Ísafold - 28.11.1874, Blaðsíða 3

23
ekki á borði; því að það er sjaldnast, að ábyrgð verður komið
fram á hendur ráðgjafa fyrir það, sem hann hefir ráðið til,
hvað óheppilegt sem það hefir verið, og nú má jafnan gjöra
ráð fyrir því, einmitt vegna umræðanna í hinu danska ríkisráði
og niðurstöðu þeirra. Aðalatriðið er þó, að þar sem hinir
dönsku ráðgjafar tala um það, sem snertir ísland eingöngu, þá
hafa Danir þar með afskipti af íslenzkum málum, en það átti
stjórnarskráin einmitt að girða fyrir um aldur og æfi, því að
með henni var til ætlast, að íslendingar sjálfir stjórnuðu sjer
eiuir ásamt kontingi sínum.
þetta axarskapt, að láta íslenzka ráðgjafann eiga sæti í
rikisráðinu danska, kemur þó berast fram, er að því kemur,
að sltipla þarf um ráðyjafa. Gjörum t. d. ráð fyrir, að ís-
lendingar sjeu ánægðir með ráðgjafa sinn, og að honum farist
forstaða íslenzkra mála vel úr hendi. En nú er hann einn í
ríkisráðinu danska, og á sinn þátt í stjórnarstefnunni í Dan-
mörku, ber ábyrgð á því að sínu leyti, er stjórnin öll ræður
af og framkvæmir. Nú snýst konungi hugur og hann vill haga
stjórninni öðru vísi, kýs sjer því nýtt ráðaneyti til þess. þessu
nýja ráðaneyti er íslandsráðgjafinn alveg ósamdóma, og getur
ekki átt neitt við það, getur ekki fallizt á það, sem það ráð-
leggur konungi. Hann getur með öðrum orðum ekki verið í
ríkisráðinu. En nú má hann ekki vera Islandsráðgjafi með
öðru móti en að hann sje einn í ríkisráðinu. Honum er því
uauðugur einn kostur að leggja niður völdin. jþað er með
öðrum orðum: af því að konungur skiptir um hina dönsku
ráðgjafa sína, af ástœðum, sem snerta Danmörlcu eingöngu,
eiga Islendingar að missa ráðgjafa, semþeir eru ánœgðir með,
og fá ef til vill í stað hans annan, sem þeim lílcar illa við.
Verður þá æðsta stjórn íslands komin undir því, hvernig á
stendur í Danmörku, og það mjög mikið; en einmitt það var
áformað að skjóta loku fyrir með hinni sjerstöku stjórnarskrá
Islands»,
oSjálfsforræði íslendinga verður ekki annaðjen tómur hje-
gómi', ef ráðgjafi þeirra er látinn eiga setu í ríkisráðinu, eða
meðan það stendur, hvernig sem á rnálið er litið •>.
Loks sýnir dr. Rosenberg löndum sínnm frarn á, að þeim
sje enginn hagur að því, að halla á oss í þessari grein, og
ríði þeim á, að haga sambandinu við oss svo, að vjer megum
vel við una; annars geti svo farið, að Islendingar fari sínaleið;
en þeir hafi svo margt til síns ágætis, að Dönum væri hin
mesta eptirsjón að þeim. «En hvaða fyrirkomulag á stjórnar-
sambandinu milli íslands og Danmerkur er þá hentugast til að
halda löndunum saman og koma á bróðurlegri sambúð milli
Dana og íslendinga? Vafalaust það, sem bezt er lagað til að
gjöra íslendinga ánægða með sambandið við Danmörku, svo
framarlega sem það skerðir að engu sannan hag Dagmerkur.
Nú hafa Danir engan sannan hag af því að hafa nein afskipti
af hvernig íslenzkum málum er forstaða veitt. »Vjer Danir höfum
ekkert vit á þessum málum, nema vjer höfum stundað þau
sjerstaklega og auk þess kynnt oss nákvæmlega landið og þjóð-
iaa, en við því er ekki að búast um ráðgjafa í Danmörku.
Sjerstök mál íslands snerta ekki hót hagi Danmerkur. J>að er
tómur hugarburður, að sambandið milli landanna verði nánara
og traustara, ef æðsta stjórn þeirra sje í einu lagi. Að ísland
er óaðskiljanlegur liluti Danaveldis er mestmegnis fólgið í því,
að lönd þessi eiga einn konung og eina konungsætt, auk þess
að það kemur fram'í viðskiptum við önnur ríki; og þetta hagg-
ast ekki hót, þótt íslenzki ráðgjafmn gangi úr ríkisráðinu. Vjer
megum aldrei gleyma, að íslendingar eru þjóð út af fyrir sig,
og ekki partur af hinni dönsku þjóð. Þar af leiðir, að hvorki
á nje má haga stjórn þeirra eins og þeir væri partur af hinni
dönsku þjóð. þeir eigaþví að vera með öllu og í öllum grein-
um óháðir henni, beinlínis sem óbeinlínis»,
— IPÓstskiplð kom 23. þ. m., eptir 15 daga ferð frá
Khöfn. Með því kom frá Ilöfn fröken Ragnlieiður Sivertsen frá
Ltskálum og Pjetur stúdent Guðjohnsen, og frá Skotlandi kand.
Oddur V. Gíslason. Enn fremur Sigfús Magnússon frá Grenj-
aðarstuð; hann hefir verið í Ameriku nokkur ár.
— Póstas* komu allir seinna en til stóð eptir ferðaáætl-
uninni, vegna óveðra og illrar færðar. Austanpósturinn 20. þ.
m., norðanpósturinn 24 , og vestanp. 25.
— Aljslnífisliosninfifrtr. í Borgarfjarðarsýslu :
Guðmundur Ölafsson, jarðyrkjumaður á Fitjum.
í Yestmannaeyjum:
Jón Guðmundsson, málaflutningsmaður.
í Suðurmúlasýslu :
Tryggvi Gunnarsson, kaupstjóri, og
Einar Gíslason, bóndi á Höskuldsstöðum.
í Skagafjarðarsýslu:
Jón Blöndal, verzlunarstjóri, og
Einar Guðmundsson, hreppst. á Hraunum.
— ÚR SUÐURMÚLASÝSLU. Heyslcapur hefur verið mjög
slæmur að megni, en góður hvað gæðin áhrærir, tún brugðust
fjarskalega; það fjekkst víða meir en helmiugi minna af túnum
en í fyrra; engjar voru líka víðast verri en vant er, þó var
ekki eins mikill munur á þeim yfir höfuð og á túnum.
Fislciafli er heldur lítill; gæftaleysi hefur opt verið, og þó
gæfi, hefir ekki verið mikið um fisk, nema á svokölluðum djúp-
miðum, yzt í Reyðarfirði. Ilákarlaskip Tuliniusar er nú sett
úpp, á það aflaðist í sumar um 200 tunnur lifrar; skip Wey-
vadts var þegar síðast frjettist búið að fá nokkrum tunnum meir.
Kaupskipin eru komin 2 á Eskifjörð og 1 á Djúpavog. Daniel
Johnsen kom sjálfur á sínu skipi með talsvert af vörum, og
er það von manna, að úr rætist fyrir honum.
Kjötverðið er frá 1 rd. til 9 mrk. lýsipundið á Eskifirði,
16 sk. pundið af mör, gærur frá 5 mrk eða 1 rd. til 9 mrk;
minna verð er sagt á Seyðisfirði, nokkuð líkt á Djúpavog, en
þar kvað kornvaran vera sett miklu ódýrari en hjer eystra.
Sagt er að verzlun Johnsens á Seyðisfirði eigi að hætla
í vor; eins er talið víst að Norðmenn muni hætta við fiskiút-
gjörð þá (og verzlun) sem þeir hafa haft á Seyðisfirði og að selja
eigi húsin þar í haust eða vor, þeir hafa víst líka ekkert afl-
að af síld í sumar.
Fjögur fskislíip frá Fœreyjum hafa nú í 1 ’/2 mánuð legið
inn í Norðurfirði, bundin við land, og liafa aílað þær ágætlega
sumpart á bátum frá skipunum. f>eir hafa aflað síldar í lagnet,
en landsmönnum er illa við þá, því bæði draga þeir aflann frá
og svo vilja þeir ekki láta neitt af hendi rakna fyrir borgun,
hvorki síld nje heilagfiski, eða svo er mjersagt; það mun mega
gjöra að hvort skip upp og ofan hafi aflað um 10,000; en við
þykjumst ekki geta amast við þeim.
— iSJíóg'arströini 1. nóv. 1874. Tíðarfarið á
hinuns næstliðna okt.mán. hefir verið fjarska-umhleypingasamt,
ýmist með austnorðan frostgörðum (þann 1.— 6.) eða með suð-
lægum bleytuköföldum og fannfergju, og loks með ofviðris-
bleytukafaldsbyl af landsuðri, þann 7.—10.; úr því varð lopt-
straumurinn hæglátari, en sama óstilling á honum allan mán-
uðinn út, og vindar af öllum áttum, með litlu frosti en fönn-
um og biotum á milli. þegar frysti ofan á snjóinn og illviðrið,
sem kom þann 7. —10., gjörði víða haglaust til Dala, svo fjen-
aður af fjallbæjum var bæði rekinn eða rásandi niður í lág-
sveitir. Af hinum tíðu blotum síðari hluta mánaðarins hefir
leitt, að nægileg jörð er víðast hvar niður til sveita, en hag-
skarpt eða haglaust til allra fjallbyggða. Loptið er jafnast með
ábúð. Uppgöngur eru úr útsuðri, sem austnorðanvindur blæs á
móti, meðan þykknið er að jafna sig um loptið, þá kemurkaf-
aldsbylur nokkrar stundir, síðan gengur veðrið til suðurs Iand-
suðurs, kafaldið verður að krapa eða regni, svo birtir upp með
útsunnanvindi, sem helzt, uns ný uppganga kemur. J>að er
einleikið mál um það, að engir menn hjer um sveitir muna
um þetta leyti eins langa nje stranga illviðratíð, og jeg, sem á
veðráttufarsbækur yfir 50 ár, finn slíkrar veðráltu hvergi getið
um þennan tíma árs. Meðaltal hita og kulda í okt.mán. varð
■f 1 R. og loptþýngdarmeðaltal 27" + 6- Afleiðingarnar af
norðanhretinu mikla síðast í sept. og fyrst í okt. urðu mjög
slæmar. Hretið skall á einmitt eptir leitardagana í surnum
sveitum, urðu svo þær fjalileitir að litlu liði, og óheimt fje lík-
ast til víða orðið undir fönn. Smáskaðar á fjenaði og heyjum
urðu víða, en stórskaðar þessir: Á Hvoli í Saurbæ fennti að
sögn 130 fjár, og náðust af þvi fje að eins 10 kindur lifandi,
flest hið dauða mun hafa fundizt. Á Hóli í Hvammssveit varð
mikill heyskaði. Á Harastöðum á Fellsströnd sleit áttróið skip
úr höndum bóndans, sem var að búa um það. Brot af því