Tíminn - 14.02.1979, Síða 7

MiOvikudagur 14. febrúar 1979
7
Sagt til sveitar
Sum mál eru litil mál i þeim
skilningi að aetið fer fyrir þeim i
almennri umræðu og eins það að
litlu breytir fyrir fjöldann
hvernig á er haldið eða úr er
leyst.
Ellilifeyrir, upphæð og
greiðslur er þess háttar mál.
Þar þykir trúlega mörgum að
nóg sé, enda hafa ekki verið
barðar bumbur i kröfugerð
vegna gamla fólksins.
Ellilffeyrir hjóna
Það er tilefni þessarar grein-
ar að ekki hefur verið hugað að
þörfum hjóna á annan veg en
svo sem hjón væru ávallt jafn-
aldra.
Sé þetta athugaö nánar kem-
ur I ljós að þegar fyrirvinnan,
sem reiknað skal með að sé
karlmaðurinn i þessu tilviki,
verður 67 ára, þá hefjast ellilif-
eyrisgreiðslur og taka má fram
að við þann aldur er þess vænst
að margur sé orðinn svo lúinn
að hvildar sé þörf.
Þegar þarna er komið sögu
fær lifeyrisþeginn greiðslu sem
er þann 1/12.’78 kr. 50.887 og
tekjutryggingu að upphæð kr.
46.714 eðða alls 97.628 kr.
Enn sem komiö er mun svo
um marga,að þetta er eina
greiðslan sem viðkomandi fær
sem ellilifeyri.
KRISTINN
SNÆLAND
Yngri eiginkona
Það sem ástæða er að gefa
gaum er sú staðreynd, að oft er
eiginkona yngri en maðurinn og
getur gjarnan munað mörgum
árum.
Það sem við yngra fólkið
þurfum að athuga er að einmitt
þetta eldra fólk sem nú er að
komast á ellilaunaaldur hefur i
mjög rikum mæli búið við það
að konurnar unnu einungis á
heimilinu við uppeldi barnanna
og eru þvi ekki reiðubúnar að
fara út á vinnumarkaðinn. Auk
þess er ekki leikur fyrir t.d. sex-
tuga konu aö fá vinnu.
Þetta gamla fólk getur þvi i
stað þess að eiga þægilegt og
hægt ævikvöld lent I fátækra-
basli og sulti, þvi þung raun
hlýtur það að verða þeim sem
alla ævi hafa unnið af dugnaöi
og trúmennsku að þurfa að
segja sig til sveitar. Einmitt
þær aðstæður geta komið upp
hjá hjónum sem talsverður
aldursmunur er á-
Erum vlð rlk?
Fæstum mun blandast hugur
um svarið ef spurt er: erum við
rik þjóð Islendingar?
Þeim mun meiri ástæða er til
þessaögeravelviö það fólk sem
lagt hefur grunninn að góðum
lifskjörum okkar.
Á Alþingi mun þessu máli
hafa verið hreyft fyrir nokkrum
árum en af einhverjum ástæð-
um, — þetta var ekki stórmál —
þá varð ekki meira af.
Er nú ekki kominn timi tfl að
taka þetta aftur upp og finna
lausn, sem sæmandi er ungri og
þakklátri þjóð?
Það hillir undir það að lif-
eyrissjóður vérði fyrir alla
landsmenn og með honum kom-
ist ellilaunagreiðslur á það stig
aö unnt veröi að lifa á þeim. En
þangað til svo verður, þarf að
brúa bilið þannig að gamla fólk-
iö okkar, afarnir og ömmurnar,
þurfi ekki að finnast sem það sé
niðursetningar með þjóöinni.
Það er ekki okkur samboðið
og alls ekki það sem gamla fólk-
ið hefur unnið til.
Góðir menn ættu aö gefa
þessu gaum og koma á breyt-
ingu fljótt.
Tlminn endurprentaði fyrir
nokkru grein sem Friðrik
Sóphusson alþingismaður skrif-
aði um bjórmál i Dagblaðið. Af
þvi tilefni langar mig að biðja
hann fyrir nokkur orð.
Hefur Dagblaðið stefnu?
Það er kannski engin ástæða
til að spyrja hvort Dagblaðið
hafi stefnu. Fjálshyggja þess
virðist stundum lýsa sér i þvi að
það eigi að vera öllum opið og
birta hvað sem er. Vist er það
frjálslegt, og þó finnst mörgum
að nokkur ábyrgð fylgi þvi að
birta opinberlega órökstuddar
svivirðingar og áróður fyrir
eiturlyfjaneyslu. Dagblaðið hef-
ur undanfarið birt hástemmt lof
um hassneyslu, þar sem þvi er
haldið fram að það kalli fram
nýjar gáfur og geri menn vitrari
en þeir voru fyrir. Þessi visindi
segjast höfundar hafa „tint
saraan gegnum tiðina” en fyrst
og fremst byggja þeir þó á eigin
reynslu og tilfinningu. Athyglis-
vert er þó að þetta lof þeirra um
hassið tekur á engan hátt fram
þvi hrósi sem fyrri tfðarmenn
hafa hlaðið á vinið. Það hefur
verið lofsungið lengi. Margir
trúðu þvi statt og stööugt að þeir
yrðu skarpari andlega og lik-
amlega vegna þess. Það fundu
menn sjálfir. En þegar farið var
að meta afrekin kom annað i
ljós.
Áfengið hefur þá náttúru að
mönnum sem neyta þess finnst
þeir verða hæfari þegar þeir
verða óhæfari.
Við trúum þvi varlega að
hassið geri menn vitrari en eðli
þeirra er þangað til að afrekin
hafa verið mæld meö visinda-
legr nákvæmni eins og áfengis-
áhrifin.
Ég hef ekki mikla trú á já-
kvæðri þýðingu þess, aö varna
mönnum máls þegar þeir vilja
segja einhverja vitleysu eða
ósóma. En leiðinlegt þætti mér
að bera ábyrgö á blaði sem væri
málpipa síikra.
Hafi Dagblaðið stefnu i sam-
bandi viö vimugjafa og eiturlyf
er það vond stefna. Sennilega
finnst þvi að hið sanna frjáls-
lyndi eigi aö vera stefnulaust.
Hér var hógvær maður.
Friðrik Sóphusson skrifar
grein sina af hógværð og hóf-
semi. Hann viðurkennir aö þjóö-
in búi við áfengisvandamál.
Þrautavara-
tillaga

Halldór
Kristjánsson:
Hann segir ,,úr þvi áfengi er
leyft á annað borð”. Ætla mætti
að hann gæti verið til viðtals um
að' breyta þvi og banna alla
áfenga drykki. Hins vegar gerir
hann ekki ráð fyrir að meiri
hlutinn vilji það og þvi er ekki
nauðsynlegt að taka afstöðu til
slikra hugmynda.
Fyrst í stað.
Friðrik segir að rétt sé að fara
gætilega „fyrst i stað” og „til aö
byrja með”. Hann vill ekki láta
selja bjórinn nema I áfengisút-
sölum eöa jafnvel aðeins á vin-
veitingastöðum. Hins vegar
bendir orðalagið fyrst I stað og I
byrjun til þess aö hann reikni
með að rýmkunin náist fram ef
hægt sé að byrja þó I smáu sé.
Þaö er gamla sagan um litla
fingurinn og hendina alla.
Forsendur málsins.
Allir geta bruggað bjór og
raunar margs konar vin, segir
Friðrik. Farmenn og flugliðar
mega flytja inn áfengan bjór.
Þetta eru forsendur þeirra
ályktana sem hann dregur.
Hver segir að þetta eigi og
hljóti svo að vera?
Er æskilegt að hafa heima-
brugg i hverju húsi?
Veit Friðrik ekki að Sviar
hafa bannað þessi bruggefni i
riki sinu?
Veit hann ekki að fyrir
finnska þinginu liggur nú
stjórnarfrumvarp um að fara að
dæmi Svia og banna þessi efni
til heimabruggunar i Finn-
landi?
Veit hann ekki að I Noregi er
nú mikið talað um að banna
þessi bruggefni þar i landi?
Hvers vegna getum við ís-
lendingar þá ekki hugsað um þá
leið i fullri alvöru?
I sambandi viö innflutning á
toflfrjálsu áfengi megum við
lika muna að hann þykir alls
ekki alls staöar sjálfsagður.
Hefur Friðrik Sóphusson ekk-
ert veður af þvi, að þau mál voru
rædd á stórþinginu norska I
haust? Þar töldu menn að ekki
væru sjálfsagðar nú allar gaml-
ar reglur frá þeim timum er
menn fóru landa milli með skip-
um sem voru dögum saman á
reginhafi utan allrar landhelgi.
Samkomulag varð um að láta
biða að álykta um þetta toll-
frjálsa áfengi þar til það haföi
verið rætt I Norðurlandaráði.
Máliö veröur væntanlega til
meðferðar þar i næsta mánuði.
Hvers vegna þurfum viö að
álita að þessar gömlu reglur um
áfengisréttindi þeirra sem fara
landa milli séu og veröi hafnar
yfir alla endurskoðun?
Eigum viö ekki að ræða um
gildi þeirra og galla fremur en
að slá þvi föstu að þær séu óum-
breytanlegar?
Veila í málflutningi.
Þrauta — vara — tillaga.
Þetta er veila i málflutningi
Friðriks Sóphussonar að hann
ræðir ekki um áfengislöggjöf i
heild, heldur slær þvi föstu að
þar megi engu breyta öðru en
þvi að bæta bjórnum við. Auð-
vitað neitum viö að ræöa málið
á þeim grundvelli. Afengislög-
gjöfin er öll undir endurskoðun
eins og önnur löggjöf.
Er þetta ekki trúarraun?
Friðrik vill að menn geti fund-
ist og setiö saman yfir glasi án
þess aö úr verði fylliri. Þetta
hélt ég að væri hægt ef menn
vildu. Það fást ýmis létt vin —
auk óáfengra drykkja — og
sterku vinin eru iðulega blönduö
með ýmsu móti: Menn hafa þvi
marga möguleika til að veita
sér daufa drykki. Þvi þarf mikla
trú til að treysta þvi að ein
áfengistegund I viöbót myndi
breyta drykkjuvenjunum.
Þetta er enn meiri trúarraun
vegna þess að slikt hefur verið
reynt fyrr og siðar á ýmsum
stöðum en aldrei með jákvæö-
um árangri.
Nú segja menn að ekki hafi
verið von á góðu þar sem bjór-
inn var seldur I matvöruversl-
unum og kaffihúsum. En hverj-
ar likur eru til aö hann megni aö
breyta drykkjuvenjum heillar
þjóðar með þvi að vera aðeins
seldur i vinveitingahúsum úr
þvi að hann gerði það ekki þar
sem allir áttu greiðan aðgang?
Til eru menn sem trúa þvi að
bjórstofur opnar sem allra
lengst myndu fegra og bæta
menningarlif Reykjavikur. Aðr-
ir hafa samt meiri trú á hass-
stofum. Vopnabræðurnir
Vilmundur Gylfason og Jón Sól-
nes vilja hafa margar bjórstof-
ur á höfuðborgarsvæðinu. Aðrir
ganga skemur. Þeir halda að
markið náist fremur i áföngum.
Þá flytja menn stundum vara
tillögur.
Tillaga Friðriks Sóphussonar
er þrautavaratillaga.
Þjóðaratkvæði — en um
hvað?
Friðrik telur eðlilegt að efnt
verði til þjóöaratkvæðis um
bjórinn. Um hvað ætti þá aö
spyrja? Ekki er nóg aö spyrja
um bjór eða bjór ekki. Hvað á
bjórinn að vera sterkur? Þar er
um að ræða alla leið frá 3-12%.
Hvernig á þjóðin að segja til um
mörkin við allsherjar atkvæða-
greiðslu?
En fleira skiptir máli en
styrkleikinn. Hvar á að selja
vöruna? Það er um margar
leiðir að velja. Þvi þyrfti þetta
að verða nokkuð langur spurn-
ingalisti ef fram ætti að koma
hvað menn vildu. Og töluverðar
likur eru til þess að háttvirtir
alþingismenn þyrftu sjálfir að
taka ákvaröanir eftir sem áður
þó að þeir heföu fengið spurn-
ingalista sina til að lesa úr
þeim. Og hver er þá ávinningur-
inn?