
þeirra er ráöin strax á skotstað
þúsundum milna i burtu. Stjórn-
tækin verða flnstillt nokkrum
sekúndum áður en flugið hefst svc
skeytiðfalli niður nokkrum fetum
(já, — fetum) frá ákveðnu skot
marki.
En áður en að þessu kemur, er
hugsanlegt að einhver hörmung
hafi hent: báðir aðiiar eru færii
um að tortima eldflaugunum and
stæðingsins i gryfjum þeirra á
skotstað. Tværgerðir skeyta hafa
99% likur á að geta eyðilagt jafn-
vel rækilega varin skotstæði, sé
gert ráð fyrir að þau geti hæf(
með nákvæmni svo ekki skeik:
nema tæpum 200 metrum. (Ekki
mun þykja ráölegt aö senda fleir:
en tvö skeyti að sama marki i
einu vegna hættu á að „bróður-
morð” verði framið — skeytin
granda hvort öðru, þegar þac
springa) Bandarikin ná senn
þessari nákvæmni I markhæfni.
Þetta eru Rússar og liklegir til aí
geta, nokkru eftir 1980 og munu
þá hafa afl til að eyðileggja nær
öll flugskeyti Bandarikjanna í
einni ógurlegri sprengingu. Hve
ógurleg sú sprenging yrði.sé gert
ráð fyrir að Bandarikin ættu enn
skeyti sin á kafbátum eftir, — er
enn rökrætt i ákafa.
Sé nú vikið frá nákvæmnisat-
riðinu er handhægast að skoða
kjarnorkustyrkleikann I tveim
mælieiningum, sem heita
„kast-þungi” og „jafn-
virðis-megatcmn”. Kastþungi er
það magn sprengiefnis sem eld-
flaug getur borið i ákvörðunar-
stað. Með þvi að taka mið af þess-
um þunga, má ætla lauslega þann
fjölda sjálfstýrðra eldflauga sem
hvor aðili getur stefnt að and-
stæðingnum. Megatonn er
sprengiafl einnar milljónar lesta
Þetta merkti að Rússar voru
komnir á sama punkt og Vestur-
veldin hvað það varðaði að senda
kjarnorkuvopn um langan veg og
ættu möguleika á að fara fram úr
þeim. Þá þýddi þetta að
Vestur-Evrópuriki gátu siður
treyst á kjarnorkuveldi Banda-
rikjanna einna en áður til þess að
hindra að styrjöld „upp á gamla
móöinn” brytistekki út. Þá veittu
menn því athygli að Sovétrlkin
voru að komast fram úr Vestur-
veldunum, hvaö snerti smiði
vopna af hefðbundnara tagi. Þvi
varðað þrýsta á neyðarhnappinn.
En hvernig hefur svo miðað frá
1974? Eftirfarandi skilgreining
beinisteinkum að þremur þáttum
þessarar samkeppni: a) fé sem
veitt er til vigbúnaðar, b) jafn-
vægi í kjarnorkubúnaði milli
Sovétrikjanna og Bandarikjanna
og c) mikilvægasta landsvæðinu
sem er án kjarnorkuvopna,
landamærunum i Evrópu.
Sá fremri stendur á önd-
inni
Útgjöld til varnarmála (sjá
töflur 1 og 2) eru oft skoðuö sem
sérstakur liöur hvað hernaðar-
styrk snertir. Ekki er það þó rétt,
en hins vegar er það grundvöllur-
inn sem allt annaö hvilir á og er
þvihentugt atriði til viðmiðunar.
Eyðsla í vigbúnað á tilteknu ára-
bili er einkum hentug til þess,þar
sem hún getur spáð fyrir um þaö
vlgbúnaðarkerfi sem ætla má að
liti dagsins ljós nokkrum árum
seinna.
Af hinum finn greinum sovét-
herjanna (loftfloti,loftvarnarlið,
floti, landher, flugskeyti) hafa
flugskeytin náð mestri framför,
frá 1974. Tilþeirrahefur og mestu
fé verið varið, miðað við hinar
greinarnar. Arásarhluti flughers-
ins sem var afar fullkominn
snemma árs 1970, meðan flug-
varnirnar koðnuðu niður tók
afturkipp fram til 1976. Siðan
hefur fjárveiting til flughersins
aukist nokkuð að tiltölu við
heildarútgjöldin, reyndar frá
1975. Þó er fé til flughersins af
heildarútgjöldunum verulega
meira, en var fyrir 10 árum og
svo virðist ætla að verða áfram.
Framleiðsla Sovétrikjanna á
orrustuflugvélum er mikil, um
það bil 1000 voru smlðaðar 1977 og
má bera þaö saman við 800 I
Bandarlkjunum.
Sú spurning sem hér verður
reynt aö svara er að hve miklu
leyti Vesturveldunum hefur
heppnast aö fæla Rússa og banda-
menn þeirra frá aö leiðast út i
einhver hernaöarævintýri á sl.
fjórum árum. Þessi fjögur ár eru
hér valin sem tlmabil af þeirri
ástæðu áð áriö 1974 tóku Rússar i
notkun nokkur ný flugskeyti sem
skjóta má heimsálfa á milli og
sem þeir höföu reynt ári fyrr. Það
gerðiNATO og fleiri aðilum kleift
að ná eyrum almennings á
Vesturlöndum. Vestrænir stjórn-
málamenn hófu að flytja að-
vörunarræður og sem siðasti
hlekkur I keðjunni, fóru stjórn-
völd ýmissa landa að gera sinar
ráðstafanir. Tiltektir siðustu 18
mánaða eru þvi i verulegum mæli
ólikar slökunarandrúmslofti þvi
sem var fyrir árið 1974. A sinn
hátt má segja að NATO hafi nú
tekið að endurvigbúast.
Þessi nýju flugskeyti sem
Sovétrikin tóku I notkun 1974 ollu
þessum ráðstöfunum, þar sem
þau voru mjög stór og höfðu sum
hver sjálfstýringar útbúnað i
trjónunni, sem aölagað gat stefnu
þeirra að markinu á flugi. Tók
það fyrri skeytum þvi langt fram.
Varsjárveldin búa sig undir
framsókn (Sjá mynd 9).
Sl. fjögur ár hefur fjöldi her-
deilda skriðdreka og viðbúinna
flugsveita Sovétrikjanna á þessu
svæði staðið nokkurn veginn i
stað. En gæðin hafa aukist með
tilkomu betri skriðdreka og flug-
véla brynvarinna liðsflutninga-
vagna sem einnig eru vigvélar
auk hraðfara stórskotaliös og
þyrla. Allt þetta eykur hreyfan-
leik liðsins og færni til að gera
leifturárasir (þótt árás án nokk-
urs fyrirvara sé nær óhugsandi.)
Hvað NATO snertir, þá hefur
veitinga til varnarmála eystra sé
nær 7% aukningu á ári og að féð
nemi 15% af þjóðartekjum.
Munurinn á þessum tveimur töl-
um skiptir ekki litlu máli þvi
þjóðartekjur Sovétrikjanna auk-
ast hægar, en sá útgjaldavöxtur,
sem þarna er um rætt. Taki
þjóðartekjurnar rícki að aukast,
— og þvi býst enginn við — verða
Sovétrikin að hætta að auka
hernaðarútgjöld sln innan
skamms. Sé þvi vöxturinn 7%
mun varla á löngu liða þar til
hann verður 4% og timamörkun i
þessu efni skiptir miklu máli.
Þessi vafi veldur þvi þó að
keppinautar Sovétrikjanna, sem
séð hafa herstyrk þeirra vaxa
hraðar en þeirra eigin á timabil-
inu, eru nú orðnir nógu uggandi
um sig til þess að hefjast handa.
Heildarútgjöld Sovétrikjanna
til varnarmála hafa stöððugt
verið að aukast. CIA áætlar að
varnarmálin krefjist um það bil
13% af þjóðartekjum Sovétrikj-
anna og að upphæöin vaxi um
4-5% á árihverju. Ýmsir, sem að-
gang eiga að þeim gögnum, sem
CIA styðst við, við þessa út-
reikninga, gagnrýna þessar tölur
og halda þvi fram að vöxtur fjár-
Vopnaðar
þyrlur
Sovét-
rfk janna
Number on centrat tront witn
prohable reinforcements ,
'Herútgjöld Bandarlkj®
Herkostnaður Rússa
til ýrúss3 greina’191
Orrustu- ~
flugvél-
ar og
sprengju«
flugvélar*
Varsjár- \
bandalagsi
i M-Evr. j
Liðsauka kapphlaupið
Committed to central front
og Sovétrikjanna1977UStbn
Air force
Sourco:
US Air Force, Europe
im
New (post-1969)
aircraft
Alr defence force
Oid (pre-1969)
aircraft
, íf,:-
ÉmWM
Sourcos: US Air
Force and British
Ministry of Defence
7 14 21 35
Days after Warsaw pact starts mobilising
Source: USS etudy: Defending the central front
mm
wÁWM\
Hvor skyldi nú hafa betur i „vopnakapphlaupinu” milli austurs og
vesturs Rússar eða Vesturveldin? Þessari spurningu verður ekki
svarað þótt ekki væri nema af einni ástæðu: Vegna þess að eina ó-
hrekjanlega svarið mundi vera aðilar reyndu með sér i nýju heims-
striði. En spurningin er timabær, eigi að siður. Herfræðingar báðum
megin spyrja þess og þegar þeir svara spurningunni visast rangt
(„hinir eru sterkari”) er það aðeins i þeim tilgangi sagt, að afla meira
fjár til hermála. En gefi þeir hina tegundina af röngu svari (,,við erum
þeir sterkari”) mundu þeir vera að freista hina til að hrista af sér
slyðruorðið i þriðju heimsstyrjöldinni.
Flugskeyt. heimsálfa. -mill: thousand . " Jafnv. "-megat.^ thousand rrr —€ Kjarnavopn thousand r|"Kast-þungi,T't ^ mimonpounds
':+. v
W | Russial |Russia| Á' | United States | . . /v c
\
g jUmted States J ■r . ; S
■~F. — — 1-fi | Uniied Statesj j : - Áf ^^lRussialj
Á -V ÍZ'; "■ % ^ ■... - i .,1 J970 72 74 76 78 * 80 82
J970 72 74 76 78 * 80 821 \ q J970 72 74 76 78 * 80 82 , J974 75 76 77 78 79* 80
i U | %
f
...
—~ Assuming War^aw pact starts mobilislng *— 7 days before Nato does

-- SfW§w