Ísafold - 29.03.1876, Blaðsíða 2

26
jörð sinni mest og bezt gagn, þeirra
manna, er nú eru uppi á Frakklandi.
Allur þorri þeirra, er kosnir eru til
beggja þingdeildanna eru ( þeim flokki,
sem Thiers hefir verið og er bæði sverð
og skjöldur fyrir. Sá flokkur er, eins
og flestum mun kunnugt, þeir þjóð-
’valdsmenn, er fara vilja með gælni og
*tillingu að ráði sinu; þeir unna þjóð-
veldinu heltt, og telja það hina einu
stjórnarskipun, er staðið geti á Frakk-
landi; það er þeirra mark og mið, að
sporna við því, að keisaradómur eða
konungstjórn komizt aptur að á Frakk-
landi, ög á hinn bóginn vilja þeir
reyna tii að sjá svo um, að hinn ákafi
flokkur þjóðvaldsmanna fái eigiyfirhönd
á þinginu. Telja þeir það víst, eins
og eðlilegt er, að verði sá flokkur ofar
á þinginu, þá verði hætt við, að þjóð-
in óttist svo mjög ákafa hans Og ný-
breytingar, að hún grípi til þess ó-
heillaráðs, að kveðja keisara eða kon-
ung til stjómar á Frakklandi. Gam-
betta, er lengi var talinn einn hinn
helzli foringi ákafa flokksins, er nú
gehginn í flokk með Thiers; hafa hinir
fyrri flokksmenn hans, eins og að lík-
indum lætur, valið honum ýms ófögur
orð, en út um Frakkland hefir ráðbreytni
han3 mælzt vel fyrir. Tveiraf ráðgjöf-
um Mac Mahon3 hafa nýlega sagt af
sjer störfum slnum; það voru þeir
Buffet, varaforseti þjóðveldisins og inn-
anfíkisráðgjafl, og de Meauxgreifi, ak-
uryrkju og verzlunarráðgjafi; að þeir
sðgðu af sjer, kom til af þvf, að kosn^
ingar gengn svo í hag þjóðveldinu, en
þeir eru einveldismenn; hafði Buffet
boðið sig ÍVam bæði til ráðsins og
þjóðþingsins, en til hvorugs hlaut hann
kosningu; er það eitt til marks um
það, hve vinsæl einveldisráð eru nú á
Frakklandi. Sá, er tók við af Buffet, er
Dufaufe. Muh þaðverða mikill styrkur
fyrir þjóðfrelsið i norðurálfunni, efþjóð-
veldið stenduráFrakkIandi,sem aðmörgu
leyti má heitahjarta norðurálfunnar.
það er nú í fyrsta skipti um langan
ttma, að menn geta sagt góðar frjelt-
ir frá Spáni. Séint í janúarmán. tóku
hershöfðingjar Alfons konungs að reyna
til að kreppa svo að Karlnnguih, að
þeim riði að fullu. Suenima í febrúar-
mán. var svo komið, að Karlungar
hjeldu að eins eptir nokkrum hlut af
Navarra og baskisku bjeruðunum. Lið
Alfons hjélt fram ( fimm aðaldeildum:
í Navarra hjelt Maktinez Campos
með sitt lið inn í Bazandalinn, og vildi
varna Karlungum að komast yfir landa-
mærin inn á Frakkland. í Guipuzcoa
fjet Moriones sitt lið laká sjer stöðu
fram með ströndinni frá Zarauz til Zu-
maya. í Biscaya vestanverðri brauzt
Loma með her sinn frá Bilbao og tók
Valmesada. Quesada hjélt fráViktoría,
tók Villareal, síðan hæðirtiar við Arlá-
ban; veittu Karlungar hvervétna hið
harðasta viðnám og börðust ágællega,
en við ofurefli var að eiga. Ljetu
hershöfðingjar Alfons konungs Karlunga
njóta sannmælis og ágættu mjög vörn {
þeirra, en þvi bættu þeir ávallt við: I
«þv( að vjer erum allir Spánverjar*.
Eptir þetta tók Quesada Durango 30.
jan.; hún var önnur höfuðborg Don
Carlos. Fyrir 5. herdeildinni var
Primo de Rivera; hann hjelt mót
Estella, sem var aðalstoð Karlunga og
höfuðborg Don Carlos ; og I þeim ein-
um bæ höfðu þeir stórskeyti og vopna-
búr að nokkru ráði. Um miðjan febr- !
úarmán. komst hann alla leið til Estella
og byrjaði umsátina. Vörðnst Karlung-
ar þar eins og annarstaðar vel, en svo i
voru þeir liðfáir, að eptir nokkra daga |
urðu þeir að gefast upp. Eptir það j
tók hann hverja stöð Iíarlunga eptir
aðra í Navarra og fyrir snnnan Ebro-
fljót. Um þessar mundir kom Alfons
konungur norður lil hers síns: rjett á
eptir tók Quesada Tolosa; var konnng- j
ur með liði sínu, og hafði ( orði kveðnu I
yfirstjórn. Tolosa var hinn síðasti bær, i
er var í höndum Karlunga. Um sömu
mundir vann Martinez Campos sigur á j
Caserta greifa við Vera; er mjög tekið j
fram, hve sú orusla hafi verið hörð. Sam-
einaði þessi herdeild sig því næst hinum !
öðrum deildum konungs, og er eigi annað !
hægt að sjá, en að með því væri Karl- I
ungum riðið að fullu. Hinar litlu leif-
ar, er eptir voru af liði Don Carlos, !
flýðu suður og austur; er nú lið hans j
orðið svo mannfátt og svipt vopnum
og stórskeytum, að engin líkindi eru {
til að það geti veitt viðnám. Um Don
Carlos fertvennum sögum; sumirsegja
að hann sje enn með liði sínu, því er j
eptir er; aptur segja aðrir, að hann hafi j
um hinn 20. febr. leynzt um nótt yfir
landamærin inn á Frakkland. Fyrir
nokkrum dögum var sagt, að allt væri
búið til að taka móti honum á land-
höll einni, er hann erfði aptir frænda
sinn, hertogann af Modena. Pessa dag-
ana fer ísabella, fyrrum drottning á !
Spáni og móðir Alfons konungs, heim
tíl Spánar. ísabella hefir siðan sonnr j
hennar komst til ríkis á Spáni, viljað
komast heim, en stjórn Alfons hefir
þótt það óráð og eigi leyft það. fað
er og sagt, að konungi sjálfum hafi
eigi verið um komu móður sinnar. En
Martinez Campos, er áður er nefndur,
og nú er frægastur hershöfðingi á Spáni,
fylgdi máli drottningar svo fast fram,
að Alfons og stjórn kans varð að láta
undan. En margir telja þeð vjst, að
fáir hljóti gott af komu konungsmóð-
ur; því að þótt hún væri rekin frá ríki
1868, mun hún enn vera sjálfri sjer
lík, Ijettúðug, ráðrík og jafnvel grimm,
ef því er að skipta.
Þegar jeg skrifaði seinast, óttuðust
menn, að uppreisntn í Herzegowina
og Bosníu mundi þá og þegar vera á
enda. En þetta hefir alls eigi kom-
ið fram. Uppreistarmenn hafa bar-
izt til þessa og berjast enn, og Tyrkir
hafa eigi unnið verulegri sigra á þeim
en þeir á Tyrkjum. það er því mjög
bágt að segja, hve langan tíma Tyrkir
hefðu þnrft til þess að bæla niður upp-
reisnina, eða hvort þeim annars hefði
tekizt það, ef keisaraþrenningin1, fyrir
áskorun Rússa hefði eigi tekið í taum-
ana. Tókst Andrassy greifi, forsætis-
ráðgjafa Austurrikiskeisara, á hend-
ur að semja frumvarp til bóta á hag
uppreistarmanna, svo þeir legðu vopn-
in niður. Var nú frumvarp þeita lagt
fyrir stórveldin til samþykktar; var
Andrassy ritaður undir það, en það var
ritað í nafni keisaraþrenningarinnar.
Stórveldin fjellust á það í öllum aðal-
atriðunum. Var nú frumvarpið fært
soldáni, er loks lofaði að veita Herze-
govv’ina og Bosníu rjeltarbætur, lagað-
ar að mestu leyti eptir uppástungum
Andrassys. Heiztu atriðin í frumvarpi
Andrassy, er að eins var handa upp-
reistarhjeröðunum, voruþessi: 1. fullt
trúarbragðafrelsi; 2. stjórn soldáns skal
eigi leigja skattana af fylkjum þessum
einstökum mönnnm, eins og hingað
til hefir verið; 3. öllum beinum skött-
um af fylkjunum skal varið handa
fylkjunum sjálfum ; 4. fylkin skulu
velja nefnd manna til að gæta þess
að þessu verði fylgt fram; skal helm-
ingur nefndarinnar vera kristnir, en
hinn helmingurinn múhameðsmenn; 5.
reynt skal til að bæta kjör bænda í
fylkjunum af fremsta megni. — Ekki
eru uppreistarmenn þó enn búnir að
leggja vopnin niður, enda er ekki von
að þeir trúi vel loforðum soldáns. En
það er ef til vill mjög hætt við, að
keisaraþrenningin skori á þá að gjöra
það. Soldán hefir skorað á fylkin
Montenegro og Serbíu að kveðja heim
alla þá menn frá sjer, er af frjáisum
vilja hafa gengið í lið með uppreistar-
mönnum; en úr þessum fylkjum heíir
fjöldi manns streymt í lið , uppreistar-
manna; og fylkin hafa undir niðri veitt
uppreistarmönnum bæði vopn og mat-
væli; er jafnvel talið mjög líklegt að
keisaraþrenningin styrki þessa kröfu
soldáns, og er þá mjög hætt við, að
uppreistarmenn neyðis ttil að reyna lof-
orð soldáns og hætta uppreistinni, því
að nágrannafylkin hafa verið þeirra
styrkasta stytta. }>ó að nú soldáti efni
öll heit sín, ná þó uppreistarfylkin alls
eigi tilgangi sínnm með styrjöldinni,
því að hann hefir sjálfsagt verið sá,
að ná sjerstökum fylkisrjetti, sem ná-
grannar þeirra.
1) Keisaraþrenniiigu kalla jeg fjelag himia
þriggja keisara (Trekeiserforbundet) Riíssa, Anst-
orríkis og pjóþverja. Er þar) í oríi kveínu
stofnab til þess ab vemda fribiiui í norbnrálf-
tinrii, en í raun rjettri segja menn ab keisar-
arnir haíi stofuab þab ti! þese ab gæta hrer
aunars.