Tíminn - 28.12.1978, Blaðsíða 6

6
Fimmtudagur 28. desember 1978.
r
Erlent yfirlit
titgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þóararinsson og Jón Sigurósson. Auglýsinga-
stjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur,
framkvæmdastjórn og auglýsingar Siðumúla 15. Simi
86300. — Kvöldsimar blaðamanna: 86562, 86495. Eftir kl.
20.00: 86387. Verð i lausasölu kr. 125.00. Áskriftargjald kr.
2.500.00 á mánuöi. Biaöaprent
V________________________________________>
Meginstefna
fjárlaganna
1 ræðu, sem Tómas Arnason fjármálaráðherra
flutti við 3. umræðu um fjárlagafrumvarpið,
rifjaði hann upp það ástand i efnahagsmálum, sem
var hér, þegar rikisstjórnin kom til valda. Nauð-
synlegt var að gripa til skjótra ráðstafana til að
koma i veg fyrir stöðvun atvinnuveganna og fá
jafnframt svigrúm til að undirbúa nýja efnahags-
stefnu til lengri tima. Fyrstu aðgerðirnar fólust að
verulegu leyti i þvi að auka niðurgreiðslur og að
lækka óbeina skatta á nauðsynjum. Þannig var
hluta af verðbólguvandanum breytt i fjármála-
vanda hjá rikinu. Það er ekki sizt þessi vandi, sem
hefur gert afgreiðslu fjárlaganna erfiða, þar sem
stefnt hefur verið að þvi, að rikisreksturinn yrði
hallalaus á næsta ári og jafnframt greidd sú skuld,
sem varð til vegna framangreindra ráðstafana á
siðastl. hausti.
Fjármálaráðherra rakti siðan höfuðeinkenni
þeirrar stefnu, sem var fylgt við afgreiðslu fjár-
laganna:
,,í fyrsta lagi að tekjuafgangur fjárlaganna
verður um 6.654,230 m. kr. eða 3,3% af rikisút-
gjöldum. Auk þess hefir rikisstjórnin heimild til að
skera rikisútgjöldin niður um 1 milljarð króna.
í öðru lagi á þessi afgreiðsla að tryggja halla-
lausan rekstur rikissjóðs á fyrstu 16 mánuðum
stjórnartima rikisstjórnarinnar, sem var það
markmið, sem sett var i upphafi stjórnartimabils-
ins. Greiðsluafgangurinn á næsta ári gengur til
þess að greiða upp þá skuld, sem stofnað var til
með fyrstu efnahagsaðgerðum rikisstjórnarinnar i
haust.
1 þriðja lagi er varið miklum fjárhæðum eða um
19 milljörðum króna til að greiða niður verðlag á
landbúnaðarvörum. Sú ákvörðun að fella niður
söluskatt af matvörum rýrir tekjur rikissjóðs um
5,0 milljarða króna. Það verður þvi varið samtals
24,4 milljörðum kr. á næsta ári til þess beinlinis að
greiða niður verð á brýnustu nauðsynjavörum.
Það eru takmörk fyrir þvi hve langt skal ganga i
niðurgreiðslum, þar sem þær skapa gifurlegt
tekjuöflunarvandamál. Þau mál þarf að skoða
betur i samhengi við breytta og nýja stefnu i efna-
hagsmálum.
1 fjórða lagi verður mikilla tekna aflað með
beinum sköttum, einkum á tekjuháa aðila i þjóðfé-
laginu. Þetta er öðrum þræði gert beinlinis vegna
þess að beinu skattarnir ganga ekki inn i visitölu-
grundvöllinn, eins og kerfið er, og skrúfa þvi ekki
sjálfkrafa upp kaupgjald og verðlag. Með aukinni
skattheimtu er og dregið úr eftirspurn og þenslu i
efnahagslifinu.
1 fimmta lagi er dregið úr opinberum fram-
kvæmdum samkvæmt fjárlögum, sem nemur um
12% að magni til á A-hluta, og dregið úr framlög-
um rikisins til fjárfestingar i atvinnulifinu. Þetta
er gert til að draga úr spennunni i efnahagsmálum
og til að minnka verðbólguna. Þá verður um að
ræða verulegan samdrátt i rekstrarútgjöldum
rikisins. Hert verður aðhaid að þvi er varðar nýjar
stöður i kerfinu og dregið úr kostnaði eins og
framast er unnt”.
Fjármálaráðherra sagði að lokum:
,,Það er ekki vandalaust verk að vinna að fjár-
lagagerð við núverandi aðstæður i efnahagsmál-
um. Það er alltof mikil hreyfing og óvissa um
framtiðina. Eigi að siður hefur tekizt samvinna
um afgreiðslu sem ég er eftir atvikum ánægður
með”. Þ.Þ.
Ecu getur gerbreytt
fjármálum Evrópu
Dollarinn verður áhrifaminni eftir en áður
UM áramótiná að koma til sögu
nýr Evrópugjaldeyrir sem hef-
ur hlotið nafnið Ecu, en það er
skammstöfun á orðunum
European Currency Unit. Þessi
gjaldeyrir verður ekki til sölu
manna á meðal, heldur er hann
eins konar meðaltalsgengi
gjaldmiðla þeirra niu rikja, sem
mynda Efnahagsbandalag
Evrópu, og gengi þeirra veröur
siðan miðað við. Þetta meöaltal
er fundið dt þannig, að þýzka
markið vegur 33%, franski
frankinn 19,9%, brezka ster-
lingspundið 13,1%, hollenzka
gyllinið 10,5%, Italska liran
9,8%, belgiskifrankinn 9,2%, en
afgangurinn skiptist milli gjald-
miðla Danmerkur, Irlands og
Luxemborgar. Fráþvlmeöal-
gengi, sem þannig er reiknað ilt,
má gjaldeyrir einstakra þátt-
tökurikja ekki vlkja meira en
2,25% Þó hafa ítalir fengiö leyfi
til þess fyrst um sinn aö vlkja
frá þvi um 6%. Svipað leyfi
munu Irar hafa fengið. Stofnað-
ur hefur verið sérstakur gjald-
eyrisvarasjóður, sem nemur 32
milljöröum dollara, og er það
verkefni hans aö styrkja gjald-
miðil þeirra rikja, sem eiga erf-
itt meö að framfylgja framan-
greindum reglum.
Meö þessum nýja gjaldmiðli
hyggst Efnahagsbandalagiö
koma á samræmdum og stöðug-
um gjaldmiðlum i þátttökurlkj-
um sinum og gera þá sem óháð-
asta bandaríska dollarnum.
Upphaflega var rætt um aö
koma á einum sameiginlegum
gjaldmiðli fyrir öll rikin, sem
leysti gjaldmiöla hinna einstöku
rikja af hólmi. Þegar til kom,
þótti ekki fært aö ganga svo
langt að sinni. Með framan-
greindu fyrirkomulagi er hins
vegar stigið verulegt spor I þá
átt.
ÞAÐ MUN hafa veriö Helmut
Schmidt, kanslari Vest-
ur-Þýskalands, sem fyrst beitti
sér fyrir þessari hugmynd að
ráði I andstöðu við ýmsa áhrifa-
mikla bankamenn. Hugmyndin
fékk fljótt stuðning Giscard
Frakklandsforseta, en hann
varð að fara sér hægara en
Schmidt, þvl að Chirac, leiötogi
Gaullista, beitti sér gegn henni,
þar sem hún samrýmdist ekki
efnahagslegu sjálfstæði Frakka
og gerði þá of háða Efnahags-
bandalaginu. Callaghan, for-
sætisráðherra Breta, var henni
einnig hlynntur, enda þótt hann
skærist úr leik, þegar lokaá-
kvöröunin var tekin um stofnun
umræddrar myntar I' byrjun
þessa mánaöar. Astæðurnar til
þess voru pólitiskir erfiðleikar
heima fyrir og óánægja meö
Cailaghan og Andreotti
reglurnar um landbúnaðar-
styrki þá, sem Efnahagsbanda-
lagið veitir, en þær eru óhag-
stæðar Bretum. Bretar vilja þvl
fá þeim breytt. Þótt Bretar séu
þannig ekki með frá upphafi, á-
kvað Callaghan að halda öllum
dyrum opnum. Sterlingspundiö
verður inni I meðaltalsgenginu,
eins og að framan getur og
Bretar munu reyna að fylgja þvl
þótt þeir gefi ekki skuldbindandi
fyrirheit um það. Llklegt þykir
að Bretar gerist fullgildur aðili
fljótlega eftir þingkosningarnar
sem eiga aö fara fram á næsta
ári.
A áðumefndum fundi, sem
haldinn var I byrjun þessa mán-
aöar, ákváðu ítalir og Irar að
skerast einnig úr leik, þvl að
þeir töldu sig ekki geta verið
með, nema þeim yrði veitt til-
tekin fyrirgreiðsla. Giscard
neitaði fyrir Frakka hönd að
fallast á hana og mun þar hafa
ráðið ótti við Chirac. Schmidt
mun þá hafa snúið sér aö þvl
bak við tjöldin, að Itölum og
Imm yrði gefiö fyrirheit um þær
fyrirgreiðslur, sem þeir fóru
fram á. Það réöi svo úrslitum
hjá Itölum, að einn smáflokk-
anna, sem styðja minnihluta-
stjórn Andreottis, Lýðveldis-
flokkurinn, sem er undir forustu
Ugo La Malfa, neitaði að styðja
stjórnina, nema Italla geröist
aðili að Ecu. Annar smáflokkur
sóslaldemókratar, fylgdi svo I
kjöífarið.
Jafnframt lýsti
Sósíalistaflokkurinn yfir þvl að
hann myndi sitja hjá við at-
kvæðagreiðslu um mál þetta I
þinginu. Eftir voruþá kommún-
istar einir I harðri andstööu, en
stjórnarflokkurinn, kristilegir
demókratar, var yfirleitt fylgj-
andi aðildinni. Andreotti ákvað
eftir að þetta allt lá fyrir, að
beita sér fyrir aðildinni að Ecu,
og fékk það samþykkt I þinginu.
Þrátt fyrir þetta munu
kommúnistar halda áfram að
veita stjórn hans óbeinan stuðn-
ing.
Eftir að Italir höfðu tekið
þessa afstöðu, fylgdu Irar beint
á eftir. Það eru þvi átta rfki
Efnahagsbandalagsins eða öli,
nema Bretland sem taka strax
beinan þátt I þessu gjaldeyris-
samstarfi, en Bretar eru með að
nokkru leyti, eins og áður segir.
TILKOMA þessa nýja gjaldmið-
ils þykir likleg til aö treysta
mjög samstarf á vegum Efna-
hagsbandalags Evrópu og
stuðla að þvl að þátttökuriki
þess verði i vaxandi mæli ein
efnahagsleg heild I framtlðinni.
Enn stærra spor til að treysta
þetta samstarf verður þó stigið
á næsta ári, þegar kosið verður
samtimis beinum kosningum
til þings þess i öllum þátttöku-
ríkjunum. Efnahagsbandalagið
er þannig óðum að festast I sessi
og getur sU þróun átt eftir að
valda miklum breytingum I
Evrópu, og eru ekki allir sam-
mála um, hversu heppilegar all-
ar afleiðingarnar kunna að
vera. Hitt greinir menn þó vart
um, að aukin samvinna þessara
rlkja var nauðsyn.
Þ.Þ.
Giscard og Schmidt.