Ísafold - 29.10.1874, Síða 1

I, 4.
Fiinmtudag' ‘19. október
1974.
.Einhver alþýðumaður, sem þykist vera (vjer göngum samt
að þvi vísu, að hann sje skólasmoginn) hefir í 19.—20. blaði
«Tímans» þeyst upp úr sjer gusur allmiklar móti blaði voru,
0g byrjar á því, að gjöra það að dálitlum krakka, «sjálfsagt
skilgetnum», sem þjóðhátíðin hafi eignast við ritstjóranum.
Alþýðumaður þessi veit sjálfsagt góð deili á skilgetnaði barna,
enda er líklegast að hann sje faðir skilgetinna barna, hann
væri annars varla npp úr þurru að syngja barnagælur í miðri
blaðgrein: «bí bi og blaka álptirnar kvaka»; en svo mikið verð-
um vjer að segja, að eins og vjer vomim að fsafold reynist
skilgetin dóttir, eins ætlum vjer svo fjarri að alþýðumaðurinn
sje skilgetinn íslands son, að vjer höfum miklu fremur fyrir satt,
að hann sje níræður umskiptingur (les. ísl. þjóðsögur l.bindi,
42. bls.), sem einhver álfur hefir laumað undir brekánið hjá
Tímanum, af því hann gat ekki komið honum annarstaðar frá
sjer. Umskiplingur þessi er að rembast við að vera háðfugl,
og þykir mest fremdin að draga dár að þvf, sem beztu mönn-
nm vorra tíma þykir mest umvarðandi, og eru orð hans þar
að lútandi svo súrmygluð og úrelt, að þau mættu vel vera rit-
uð á Álptanesi, þegar Sunnanpósturinn var upp á sitt hið bezta.
þótt nú háð sje heimskra manna gaman, þá hyggjum vjer
trautt, að umskiptingurinn hefði álpazt af stað eða álfarnir
gjört sjer ferð með hann til Reykjavíkur, ef ekki hefði verið
þetta ónotalega orðatiltæki: «2 eða 3 hræður þjóðkjörnar»,
sem hefir vakið svo mikla gremju, að optnefndur umskiptingur
var settur til höfuðs ísafold, svo sem blaði því, er fylgdi skoð-
unum meiri hlutans. En hvort sem timskiptingurinn túlkar
sína gremju eða annara, þá höfum vjer hvorki tíma nje rúm
til að eyða upp á hann mörgum orðum, og síztaf öllu löngun
til að setja hann á knje oss til þess að reyna að troða í hann
því, sem allir vita og skilja, riema páfagaukar minni-hlutans,
sem samsinna stjórninni í hvert skipti og segjast vera sann-
færðir um, að hún hafi jal'nan sínar guðdómlegu áslæður, þótt
ekkert dauðlegt auga fái sjeð þær. Enda mun nú sá, sem urn-
skiptinginn hefir sent, ekki vera upp á aðra kominn með
fræðslu eða leiðbeiningu í þesstt nje öðru, þar sem ráða má
af orðum hans, að hann hyggst hafa sannleikann í vasanum;
reyndar hefir nú sannleikurinn samt hingað til verið haldinn
húsbóndavandari en svo, að hann færi að vista sig þar sem
misjafnlega er með hann farið, og «jeg vil segja meira» þar,
sem hann rná búast við að verða rekinn burtu undir eins og
hann mislikar húsbóndanum, og það eptirlaunalaus. Skoð-
IJr sænskn blaði.
{GöUborgs Uandeh- och Sjöfarts Tidning).
island varð samferða Noregi, er hann sameinaðist Dan-
mörku, og var kyrrt saman við þetta land, er Noregur varð
sjálfum sjer ráðandi aptur. Island hlaut því engan þátt í frelsi
því, er varð lífsmegin Noregs eptir skilnaðinn við Danmörku.
Danmörk fjekk þó frjálsa stjórnarskipun seint og siðarmeir, en
isiand varð að bíða von og úr viti, þrátt fyrir ótal loforð. Danmörk
liefir nú látið undan, er farið var að brydda á ískyggilegum
veðrubrigðum ekki einungis úr íslands átt, heldur og frá Nor-
egi, og má nú kalla að páskana hafi borið upp á hvítasunnu
fvrir íslendingum: þeir hafa á þúsundáraháíáð sinni átt að fagna
stjórnarbót, er veitir íslandi þing með skattkvaðarvaldi og all-
rítlegt sjálfsforræði. Konungur Dana gat því farið ferðina til
íslands með glöðum hug, til þess að þiggja þakkir iandsbúa
og hollustu-atlot.
Konungur hefir og fengið beztu viðtökur hjá íslendingum;
jen þeir bafa þó eigi gleymt sjáifum sjer svo í hátíðaglaumn-
um, að þeir hafi þagað með það sem þeim bjó í skapi. |>að
varð Finsen iandshöfðingi, einn af konungsmönnum, er tjáði
honum þakkir íslendinga og fögnuð þeirra yfir hinni nýju
stjórnarskrá, ,,er ætti að tryggja framtíð landsins“; en í kveðj-
unni, er framsögumaður þjóðfundarins við öxará fiutti kontmgi,
anir umskiptingsins, eða þess sem hann sendi, eru annars svo
auðvirðilegar, að sá mætti vera lítill í sjálfs síns augum, sem
legði sig niður við að rita langt mál á móti þeim; hann talar
með svo mikilli fyrirlitningu um þing vort, að svo lítur út,
sem hann kysi helzt, að alþingi væri lagt niður með öllu, og
allri áhyggju vorri varpað upp á Danastjórn, eins og á einok-
unartímunum, eða þá að minnsta kosti að menn vildu biðja
Dani um að taka stjórnarskrána aptur, úr því að flestir þing-
menn fram að 1873 vissu eigi sjálfir hvað þeir vildu og (um-
skiptingurinn «vill segja meir»), «vita það naumast enn», því ef
svo er, hvað er þá annað fyrir en að «dependera af þeim
dönskim og skríða undir fótskör þeirra, eða með umskiptings-
ins eigin orðum, að gefa sig alveg upp á «gat». Ekki getum
vjer heldur verið að hjálpa umskiptingnum, þar sem hann er
að berjast við skuggann sinn til að sanna, að vjer sætum engri
kúgun af Dönum, af því stjórnin lemji oss eigi með svipum
til að gjöra vegi eða að vinna að öðrum framförum, en að öll
vor kúgun komi frá «eigingirni, leti og tortryggni sjálfra vor».
Vjer erum engan veginn lausir við þessa bresti, það er hverju
orði sannara, en megum vjer spyrja, taka Danir svo hart á
þeim? höfum vjer fengið góðar undirtektir þegar vjer höfum
beðið stjórnina að vera oss hjálplega til að auka samgöngur,
koma upp skólum o. s. frv., eða vjer höfum beðið um leyfi til
að verja fje sjálfra vor til þess. Hið fyrsta skilyrði fyrir fram-
förum er góð stjórn, sem þekkir þarfir lýðs og lands og hefir
góðan vilja til að fullnægja þeim. Um þekkingu og vilja
Danastjórnar í þessu efni 6kulum vjer ekki tala fleira að sinni,
en umskiptinginn kveðjum vjer í þeirri von, að «kraptur guðs
og sannleikans* megi meira en ...........
Alþingiskosningar.
Nú fer að líða að alþingiskosningum hjer í Gullbringu-
og Kjósarsýsiu; þar á að kjósa 2 þingmenn, og virðist oss vera
tími til kominn að hugsa um, hverjir það eigi að verða. Vjer
köllum sumsje ekkert af ráðið um þingmanna hjer í kjördæmi,
þótt hinn fyrri þingmaður vor, prófastur sira jþórarinn í Görð-
um, telji sig sjálfur sjálfsagðan og sjálfkjörinn, ef hann vilji
láta svo lítið að þiggja kosningu vora, eða þótt landsetar hans
og skjólstæðingar hrópi nafn hans sem með einum munni, eða
stingi niður penna fyrir hann i blöðunum (sjá Víkverja 2. ár.
7. tölbl.), Oss þykir eigi ólíklegt, að hann hafi sagt sóknar-
börnum sínum mikið af framgöngu sinni á þingi þessu 3 skipti
var komizt svo að orði, að stjórnarskráin „hefði reyndar í sjer
fólginn góðan vísi til framfara landsins og þjóðarinnar11, en
að „óskað væri þó bóta og breytinga á nokkrum greinum
hennar“. |>annig var skoðun pjóðarinnar löguð; ávarpið hafði
verið lengi rætt og með miklu fjöri, og meðal annars verið
farið fram á, að hafa í því talsvert mergjaðri orðatiltæki, en
hin hóglegri orðatiltæki urðu ofan á.
Eptir því sem Klein dómsmálaráðgjafa segist frá, gat kou-
ungur þó staðið rólegur undir aðfinningarorðum þeim við stjórn-
arskrána, er vjer böfum til greint. Klein var í för með kon-
ungi og er nú orðinn íslands ráðgjafi í stjórninni í Danmörku.
Hann hjelt ræðu í einni veizlunni í Reykjavík, og tjáði kon-
ungi þar fyrir hönd íslendinga þakkir fyrir hina nýju stjórnar-
skrá, en sagði frá því um leið, að væri nokkuð að stjórnar-
skránni, þá væri það honum að kenna, en ekki konungi, »því
að bann (konungur) hefði um ekkert hugsað annað en að fara
sem bezt með Island, að kostur væri á«. í þessari frásögu er
margt eptirtektavert. |>að verður að gjöra ráð fyrir, að herra
Klein hafi líka viijað íslandi vel og ekki annað, þótt honum
hafi ekki heppnast að fullnægja kröfum Islendinga með stjórn-
arskránni; reyndar þakkaði hann sjálfum sjer fyrir bana, fyrir
þeirra hönd, gefandi konungi dýrðina svo sem hiýðnum þjóni
samir.
Að þeir E’insen og Kiein töluðu eigi fyrir munn hinnar
13