Ísafold - 06.09.1875, Qupperneq 3

133
134
verki sínu aldrei af, og þegar það loksins kemur, er það lítið
betra en ógjört. Þingið verður þá að gjöra það sem nefndin
átti að vinna. Nefndarkosningar eru því eitthvert mestavanda-
verk þingmanna, og mjög mikill ábyrgðarhluti að flana að þeirn.
fetta kannast beztu og reyndustu þingmenn við, og láta sig
miklu skipta.
Af þessum 80 málum er þingið hafði til meðferðar, voru
53 lagafrumvörp, 16 frá stjórninni, en 37 frá þingmönnum. Af
þessum 53 frumvörpum urðu 26 (11 stjórnarfrumv. og 15 af
hinum) fullrædd á þingi og afgreidd þaðan sem lög; 24 voru
felld, en 3 ekki fullrædd, þegar þingi var slitið. Lögin sem
hið fyrsta lðggjafarþing vort á þessari öld hefir sett, eru þá
þessi: 1. Fjárlög fyrir árin 1876 og 1877 ; 2. Lög um þing-
sköp alþingis. 3. Um laun islenzkra embættismanna; 4. Um
aðra skipun á læknahjeruðum á íslandi o. fl.; 5. Yfirsetu-
kvennalög; 6. Lög um stofnun læknaskóla í Reykjavík ; 7.
Lög um mótvarnir gegn þvi, að bólusólt og hin austurlenzka
kólerusótt og aðrar næmar sóltir flytjist til íslands; 8. Lög
um tilsjón með flutningum á þeim mönnum, sem flytja sig úr
landi í aðrar heimsálfur; 9. Lög um vegina á íslandi; 10.
Viðaukaiög við Jónsbókar landsleigubálks 56. kap., um friðun
á laxi; II. Lög um þorskanetalagnir í Faxaflóa; 12. Lög um
breytingu á tilskipun um fiskiveiðar útlendra við ísland o. fl.
12. febrúar 1872. 13. Lög um skipströnd; 14. Lög um lög-
gilding verzlunarstaðar á Vestdalseyri; 15. Lög um löggild-
ing verzlunarstaðar við Blönduós; 16. Lög um útrýmingu hins
sunnlenzka fjárkláða; 17. Lög um breyting á tilskipun 24.
júlí 1789, um eiguir kirkna og prestakalla; 18. Lög um póst-
gjöld; 19. Lög um gjald á brennivíni og öðrum áfengum
drykkjum; 20. Lög um aðflutningsgjald á tóbaki; 21. Lög
um sölu á prentsmiðju íslands í Reykjavík; 22. Lög um að
afnema alþingistollinn; 23. Lög um heiðurslaun handa Jóni
Sigurðssyni, alþingismanni ísfirðinga; 24. Lög um brunamál
í Reykjavik; 25. Lög um stofnun barnaskóla á ísafirði; 26.
Lög um að leggja skatt á útmældar lóðir á ísafirði.
Menn mega ekki furða sig á, þótt margt í þessari löngu
lagarollu sje fremur smávægilegt, eða miður merkilegt. Pað
var ekki að búast við, að hið fyrsta löggjafarþing gæti búið
til miklar rjettarbætur, eða lokið við mörg stórmál. Til slíks
þarf mikinn umhugsunartíma og langan undirbúning. t*að er
lika synd að segja að stjórnin hafi slitið sjer út á að búa oss
i hendurnar eða ljetta fyrir þinginu. Breyting á umboðsstjórn
Iandsins, endurbót á samgöngum til lands og sjávar, skólamál,
skattamái — öll þessi umfangsmestu nauðsynjamál vor eru
öldungis óundirbúin af stjórnarinnar hendi. Það á nú fyrst
að fara að bvrja á þessu öllu saman, eptir áskorun alþingis.
Alþingi hefir ályktað, að setja skyldi nefnd til að undirbúa
skólamálið undir næsta þing, og aðra til að fhuga skattamálið
og semja frumvarp til skattlaga. Lengra treystist það eigi til
að fara út í þau mál að svo stöddu, að þvi undanteknu, að
þingið rjeðst í að reyna til nú þegar að auka dálítið tekjur
landsins, með því að leggja gjald á hin skaðlegustu og út-
dráttarsömustu munaðarvöru-kaup vor; og, að því skóiamálið
snertir, rjeði það af að stofna læknaskóla í Reykjavfk og gagn-
iA. fræðisskóla á Möðruvöllnm nyrðra (veitti fje til þess i fjárlög-
unum).
Vjer verðum að leiða hjá oss að þessu sinni að skýra
ýtarlega frá hinu merkasta i áminnstri löggjöf þingsins, en
látum þess hjer aðeins getið, að þingið sendi auk þess kon-
ungi ávörp (ekki bænarskrár) um nokkur mál, er því þótti á-
ríðandi að stjórnin beittist fyrir og kæmi í viðunanlegt horf.
Nefnum vjer þar fyrst og fremst gufuskipsferðirnar kringum
landið. |>að fer í líka átt og nefndin í gufuskipsferðamálinu
stakk upp á (sjá ísaf. R, 15), og á ráðgjafinn fyrir ísland að
seinja við póstsljórnina dönsku um að taka þátt í kostnaðin-
um til gufuskipsferða kringum landið, er alþingi veitir til
15,000 kr. á ári að sínu leyti, en gjört er ráð fyrir að muni
kosta rúmar 20,000. í öðru ávarpi er farið fram á, að
konungur útvegi fje úr ríkissjóði til vitabyggingar á Reykjanesi
við Faxaflóa, þar eð slíkt mætti teljast með almennum þörfum
rfkisins, er ísland ætti ekki að leggja neitt til eptir «stöðulög-
unumi. |>riðja ávarpið var um kláðamálið, og þess efnis, að
mjög áríðandi sje að kláðalög þau, er þingið hefir samið, ööl-
ist sem fljótast gildi, helzt öndverðan næstkomandi vetur. öll
þessi ávörp voru rædd og samþykkt á sameinuðu þingi (báðum
deildunum í einni málstofu).
J»eir, sem gjörðu sjer von um, að þetta alþingi mundi
verða spaklátt og «friðsamt», er þeir kalla svo, þ. e. ekkert
minnast á stjórnarbótarmál vort, eins og vjer værum harðá-
nægðir með sljórnarskrána, stöðulögin og annað þar að lút-
andi, þeim hefir eflaust brugðið heldur en ekki í brún við
fyrirspurnir þær til landshöfðingja, er ræddar voru ( neðri
deild þingsins daginn áður en því var slitið. fær voru tvær,
önnur frá þingmanni Reykvíkinga (H. Iír. Friðrikssyni), svo
látandi: «Hvað hefir stjórnin gjört til að fullnœgja peirri
beiðni alpingis 1871, að hans hátign allramildilegast vildi
shipa nefnd manna til að rannsaha rcikningaviðshipti Dana
og íslendinga?» Hin frá 1. þingmanni Árnesinga(Ben. Sveins-
syni), svo látandi: «Er pað samhvœmt stjórnarshrá íslands,
að ráðgjafi pess sem slíhur sitji í ríhisráði (Statsraad) Dana
Út af báðum þessum fyrirspurnum spunnust miklar og fjörug-
ar umræður, er lauk svo, að þingið samþykkti með öllum þorra
atkvæða vítadagshrá, er svo er kölluð, eða ályktun með ástæð-
um um, að taka fyrir næsta mál á dagskránni (motivered Dags-
orden). Slíkar ályktanir eða yfirlýsingar á þingum eru nokkurs
konar umvandanir við stjórnina og áminning um að bæta úr því,
sem vangjórt þykir af hennar hendi. Vjer munum síðar minn-
ast betur á þetta merka atriði í sögu fyrsta löggjafarþings vors.
Leibrjettinö. í síSasta blaði er skrifstofufje biskups (í launalög-
unum) talið 1200 kr., í stað 1000 kr. Einnig er pað ranghermt, að rekt-
or hins lærða skóla sje ætlaður ókeypis eldiviður, enda hefir það eigi verið
síðan í tíð Bjama rektors. par á móti hefir umsjónarmaðurinn haft eldi-
við ókeypis í skólanum.
ÁSKORUN.
„það hefir opt og einatt verið tekið fram, að oss vanti
alpýðuskóla hjer á landi, og verið talið með hinum
fyrstu velferðarmálum vorum að stofnaðir yrðu sveita-
skólar eður búnaðarskólar. Eins og kunnugt er hafa
slíkir skólar fyrir löngu verið settir annarstaðar á Norð-
urlöndum. Menn hafa ekki að eins vísindalega Lúnað-
arskóla, par sem húnaðarfræðin í hinum ýmsu greinum
sínum er kend á vísindalegan hátt, en menn hafa einn-
ig bændaháskóla, sem svo eru kallaðir (Folkehöjskoler),
og sem eigi að eins hafa pað fyrir mark og mið, að kenna
hina eiginlegu búnaðarfræði, en einnig vilja veita ung-
um alpýðumönnum tilsögn í öðrum vísindum, sem geta
orðið peim og stjettarbræðum peirra að góðu. pað
er líklegt, að oss Islendingum mundu koma slíkir al-
pýðuskólar í góðar parfir eigi síður en hinir eiginlegu
búnaðarskólar, og pessi jiugsun hefur komið nokkrum
bændum á Seltjarnarnesi til að ganga í nefnd með undir-
skrifuðum til að styrkja ungan efnilegan vinnumann
Guðmund Hjaltason ættaðan frá pvcrárhlíð í Uorgar-
firði, en nú um nokkur ár vistfastan á Seltjarnarnesi,
til að sigla til Noregs, og vera par að minnsta kosti einn
vetur á bændaháskóla, og er pegar búið að útvega hon-
um vist í skólanum í Gausdal, en kennendur par höfðu
skotið saman litlum styrktarsjóði handa hinum fyrsta Is-
lendingi, er kæmi í skúla peirra“.
Eptir a5 eg fyrir hönd bændanna Ingjalds hreppstjóra á Lambastöð-
um, Olafs í Mýrarhúsum og Brynjólfs á Nýabæ hafðií byrjun næstliðins
mánaðar látið bera framanritaða áskorun meðal alfingismanna hjer í
bænum, komu inn svo ríflegar gjafir, að vjer nefndarmenn, í von um, að
oss síðan mundi bætast pað, sem á vatnar, gátum látið Guðmund sigla
með skipi til Björgvinar. Jeg leyfi mjer nú fyrir hönd samskotanefnd-
arinnar að snúa mjer til hinna heiðruðu ibúa höfuðstaðarins og annara
góðra manna með áskorun um að styrkja þetta fyrirtæki.
Fyrir gjöfum fteim, tem nefndin hefir fengið og síðar veitir viðtöku,
mun verða gjörð nákvæm grein i blöðunum. Skyldi nokkuð verða ai-
gangs, mun það látið í sparisjóðinn, sem vísir til styrktarsjóðs handa nám-
fúsum unglingum af bændastjett, er síðar mundu vilja leita sjer mennt-
unar í Noregi. Reykjavík 4. september 1875.
Jón Jóimon landsritari.
— Farþegjar með póstskipinu hingað núna voru 5 enskir
ferðamenn að sjá Geysi, og skozkur hestakaupmaður. Enn
fremur danskur póstumsjónarmaður, Petersen að nafni.