Ísafold - 08.03.1876, Blaðsíða 2

leið. Vjer höfum og skilvísra manna
frásögu um, að kláði fannst í nokkrum
gærum af fje þvf, sem Strandarmenn
tóku.
Þá getur oss og eigi skilizt, að
háskalegt rangnefni sje, að kalla þá
Jón og Guðmund sökudólga. Vjer f-
myndum oss, að enginn treysti sjer
til að bera á móti, að þeir voru fast-
ráðnir f að setja fje á vetur, og þannig
að svíkja loforð sitt og samning í Njarð-
vík í haust.
Loks ber herra Egilsson á móti,
að skjólstæðingar sínir hafl leynt fje
hjá sjer. Það er þó uppvfst um Guð-
mund, að hann dró undan, eða leyndi,
eigi allfáum kindum tvívegis, hvað ept-
ir annað, þegar skoðunarmenn tóku
fjártal hjá honum síðast f haust. Og
satt mun það, að ekki hafl Jón sagt
til þessara kinda, sem hanu átti sfðast
eptir, fyr en hann sá sjer ekkert und-
anfæri.
í dálítilli neðanmálsgrein getur
höf. þess, að amtmaður bafi þrívegis
skipað skorinort, að skila Krfsuvíkur-
bændunum fjenu aptur. Ranghermt
fyrir hendur á honum og beita öðrum
ráðum en hann.
Að endingu látum vjer þess getið,
að oss furðar mjög, að herra Egilsson
skyldi mislíka, að vjer gátum þess í
blaðinu, að hann væri orðinn málfærslu-
maður Iírísuvikurbændanna. J>að er
eins og honum þyki óvirðing að þvf,
að hafa tekið að sjer málið, og þætti
honum eptir því Ijótur sá málstaðurinn;
en þetta getur þó engan veginn átt sjer
stað eptir þvf, sem hann ritar um málið
í optnefndri |>jóðólfsgrein, enda virðist
liggja miklu nær að virða það til sóma
og drengskapar, að láta þá, sem að al-
mennings dómi eiga rangan eða illan
málstað, og fáir eða engir vilja því lið-
sinna, ekki synjandi frá sjer fara, held-
ur hjálpa þeim til að ná þeim rjetti,
er þeir þykjast hafa, svo framarlega
sem ekki verður komið vitinu fyrir
þá um, að þeir hafi einkis rjettar að
reka.
Um skyldu húsmanna til að greiða
presti heytoil.
(Niðurl.). Að hafa grasnytjar er
nú enn þá auðskildara: gras til afnota
eða slægju, og haga fyrir skepnur sín-
ar; það er allt annað en heykaup, og
felur heldur ekki í sjer nein f ö s t
nrnráb nokkurs jarðarparts.
Að þessi dómur sje, eins og lands-
höfðinginn tekur fram, byggður á eldri
ákvörðunum, sem nú eru ekki kunnar,
er varla efunarmál, því alþýða hefði
annars ekki unað við hann, og hann
ekki seinna meir verið álitinn gild-
andi lög, ef engin eldri ákvörðun hefði
verið fyrir þessu eða föst venja. En að
þessi dómur hafi verið seinna meir á-
litin gildandi ákvörðun um lambsfóður-
skylduna, ekki að eins um hjáleigu-
bændur sjerstaklega, heldur beinlinis
eptir orðum hans sjálfs fyrir alla yfir
höfuð, það sýnir oss álit dr. Finns,
hins fróðasta manns, sem var biskup á
miðri næstliðinni öld. Hann segir í
kirkjusögu sinni, Tom. 11., bls. 492,
að Stefán biskup hafi, til gagns og
uldinn lá galdramaðurinn, sem átti að
vera. Rann blóð úr honum, og föt-
unum öllum svipt í sundur; sást ekk-
ert lífsmark með honum. Antonio tók
hann og bar hann ofan stigann, og
inn í herbergi, sem Ijós var f, og lagði
hann þar í rúm. Griðkan var send til
að útvega það sem til var í húsinu til
að reyna að lífga hinn gamla mann;
dóttirin fleygði sjer niður í ofboði og
örvæntingu fyrir framan föður sinn og
varð engu tauti við hana komið. Fötin
voru öll f ólagi; hárið flaksaðist ofan
um herðar og brjóst; hefir aldrei sjen
verið jafnfögur ímynd harms og
hræðslu.
Fyrir kunnáttu og lag stúdentsins
tókst skjótt að lífga hinn gamla mann.
Hafði hann að vfsu fengið mikil sár,
en eigi banvæn. Hann hafði auðsjáan-
lega fengið þau þegar skfrivjelin sprakk.
í fátinu hafði hann lent í verstu málm-
svælunni, sem hafði ætlað að gjöra út
af við hann. Og hefði Antonio ekki
komið honum til bjargar, er vansjeð,
hvert hann hefði nokkurn tíma rakn-
að við.
Hann vitkaðist smátt og smátt.
hagsmuna fyrir alla klerkastjettina, end-
urnýað gamla tilskipun um heytoll eða
árlegt lambsfóðnr, og gjört nýja ákvörð-
nn, sem ætíð skyldi gilda, að allir þeir,
sem hefðu búskap (Huusholdning), hversu
Iftill, sem væri, og hefði nokkurn hey-
skap, hvort heldur þeir hefðu þetta til
eignar eða leigu, fóðri lamb, o. s. frv.
og vitnar til þessa 12 manna dóms.
Finnur biskup hefir því álitið dóm þenn-
an almennt gildandi lagaákvörðun á
sinni tíð, en ekki að hann ætti við
hjáleigubændur eina. Stiptsyfirvöldin
og biskuparnir á þessari öld hafa einnig,
eins og tekið er fram í optnefndu brjefi
frá I. febrúar 1869, úrskurðað, að þeir,
sem hefðu málnytupening og heyskap
fyrir hann, og sömuleiðis eldstó og
»Familiet, eða vœri á sjálfs síns kosti
o: húsmenn, ættu að fóðra lamb, og
lítur svo út, sem þeir hafi byggt úr-
skurði sína á áðurnefndum 12 manna
dómi.
það er eitt, sem er einkennilegt
við úrskurði þessa, að þeir virðast báð-
ir að vilja ota dómstólunum í þessu
máli; en þetta virðist mjer þvert á móti
því, sem ætti að vera; því ýmisleg á-
greiningsefni eru borin undir úrskurði
yfirvaldanna og stjórnarinnar einmitt
til þess, að afstýra málaferlum og hlífa
almenningi við þeim kostnaði, sem af
þeim leiðir, og hefir þetta opt orðið að
góðum notum hingað til, þvi menn hafa
venjulega álitið sig bundna við stjórn-
arúrskurðina, þegar þeir hafa verið Ijósir
og vöflulausir, og sluttlega færðar fyrir
þeim ljósar ástæður. Hitt vita menn
vel, að yfirvöldin og stjórnin geta ekki
lagt fullnaðarúrskurð á hin einstöku
tilfelli, heldur sagt almennt, hvað þeir
álfti lög eða gildandi reglu, hvort sem
það er heldur byggt á bókstaflegum
lögum, viðtektum eða rjettarvenju; eða
hvernig eigi að skilja lögin, eins og
landshöfðinginn hefir tekið fram í úr-
skurðisínum; og þess vegna liggur það
fyrir utan úrskurðarvald umboðsstjórn-
arinnar, t. a. m. að fara að leiða rök
að þvi, að þeir, sem eru í skiptitíund,
geti naumast fram flutt pening sinn
nema á afnotum einhvers jarðarparts;
því bæði geta menn vel keypt fóður
og hey fyrir svo mikinn pening, sem
hjer er um að ræða, án þess að hafa
grasnyt, og svo veikja yfirvöldin einnig
Hann horfði með hálfgerðu óráði kring-
um sig innan um herbergið, og á stú-
dentinn, sem laut ofan yfir hann.
«Hvar er jeg?» mælti hann sem í
óráði.
Við þetta hljóð æpti dóttirin upp
af fögnuði. «Vesalings Inez mín!»
mælti hann, og vafði hana að sjer.
l’á brá hann hendinni um enni sjer,
og kippti henni alblóðugri niður aptur.
Var þá sem hann rankaði við sjer allt
í einu, og yrði utan við sig af liarmi
«það er úti meðmig!» kvað hann;
«allt er farið! allt horfið! farið ( einni
svipan! erfiðismunir heillar mannsæfi
glataðir!»
Dóttir hans leitaðist við að hugga
hana; en bann fór að tala óráð og
hjalaði eitthvert rugl um illa anda, og
nm að bústaður hins græna Ijóns væri
í eyði lagður. þegar búið var að binda
sár hans og búa um hann sem bezt
að unnt var, leið hann í dá. f>á beindi
Antonio athygli sinni að dótturinni, og
var hún eigi miklu betur komin en
faðir hennar. Eptir mikla mæðu tókst
honum að hugga hana og hughreysta,
og bað hana taka £ sig náðir, en bauðst
er þetta líka, ef »skorinort« á að þýða
sama sem afdráttar- eða skilyrðislaust,
og annað getur varla verið. Því
að fyrirmæli amtmanns voru þannig
hljóðandi, að fjenu skyldi skila eigend-
unum aptur, »að svo miklu leyti fram-
burður þeirra (um kindatökuna o. s.frv.)
væri sannur«. En þetta skilyrði vant-
aði, og því var ekki brugðið undireins
við að reka fjeð suður til eigendanna,
enda hefði það ekki orðið til annars
en stórhraknings fyrir skepnurnar, en
rjett komið að þeim tíma, er fjenu
skyldi lóga, eins og líka var gjört,
undir eins og hinn setti lögreglustjóri
kom til sögunnar; enda er enginn vafi
á, að amtmaður hefir aldrei ætlað sjer
annað, en að skipa fyrir fyrir hönd
lögreglustjóra, meðan ekki varð náð til
hans, en enganveginn að taka fram
Stiidentinn fráSalamanca.
Eptir Washington Irwing.
(Frh.). Hann skundaði inn og kom f
dálítið anddyri, með hvolfþaki yfir. Við
tunglsljósið, sem lagði inn um dyrnar,
kom hann auga á, hvar rið var upp að
ganga þar vinstra megin. Hann hljóp
upp stigann, og kom í mjó salgöng.
Sló þar í móti honum megnri reykjar-
svælu. Þar finnur hann báða kvenn-
mennina, viti fjær af hræðslu. Önnur
þeirra fórnaði höndum og sárbændi
hann að bjarga honum föður sínnm.
Göngin lágu að undnu riði, er gekk
upp í turninn. Hann hljóp upp riðið,
og kom að lítilli hurð. Stóð logabjarmi
út um rifurnar, og reykurinn þyrlaðist
í móti houum. Hann mölvaði hurðina,
og kom inn í hvelfdan klefa, forneskju-
legan mjög, með kakalofni í og ýms-
um efnafræðisáhöldum. Sprungin skíri-
vjel lá á gólfinu, og heilmikil hrúga af
ýmsum eldnæmum munum, þar á með-
al allmiklu af bókum og skjölnm; var
það nær orðið að ösku, og blakti dapr
ur Iogi í hrúgunni; lagði af því megna
svælu tim herbergið. Fram við þrösk-