Ísafold - 03.06.1876, Blaðsíða 1

3 ð tt f o I 5.
111 13*
Ijiugardaginn 3. júnimánaðar.
t#Ui.
Sveitarstjórnarlögin
4. dag maímánaðar 1872.
f>að virðist reyndar lítt skiljanlegt,
að 19. grein sveitarstjórnarlaganna 4.
dag maímánaðar 1872 geti verið mis-
skilningi bundin, eða vatdið nokkrum
vandræðum, er til framkvæmdanna
kemur; því að hún virðist mjög auð-
skilin, og ákvarðanir hennar hægar
framkvæmda; og því óskiljanlegra virð-
ist það, er þess er gætt, að þingið
1871 samþykkti grein þessa óbreytta,
eins og hún var í frumvarpi stjórnar-
innar. En allt um það heyrðust á al-
þingi í fyrra sumar megnar kvartanir
yfir grein þessari, og enda kom ein
bænarskrá um breytingu á henni. En
endirinn varð þó sá, að uppástnnga
þingmanns Dalamanna var sarfiþykkt,
sú, að neðri deild alþingis vísaði bæn-
arskrá þessari til landshöfðingja, til
þess að hann skyldi skýra hana fyrir
almenningi, og þannig rýma burtu
misskilningnum og torfærunum, mis-
skilningnum á því, á hverja jafna
skyldi útgjöldum hreppsins, að því leyti
fátækratíundin og aðrar tekjur hrepps-
sjóðsins hrykkju eigi til, og torfærun-
um, að jafna skyldi niðurgjöldunum
fyrir fardaga (Alþingistíð. 1875, II, bls.
354—355). Þessa skýringu hefir nú
landshöfðinginn gefið í brjefi til amt-
mannanna 24. dag aprílmán. þ. á., og
er brjef þetta prentað í Stjórnartíðind-
um, deildinni B, bls. 46—47; en með
því að vjer getum eigi alls kostar
gjört oss ánægða með skýringu þessa,
og ætlum hana eigi að öllu leyti rjetta,
skulum vjer fara um hana nokkrum
oi'ðum.
Vjer getum að mestu leyti unað
við skýringu landshöfðingjans á örðug-
leikum þeim, sem eiga að rísa af þeirri
ákvörðun í 19. gr. sveitarstjórnarlag-
anna, að niðurjöfnunina skuli semja og
leggja fram hreppsbúum til sýnis 3 vik-
um fyr, en reikningsárið byrjar; enda
er auðsjeð hverjum þeim, sem hugsar
um það, að þeir örðugleikar eru að
eins i ímyndun manna og gömlum vana
eða rjettara sagt fólgnir í vanaleysi að
gjöra slíkar áætlanir, og gjöra ráð fyrir
þörfunum, fyr en þær á detta. Verið
getur, að hreppsnefndunum í fyrstunni
gleymist eitthvað sökum vanaleysis það
sem heimtar kostnað á árinu, þá er
þær gjöra áætlun sína og niðurjöfnun,
en allt slíkt mun fljótt lagast, er þær
tara að venjast hinu nýja fyrirkomulagi;
og með því að oss virðist, að lands-
höfðinginn hafi í brjefi sínu fyllilega
ljóst tekið fram þau atriði, sem að þessu
lúta, þá skulum vjer eigi fara fleirum
orðum um þau; einungis virðist oss,
að landshöfðinginn hafi gefið hrepps-
nefndunum nógu mikið undir fótinn,
að draga niðurjöfnunina, eða að minnsta
kosti að hann hagi orðum sínum svo,
að einhver muni misskilja það. Enhæði
væri allur frestur á niðurjöfnuninni
með öllu óþarfur, eins og landshöfð-
inginn sýnir fram á, enda beinlínis
gagnstæður 19. gr. sveitarstjórnarlag-
anna, og það getur því eigi verið til-
ætlun hans.
En það er annað atriði viðvíkjandi
þessari niðurjöfnnn, sem oss virðist
landshöfðinginn hafa misskilið. Hann
segir: «Ef gjaldþegn skyldi flytja sig
úr hreppnum nokkrum tíma eptir far-
daga, má heimta inn hjá honum, þar
sem hann hefir tekið sjer bólfestu,
sveitargjald það, er jafnað var á hann
( hreppi þeim, er hann fluttist úr».
Orðin eru að því leyti óljós, að eigi
verður sjeð, hvort hann ætlast til, að
gjald það, er á hann hefir verið lagt í
þeim hreppnum, er hann fluttist úr, á
að renna til þess hreppsins, eða þá
hins, er hann fluttist í; en jhvort sem
heldur er, ætlum vjer víst, að þetta sje
eigi rjett. Ef gjaldið ætti að renna til
þess hreppsins, sem gjaldþegninn flyt-
ur úr, þá ætti hann að gjalda til ann-
ars sveitarfjelags, en síns eigin sveit-
arfjelags, og það getur þó eigt verið
skylda hans. það virðist auðsætt, og
liggja í hlutarins eðli, að úr því hann
er fluttur úr þeim hrepp, sem hann
hefir áður búið í, er það sveitarfjeiag
honum með öllu óviðkomandi, og á
honum getur framar engin lagaskylda
legið, að greiða til þarfa þess; en und-
ir eins og hann er kominn í hinn
hreppinn, hefir hann gengizt undir all-
ar fjelagsskyldur þess hreppsins og
hluttöku í öllum gjöldum hans að rjettri
tiltölu við aðra hreppsbúa, og ætti hann
að vera laus við gjöld til þess hrepps-
ins, en greiða sveitargjald til hins
hreppsins, þar sem hann áður var,
væri hinum nýja hreppi hans rangt
gjört. En að hann skyldi gjalda tll
tveggja hreppa í senn, |getur eigi til
orða komið. Á hinn bóginn getur það
naumast verið tilætlun landshöfðingj-
ans, að sá búandi, sem flytur sig i ann-
an hrepp, eigi að greiða gjald það, sem
á hann kann að hafa verið jafnað í
hinum fyrri hreppnum, af hverjum á-
stæðum sem það svo kann að hafa
verið gjört, óbreytt til þess hreppsins
sem hann flytur í; því að það liggur í
49
augum uppi, að hann á að gjalda til
hreppssjóðs að rjettri tiltölu við gjald-
endur þess hrepps, sem hann flytur i,
en eigi þess hreppsins, er hann flytur
úr; enda virðist það liggja í öðrum orð-
um landshöfðingjans í þessum kafla
brjefsins, að gjaidið eigi að renna til
þess hreppsins, er hann fiuttist úr; en
það getur eigi rjett verið. Oss virðist
mjög hægt, að greiða úr þessu atriði,
bæði eptir orðunum og andanum í lög-
gjöfmni, og samanburði við önnur þess
konar lög, svo sem t. a. m. tilskipun
um bæjarstjórn í Reykjavík, 20. dag
aprílmánaðar 1872, þannig, að þá er
einhver flytur sig búferlum úr einum
hrepp í annan, getur sá hreppurinn,
sem gjaldþegninn flytur úr, engaheimt-
ing átt til nokkurs sveitargjalds hjá
þessum manni eptir fardaga, nema því
að eins, að hann flytji svo löngu eptir
fardaga, að nemi nokkrum talsverðum
tíma úr árinu, og þá þó einungis að
rjettri tiltölu við þann tímann af gjald-
árinu, sem hann dvelur þar. Og á
hinn bóginn er hann skyldur að greiða
sveitargjald til þess hreppsins, sem hana
flytur í, eða að minnsta kosti að rjettri
tiltölu við þann tíma ársins, sem hann
dvelur þar. Vjer viljum til skilnings-
auka taka t. a. m. þann búanda, sem
er ætlað að greiða 1 hundrað á lands-
vfsn til sveitarsjóðs. þessi maður flyt-
ur burt úr hreppnum hálfu missiri eða
13 vikum eptír fardaga; þá verður
hann naumast skyldaður til að greiða
meira til þess hreppsins, er hann flutti
úr, en 30 álnir, eða fjórðung þess
gjalds sem upphaflega var á hann lagt;
en sá hreppurinn, sem hann flutti í,
hefur sjálfsagt heimtingu á, að leggja
á hann þrjá fjórðunga þess gjalds, sem
þar hefði verið á hann lagt, ef hann
hefði flutt undir eins í fardögum. Ef
þetta er rjett, sem vjer vonum til, þá
er auðsætt, að skýring landshöfðingj-
ans er eigi rjett eða nóg.
Þá er misskilningurinn, á hverja
jafna eigi gjaldi til sveitar þarfa, eða
með öðrum orðum: «hversu yfirgrips-
mikil þýðing orðsins ««hreppsbúar»» í
19. gr. sveitarstjórnarlaganna sje». Um
það atriði getum vjer alls eigi ætlað,
að landshöfðinginn hafi rjett fyrir sjer
í skýringu sinni, og annaðhvort er,
að orð hans eiga að tákna allt annað,
en með nokkru móti verður í þau
lagt, eða hann hefir eigi athugað nógu
vel 10. gr. í reglugjörð 8. janúarm.
1834. Landshöfðinginn segir, «að
allir íbúar hreppsins skuli, að svo miklu
leyti sem þeir annars eru færir um að