Ísafold - 09.09.1876, Síða 1

9
% « a f o I b.
Laugardaginn 9. septembermánaðar. 1S96*
— Póstskipið Arcturus brá sjer
vestur á Stykkishólm, eins og til stóð,
siðustu dagana af f. m. t’að lagði af
stað hjeðan til Khafnar 5. þ. m.
[Farþegjar. Til Khafnar: prófessor John-
strup, porvaldur stádent Thoroddsen, kaup-
maBur H. Th. A. Thomsen, verzlunarmaður
Fr. Fischer, stud. art. Markús (Asmundar-
son) Johnsen frá Odda, faktor 0. fvorðfjörð
frá Keflavík, verzlunarmaður Lange frá Eyr-
arbakka, skipstjóri Halberg, kaupmaður Lár-
us Suorrason frá ísafirði, Wouga, hinn sviss-
neski ferðamaður, er bjer hefir verið í sumar,
og docent Grönlund (grasafræðingur) með frú
sinni. Til Englands meðal annars verzlun-
arm. Jón Jónsson frá Ökrum (á leiðtilVest-
urheims)].
— Ilrossakaupaskip Sli-
mons. Gufuskipið Fusilier, sem farið
hafði af stað frá Granton hingað á leið
2 dögum á undan Arcturus, og menn
voru þvf farnir mjög að undrast um,
hafði orðið fyrir því óhappi, er það átti
eitthvað 30 vikur sjávar til Vestmann-
eyja, að gufuvjelin bilaði, svo það varð
að hverfa aptur og skreiðast á seglum
suður í Orkneyjar. Tókst þvl að ná
þar höfn við Straumnes, úr allmiklum
háska. Var síðan send hraðfrjett til
Granton um líðindin og á 3. degi kom
þaðan annað gufuskip miklu meira (355
tons), Gnome að heiti, sem tók allan
farminu úr Fusilier og farþegjana, þá
herra Eirílt Magnússon frá Cambridge
og Einar Sœmundsen frá Peterborough,
og komst hingað með heilu og höldnu
4. þ. m., eptir 5 daga ferð ; hafði komið
við á Vopnafirði og Seyðisfirði, og hleypt
þar í land sauðakaupamönnum frá hra
Slimon. Skyldu þeir kaupa um 6000
sauði í haust um Austljörðu, sem Gnome
er ætlað að taka í 3 ferðum, og á það
að vera komið á Seyðisfjörð 15. þ. m.
eptir fyrsta farminum.
Gnome lagði af stað hjeðan heim-
leiðis 6. þ. m., með 500 hesta.
[Farþegjar: [teir Eiríkur Magnússon með
frú sinni, og Einar Sæmundsen, konsul Edu.
Siemsen og verzlunarstjóri H. Siemsen úr
Keflavík, Coghill hestakaupmaður og nokkrir
enskir ferðamenn, er komu með Fusilier í
f. m.].
— Brauðavelting’ar. Llinn
l. þ. m. veitti landsh. þessi brauð:
Hestþing prestaskólak. Janusi Jónssyni.
Goðdali--------SofóníasiHalldórss.
Kvíabékk-------Jónasi Bjarnarsyni.
— Oveitt branð. Melstaður
met. 1754 kr., augl. 2. þ. m. 3 prests-
ekkjur eru í brauðinu.
— Prestv»gsla. Hinn 3. þ.
m. vígði biskup vor prestaskólakandi-
datana Guðmund Hélgason frá Birlinga-
holti kapellán til sira Daniels prófasts
Halldórssonar að Hrafnagili; Janus
Jónsson, Sofónias Halldórsson og Jón-
as Bjarnarson, að framannefndum
brauðum.
< Olíusætllbað" eða Glycer-
in-bað. — Hinn setti lögreglustjóri i
fjárkláðamálinu, herra landritari Jón
Jónsson, hefir nýlega auglýst í «ísa-
fold•> og «þjóðólfi» þýðingu á skýrslu
amtsdýralæknis Schmidts á Flórey í
Noregi um ofannefnt baðlyf.
Jafnvel þótt allur blærinn á skýrslu
þessari fremur virðist að benda á það,
að hún sje meðmælis-auglýsing frá
útsölumanni baðlyfsins, heldur en ó-
vilhöll læknisskýrsla, þá er þó engan-
veginn sá tilgangur minn með þessum
línum, að vilja draga nokkuð úr með-
mælum þeim, er baðlyf þetta hefir
hlotið; því þótt það sje nýstárlegt, að
sjá lækni mæla mjög fram með með-
ali, er «menn eigi vita, hvernig sett
er saman», þá vita menn þó svo mik-
ið um samsetningu þess er — hún
hefir meðal annars verið rannsökuð af
tveimur frumefnafræðingum: Augustus
Vorlékee I Lundúnum og Thomas
Anderson prófessóri I frumefnafræði
við háskólann I Glasgow — að þessi
• negatívun meðmæli herra Schmidts
ættu ekki að spilla fyrir þvl. En það
sem eingöngu dregur mig til að rita
athugasemdir þessar, er það, að
Schmidt lætur kláðabaðið eigi vera
megnara en IV2 pd- af meðalinu f 20
potta vatns, og fer hann auðsjáanlega
í þessu eptir bók Schumanns þess, er
hann vitnar til; en Schumann getur
eigi um annað en «þrifabaðið», en svo
er tilætlast að það sje rúmum helm-
ingi linara en kláðabaðið. í binni
ensku fyrirsögn frá mönnum þeim, er
búa baðlyf þetta til og verzla með
það, er þetta tekið skýrt fram; þar er
sagt að í baðið gegn fjárkláða eigi að
hafa 2—3 pd. af meðalinu í hverja
20 potta vatns, og það er alveg sam-
kvæmt hinni ensku fyrirsögn, að jeg
hef skýrt frá tilbúningi baðs þessa I
«Lýsing fjárkláðans og leiðarvísir til
að búa til ýms böð og baða sauðfje»,
er nýlega hefur verið gefið út, og
þeirri fyrirsögn er sjálfsagt að fylgja,
að minnsta kosti fyrir þá, sem sam-
selning meðals þessa er «hulinn
leyndardómuru, enda má nærri geta,
að höfundar og útsölumenn meðals
þessa telji það eigi lakara eða veikara
en það er I raun og veru. En þann-
ig samsett verður meðal þetta helm-
ingi dýrara en Schmidt segir, og tals-
85
karbólsýrubaðið. En karbólsýrubaðið
er eigi einungis hið ódýrasta bað, er
hjer hefir verið viðhaft, heldur tekur
það og í Öllu tilliti mikið fram bæð
Walz-baðinu og tóbaksseyöisbaðinu,
því sje það rjett til búið eptir fyrir-
sögn minni (1 pd. af óhreinsaðri
karbólsýru og '/a Pd" af grænsápu í
25 potta vatns) þá drepur það á svip-
stundu bæði færilús og fellihús, enda
bætir það ullina en skemmir eigi, þvi
kindin er hvitari og bragðlegri þegar
hún er tekin upp úr baðinu en áður
hún er látin í það. — Gfycm'n-baðið
er eins konar karbólsýrubað, og er
olíusætan (glycerinið) i stað lýsissáp-
unnar. Nafnið er valið með ásetningi
til þess að villa sjónir fyrir mðnnum,
hvað sje hið eiginlega maur- og lús-
drepandi efni í baði þessu, þvf olíu-
sætan á ekkert skylt við það; hún
mundi þvert á móti vera hin mesta
sældar-fæða fyrir maura og lýs, ef hún
væri eigi eitruð með öðru efni, sem í
raun og veru er aðalefni baðs þessa.
Reykjavfk, í ágúst 1876.
Snorri Jónsson.
OjAltl
Þessi orðmynd kemur í fslenzku
fyrir f einum talshætti að eins: að
verða að gjalti, og þýðir, að
þjóta, frávita af hræðslu, yfir og út í
hvað sem fyrir verður.
Málfræðingarnir, t. a. m. G. Vig-
fússon, L. Wimmer o. fl. segja, að
gjalti sje þágufall af göltr (karlsvfn).
Enn nú fylgir göltr hneigingu þeirra
karlkyns nafna, er hafa a i stofninum,
sem verður að ö þar sem u hefir far-
ið eða fer á eptir (í nafnfalli og þol-
falli eintölu og þolfalli og þágufalli fieir-
tölu), enn að e þar sem f fer á eptir
(f þágufalli eintölu og nafnfalli fleirtölu),
t. a. m.
Eintala Fleirtala
Nafnfall vörðr verðir
þolfall vörð vörðu
þágufall verði vörðum
Eignarfall varðar. varða.
Engin islenzk handrit, forn eða ný,
bera þess einusinni, auk heldur optar,
vott, að þágufall eintölu þeirra orða,
er lúta sama hneigingarlögmáli og göltr,
vörðr 0. s. frv., breyti stofn a-inu í ja.
Myndir, svo sem vjarði fyrir verði,
hjatti fyrir hetti, bjarki fyrir berki,
kjasti fyrir kesti 0. s. frv., eru svo frá-
leitar hljóðlögum málsins, að þær geta
ekki komið fyrir. Enda er lögmálið, sem
ræður klofoingnum ja f íslenzku, svo
vert dýrara en bæði Walz-baðiö og
v