Tíminn - 16.11.1979, Page 9

Föstudagur 16. nóvember 1979
9
byggðalínan
Rannsóknarstarf Veiöimálastofnunar í sumar:
Islenskar ár kann-
aðar með tílliti tíl
laxaræktar í þeim
Þessi mynd af baggatfnunni fylgdi grein um hana f Þjóftólfi á dög-
unum og tökum viö okkur bessaleyfi til aö birta hana. Taliö er aö
þeir niu bændur sem hana notuöu sföasta sumar, sumir ásamt
grönnum sinum, hafi hirt meö henni 200.000 bagga.
Góö reynsla af íslensku
landbúnaöartæki
Tínir upp 6-12 hey-
bagga a mínútu
AM — „Þar sem ég vegna mins
starfa hef átt mikil samskipti
viö bændur, varö ég snemma
var viö aö hiröing heybagga var
mikiö vandamál eftir aö vél-
binding hófst og þvi hannaöi ég
og smiöaöi „Baggatinuna”,
sagöi Bjarni Helgason vél-
smiöur á Hvolsvelli, en þessi
nýja uppfinning hans var tekin i
notkun hjá nlu bændum i Hang-
árvallasýslu, sl. sumar.
Er ekki aö orölengja þaö, aö
„baggatínan” hefur reynst meö
afbrigöum vel og bútæknideild-
in á Hvanneyri hefur samiö
álitsgeröum hana, þar sem seg-
ir aö hún geti hirt frá 6-12 bagga
á mlnútu, eöa 9 bagga aö meöal-
tali.
Tuttugu pantanir hefur vél-
smiöja Kaupfélags Rangæinga
fengið á þessari nýju vél, og
sagöi Bjarni Helgason blaöinu
aö ætlun hans væri aö reyna aö
smlöa 60 stykki fyrir næsta
M.Ó. Sveinsstööum /FRI-
Vatnasvæöi Blöndu og
Svartár hafa nú veriö boöin út
og þurfa tilboö aö hafa borist til
formanns veiöifélagsins Péturs
Hafsteinssonar Hólabæ fyrir 31.
des. n.k.
Mikill lax gekk I Blöndu s.l.
sumar þótt ekki tækist aö veiöa
nema 909 laxa. Aö sögn Péturs
Hafsteinssonar, formanns veiöi-
félagsins er ástæöan fyrst og
fremst sú aö áin var köld og tók
laxinnn þvi illa'. Einnig rann
hann fljótt upp og var dreiföur
um alla á. Til marks um
sumar, þótt óneitanlega væri
aðstaðan hjá Vélsmiöju K.R.
ekki góð, vegna ónógs
húsrýmis.
K.R. — baggatlnan, eins og
tækiö nefnist, samanstendur af
tveimur aöalhlutum, — inntaks-
rennu og baggastokk. I bagga-
stokknum eru tvö færibönd sem
visa upp meö 10 gráöu halla.
Þau eru drifin af tveim gúmml-
hjólum, sem tlnan gengur á.
Hjólbaröastærö er 560x15”.
Tækiö er tengt meö einum
splittbolta viö vinstri hliö á hey-
vagni eöa flutningabll. Slöan er
ekiö meöfram rööum bagganna
á túninu, þannig aö þeir lenda I
opi inntaksrennunnar, en inn-
taksrennan stýrir þeim aö
baggastokknum. t bagga-
stokknum lenda þeir á milli
ofangreindra færibanda, sem
skila þeim upp I þriggja metra
hæð, en þar velta þeir ofan f
stutta rennu, sem skilar þeim
inn á vagninn eöa bílinn.
Svartá nálægt Reykjum.
laxfjöldann þá var dregiö fyrir I
ánni og fengust þá 100 laxar I
AM.- Nú er mikiö rætt um fiski-
rækt og fiskeldi hérlendis og
sýnist sitt hverjum. Viö áttum
nýlega samband viö veiöimála-
stjóra, Þór Guöjónsson, og
spuröum hann álits á mögu-
ieikum á aö nýta þau seiöi
meira hér innanlands, em aldin
eru, en þau eru nú flutt út I veru-
legum mæli.
„Þaöihve miklu viö sleppum
af þessum seiöum I okkar eigin
ár, takmarkast af áhuga og
fjárhagsgetu,” sagöi Þór. „Af
þessum sökum er markaöurinn
takmarkaöur. Eldisstöövarnar
selja seiðin til þess að sleppa I
árnar, ýmist sumargömul, eftir
aö hafa verið alin i fáeina
mánuöi, eöa gönguseiöi, sem
alin hafa verið i eitt eða tvö ár
Flest veiöifélög landsins
kaupa eitthvaö af seiöum árlega
til þess aö sleppa, þótt meö
þessum takmörkunum sé.”
Er hætta á aö óeölileg
samkeppni skapist milli
stöövanna?
Þótt fjárhagshliöin sé
auövitaö veigamikill þáttur, þá
hefur allt farið friösamlega
fram milli eldisstöövanna og
ekki komiö til neinnar
samkeppni.sem kalla mætti
óeölilega. Okkar hlutverk I
stööinni I Kollafiröi er þjónustu-
hlutverk viö fiskiræktina I
landinu og viö erum ekki I
neinni keppni viö aöra um
markaö. Viö tilkynnum einfald-
lega okkar verö, en stöndum
ekki I neinni sölumennsku.”
Laxaseiöi
netiö á aöeins þremur ’klukku-
stundum. Þar af voru 25 stórar
og góöar hrygnur sem fluttar
voru i klakstööina á Sauöár-
króki en hinum löxunum var
sleppt.
í Svartá veiddust 469 laxar og
þaöan er svipaða sögu aö segja
og I Blöndu, laxinn tók illa. Þó
var veiöin þar á annaöhundraö
löxum meiri en á slöasta ári.
Laxinn úr þessum tveimur
ám er vænn, um 8 pund alla
jafnan. Aö meöaltali veiddust
2.5 á stöng f Blöndu á dag og 2.41
Svartá.
Þór Guöjónsson veiöimálastjóri
Hefur þessi grein veriö efld eins
og skyldi?
„Þróunin hefur aö okkar áliti
veriö og hæg, þótt þaö sé svo
með nýja grein eins og þessa, aö
betra er aö flýta sér hægt. En
fjármagnsskortur hefur staöiö
þessu fyrir þrifum og vont hefur
verið aö fá lán til þess aö vinna
þetta upp. Meöan veriö er aö
byggja upp, eru stöðvarnar
vanalega tekjulitlar, boriö
saman viö þaö sem seinna
verður. Yfir þetta timabil verða
menn aö komast, ef stöövarnar
eiga að þrifast.”
Eru útlendingar rétti aöilinn til
þess aö ráöa bót á
fjárskortinum?
„Þessi möguleiki, aö útlent
fjármagn komi hér til, er tiltölu-
lega nýr. Þessir menn hafa
heyrt aö hér gengi uppeldi harla
vel, þótt fjármagniö skorti, og
þvl seilast þeir hingaö. Viö á
Veiðimálastofnum höfum aftur
á móti þá sérstööu aö við erum
þjónustuaðilar fyrir íslenska
aöila, sem viö látum
upplýsingar I té meö þvl aö gefa
út á prenti okkar niöurstööur.
Þær er hverjum heimilt að nota
sér sem þær fær I hendur. Viö
höfum raunar einnig sagt frá
okkar tilraunu á ensku og þær
hafa vakiö athygli þótt segja
veröi aö nokkur tilhneiing hafi
veriö hér innanlands til þess aö
gera litið úr tilraunastarfinu I
Kollafiröi.
Hins vegar getum við engum
sagt fyrir um hvort hann megi
taka inn erlent fjármagn eöa
ekki. Utan viö sllkt veröum viö
aö halda okkur, eins og aörar
ráðgefandi rikisstofnanir.
Ég fagna hins vegar þeirri
umræöu sem upp er komin um
þetta efni, hvort viö eigum aö
flýta fyrir þróuninni meö
útlendu fjármagni eöa ekki.
Þróunin hlýtur hins vegar aö
veröa aft leiöa I ljós hvort ofan á
veriö aö reyna að auka laxarækt
til laxaframleiðslu.
Hvernig miöar þessu innienda
tilraunastarfi?
„Viö höfum eins og menn vita
veriöaö reynaaö auka laxarækt
úti um landiö meö þvi aö sleppa
seiöum I ár og gera tilraunir
meö hafbeit á nokkrum stööum
á landinu. Þetta er liður I þvl aö
byggja upp atvinnuvegi á dreif-
bbýlinu meö þvl aö taka nýja
þætti inn f búskapinn. Þá höfum
viö áhuga á ab nýta betur þau
stööuvötn og þær ár sem til eru
til laxaframleiöslu.
Gaman er aö minnast hér á þá
tilraun sem viö geröum 1974
austur I Þjórsárdal, meö þvl aö
sleppa smáseiðum úr Kollafiröi
þar. Þá slepptu Armenn seiöum
I Fossá i Þjórsárdal, sem fellur i
Þjórsá og I Kálfá i Eystrihrepp
sem einnig fellur I Þjórsá.
Útkoman úr þessu varö sú aö
veiöin I Þjórsá þrefaldaðist á
einu ári. Ég hef ekki fengið
hinar endanlegu tölur núna, en
mér er sagt aö I ár hafi veiðst i
Þjórsá helmingi færri fiskar, en
ifyrra, en aftur á móti þriöjungi
þyngri. Þaö bendir til þess aö
þar sem laxar hjá okkur eru i
sjó I eitt eöa tvö ár, þá hafa
Þjórsárbændur haft verulegan
hagnað af þessum tilraunum
okkar. Og þá vaknar sú
spurning hvort viö gætum ekki
gert þetta miklu viðar.”
Hvaöa ár hafa þá helst komiö til
greina?
„Hér á Veiöimálastofnun i
sumar var lögö áhersla á aö
kanna ár á Vesturlandi I þessu
sambandi, svo og I Húnavatns-
sýslum, Skagafirði, og á
Austurlandi, frá Hornafiröi og
noröur á Raufarhöfn.
Meö þessu er von okkar aö fá
góöa nýtingu á framleiöslu
eldisstöövanna og auka um leib
fiskiræktina i landinu. Viö
fengum I ár aukafjárveitingu til
þess aö ráöa til okkar sjötta
fiskifræbinginn ásamt aöstoöar-
manni I þeim tilgangi aö færa
þannig okkar könnunar-
starfsemi út og geta leiðbeint
bændum hvaö æskilegt sé aö
gera.
Þá skal nefna atriöi sem ætti
aö verða okkur til leiöbeiningar
um hvernig vib skulum haga
svona ræktun. Viö fengum
nokkurn styrk frá Byggöasjóöi
til þess aö gera tilraunir ofan
viö Réttarfoss í Hrútafjaröará.
Þar settum viö út seiöi meö
mismunandi þéttleika og
könnuöum þetta svo aftur meö
mismunandi millibili, til þess aö
sjá hve vel þeim færi fram og
hve mikið af seiðum er hag-
kvæmast aö hafa á tiltekinni
einingu á árbotni. Hér er um
mikilvægt atriöi aö ræöa, sem
halda þarf áfram aö kanna, en
okkar tilraunafé er af skornum
skammti. Seiöineru dýrogþetta
miöar aö þvl ab nýting þeirra
veröi sem best. Fáist ekki fjár-
veiting frá rlkissjóöi I þetta,
held ég aö kosta veröi kapps um
aö afla þess fjár annars staðar
frá.”
Vatnasvæði Blðndu
og Svartár boðin út