Ísafold - 08.03.1876, Blaðsíða 3

álit á úrskurðum í slnum með slíkum
útúrdúrum.
Ritað í desember t87o.
Hnýsinn.
— Embættísinnsigli. Herra rit-
stióri! í>að er ekki langt erindi, sem
ieg á við yður, og þó yður ef til vill
kunni að þykja það eigi snjallt heldur
verð jeg þó að bera það upp eigi að
síður.
Að vísu er, eins og yður er Kunn-
ugt, nú orðið almennt, að embættis-
brjef hjer á landi eru rituð á íslenzku,
bvort heldur embættismennirnir sjálfir
skrifast á eða embættismenn og alþýðu-
menn. Jeg veit reyndar stöku dæmi
þess,' að veraldlegir embættismenn
bregði fyrir sig dönsku á embættisbrjef-
um, líklega til að láta sjá, að þeir hafi
ekki týnt henni niður; en það mun
mjög fágætt, og varla eiga sjer stað,
nema embættismanninum sje kunnugt,
að þeim, sem hann skrifar til, sje jafn-
töm danskan og ísienzkan, eða þá að
hann sje t. a. m. í búð hjá dönskum
kaupmanni, eða islenzkum kaupmanni,
sem þykir hefðarlegra að tala dönsku,
sem enn munu flnnast dæmi til.
I’ótt nú þannig hafi smátt og smátt
að mestu leyti tekizt að útrýma dönsk-
unni á embættisbrjefum, það er að
segja hjer innanlands — því ekki er
íslenzkan orðin svo «forfrömuð» enn,
að hún fái að koma út fyrir pollinn, á
embættisbrjefum til Iíaupmannahafnar-
stjórnarinnar — þá státar hún þó enn
þá stundum á stöku embættisgjörð-
um, sem annars eru skráðar á íslenzku,
raunar ekki nema á ofurlitlum bletti,
sem sje innsiglinu. J>ar ætlar hún
lengst að loða, og verða ef til vill eins
lífsseig og kláðamaurinn; lengra kann
jeg eigi til að jafna. Sumum kann nú
að þykja það smámunasemi, að vera
að fá sjer til annað eins og að tarna;
það standi á minnstu, hvort mál sje á
innsiglunum. En jeg segi það sje þó
hneykslanleg ósamkvæmni og jafnvel
axarskapt, að hafa annað mál á stað-
festingareinkennum á embættisbrjefum
heldur en á brjefunum sjálfum. Enda
er ekki annað að sjá, en að svo hafi
sýnzt flestum hinna yngri embættis-
manna vorra. Mig minnir ejgi betur,
en að allir sýslumenn hjer á landi hafi
nú útvegað embættum sínum al-íslenzk
til að vera hjá föður hennar það sem
eptir væri næturinnar. «Jeg er ókunn-
ugur að visu» mælti hann, «og mætti
þvi virðast nærgöngult af mjer að vera
að bjóða þetta; en jeg sje að þjer er-
uð einmana og umkomulaus, og jeg
hlýt hvort sem er að gjöra mig heima-
komnari en ókunnugum mönnum ann-
ars er tltt. En skyldi yður samt líka
það miður að einhverju leyti, bið jeg
yður að dylja það ekki, og mun jeg
þegar hafa mig á burt».
Antonio var svo blíður og kurteis í
viðmóti, og þó frjálsmannlegur og
einlæglegur, að ekki þurfti nema að
sjá hann til þess að fá góða trú á hon-
um; hann bar og fátæklt'gan stúdenta-
búning, og var það ekki nema til að
mæla með honum í heimkynni fátækt-
arinnar. Kvennfólkið Ijet til leiðast að
fela honum hjúkrun hins sjúka manns,
þar eð þær vissu þær mundti þá verða
færari til að annast hann daginn eptir.
Pegar þær fóru, blessaði kerlingin ó-
sköp yfir stúdentinn; dóltirin þakkaði
ekki öðruvisi en með augnaráðinu;
þótti honum þakkarmál hinna tárdöggv-
uðu hvarma meyarinnar þúsund sinnum
innsigli, í stað hinna dönsku, er áður
tíðkuðust. Sum þeirra eru reyndar
furðu ljeleg og óvönduð, sem Árnes-
sýslu og Skaptafellssýslna; en allt nýtt
stendur til bóta. Eins er um amt-
mannaembættin, að þau hafa nú al-ís-
lenzk innsigli. Grímur Jónsson amt-
maður mun hafa orðið fyrstur til að
áræða að setja íslenzkt innsigli fyrir
embættisbrjef, og hefi jeg heyrt gaml-
an mann segja, að slíkt hafi á þeim
tímum þótt meira en meðal-nýlunda.
í vesturamtinu var lengi danskt em-
bættisinnsigli og letrið í boga um
þorskinn okkar, en það mun amtmað-
urinn, sem nú er, hafa læst niður, því
nú sjest aldrei annað en islenzkt inn-
sigli á öllum embættisskjölum frá hon-
um, eins frá skrifstofu suðuramtsins, og
þau mjög vönduð, eins og annað þaðan.
Sjálfur landshöfðinginn hefir einnig al-
íslenzkt innsigli á sínum embætlisskjöl-
um. Er þá, að mig minnir, landfóget-
inn hinn eini meðal umboðslegra em-
bættismanna vorra, sem enn heldur
trvggð við afgamalt og mjög máð danskt
embættisinnsigli, með krýndum þorski
í miðjunni. En þar við bætist lands-
yfirrjetturinn. Frá honum kemur, svo
sem kunnugt er, aldrei dönsk lína nú
orðið, nema á innsigtinu; það er á há-
dönsku, og ekki vantar það heldur
þorskinn, nje þorskinn hina veglegu
kórónu í höfuðs stað. Jeg þekki að
vísu ekki landfógelann, sem nú er, en
enga ástæðu hefi jeg til að ímynda mjer,
að hann mundi horfa f að kosla svo
sem 8—10 krónum til að útvega sjer
almennilegt íslenzkt embættisinnsigli, ef
honum hugkvæmdist það. Pá tel jeg
og sjálfsagt, að landshöfðinginn mundi
orðalaust Ijúka upp skúffunni með
skildingunum til óvissra útgjalda, ef
landsyfirrjetturinn mæltist til fáeinna
króna til að kaupa sjer fyrir nýtt inn-
sigli. — Yfirdómararnir sjálfir eiga
nefnilega ekki að kosta það, heldur en
önnur áhöld yfirrjettarins. — Og af því
að þjer, herra ritstjóri, eruð í nágrenni
við bæjarstjórnina f Reykjavík, viídi jeg
leyfa mjer að stinga upp á því við yð-
ur, hvort þjer vilduð eigi koma þeirri
flugu í munn einhverjum bæjarfulltrú-
anna, að hann bæri það upp í bæjar-
ráðinu, að Reykjavík skyldi líka bera
sig að eignast nýtt innsigli, sjálfsagt
með Ingólfi og öðrum einkennum, sem
snjallara en blessunarþulur kerlingar-
innar.
J>arna var hann þá kominn fyrir
undarlegt atvik og orðinn nætnrgestur
í hinu kynlega húsi. J>egar hann var
orðinn einn saman, eptir öll ósköpin,
sem á höfðu gengið, og hann fór að
litast um f herberginu, var ekki trútt
um, að honum hitnaði um hjartaræt-
urnar, er hann sá, að það var her-
bergi dóttnrinnar, hið fyrirbeitna land,
er bann hefði opt og einatt mænt eptir
vonaraugum. Húsgögnin voru forn að
sjá, og líklega síðan húsið var f blóma
sínum; en laglega var þeim komið fyrir.
Blómin, sem hann hafði sjeð hana vera
að hlynna að, stóðu í glugganum; gígja
stóð upp við lítið borð, með kross-
marki á og bænabók og talnabandi.
Einhver hreinleika- og friðarblær hvíldi
yfir þessu litla sakleysishreiðri; það
var ímynd skfrlífrar og rósamrar sálar.
Eitthvað af kvennfatnaði lá á stólunum;
og þarna var rúmið, sem hún hafði
sofið í, og koddinn, sem hún hafði
legið á með blessaðan vangann. Ves-
lings stúdentinn var kominn f töfra-
reit; því er nokkur sá töfraheimur, að
grafin eru á hið gamla, að eins að
letrið væri ekki á latínu, heldur blátt
áfram á íslenzku, svona rjett eins og
hjá hinum; því að þótt það kunni að
j þykja vottur um miklar lærdómslistir,
að hafa latínu á skjaldarmerki sínu, þá
virðist þó gömul norræna eða íslenzka
ekki hafa minni rjett til að vera letruð
| utan um merki Ingólfs gamla Arnai--
sonar, heldur en latínan, sem jeg tel
næsta óvíst að hann hafi skilið, fram
undir það eins óvíst og að «Móses hafi
kunnað dönsku». Svo þykir mjer og
ekki líklegt, að þeir í bæjarsljórninni
sjeu a I I i r þeir latínuhestar, að þeir
geti eigi unnt bænum þess, að eiga
innsigli með móðurmáli sjálfra þeirra.
Að endingu ætla jeg að spvrja yð-
ur, hvernig yður litizt á, að gefa forn-
gripasafninu öll gömlu embættisinn-
siglin, bæði hin dönsku og latínsku.
f>að gæti þó vissulega orðið nógu fróð-
legt safn af sinni tegund, þegar fram
! liða stundir, og ekki líklegt, að neinn
vildi meina safninu að eignast þessa
kjörgripi. — x —
— 'Vcrðlíig'sskrár f suður-
umdæminu 1876—77.
1. Fyrir Skaptafellssýslur, dags. 10.
f. m., m e ð a I a I i n . . 47 aurar.
(Vættin — skatturinn — 9 kr. 40 a.)
2. Fyrir Borgarfjarðar, Gullbringu og
Iíjósar, Árness, Rangárvalla og Vest-
manneyja sýslur og Reykjavíkurbæ,
dags. 29. f. m., m e ð a 1 a 1 i n 37a.
(Vættin 11 kr. 40 a.)
— Ijamlsyfirrjettardómar
1876. VII, uppkv. 28/2. Hið opinbera
gegn yfirkennara Halldóri Kr. Frið-
rikssyni. f>etta er hið síðara óhlýðnis-
málið gegn Halldóri út af kláðanum,
og er dómurinn öldungis samhljóða
þeim i hinu fyrra málinu, sem prent-
aður er í ísafold III 1, nema hvað for-
gönguorðin eru aukin um eina máls-
grein, svo látandi:
— «Að því, er snertir eptirrit .það
af landshöfðingjabrjefi, er sóknari hefir
lagt fram fyrir yfirdóminn, og sem á
að innihalda «authentiska skýringu» á
optnefndum landshöfðingjaskipunum,
þá getur það engin áhrif haft á úrslit
þessa máls, hvorkf sem «authentisk
skýring», nje sem ný löggilding, þar
sem það er út gefið löngu eptir, að
meiri seiðmáttur fylgi en svefnhíbýli
saklausrar og fríðrar stúlkn ?
Af ýmsum orðatiltækjum, er hinn
gamli maður hafði haft í óráðinu, og
eins af ýmsu, sem hann sá í turnin-
um, er hann kom þangað upp aptur
til þess að gæta að, hvort eldurinn
væri slokknaður, rjeð Antonio, að hann
mundi vera gullgjörðarmaður. Heim-
spekingasteinninn (sbr. óskasteinn) var
sá hlutur, sem draumórapostular þeirra
tíma voru allt af að reyna til að ná i;
f þá daga voru allir fullir af hiátrú og
hjátrúarfullum hleypidómum, og mátti
búast við voðalegustu ofsóknum af
heimskulegustu átyllu; fyrir þvi þorðu
menn eigi að fástvið slíkar rannsóknir
öðruvísi en í laumi, í afskekktum hús-
um, í hellum og fornnm rústum, eða
í klausturklefa-afkymum.
Um nóttina hafði hinn gamli maður
fengið aptur nokkur ókyrrðarköst og
talað í óráði; var þá að kalla á Theo-
! phrastus, Geber, Albertus Magnus og
aðra vitringa, er höfðu stundað sömu
list og hann; þá tautaði hann eitthvað
um fermentation og projeclion.
(Frambald síðar).