Ísafold - 05.04.1877, Blaðsíða 2

30
skiptaleysi af viðgangi safnsins, eins
og fyr er ávikið. — Auk þeirra galla,
sem nú eru á ásigkomulagi forngripa-
safnsins, er sá verulegi galli, að safn-
ið vantar enn, sem fyrri, nægUega
rúmgóðan geymslustað; og á þessu ber
því meira, sem safnið eignast fleiri
forngripi; og nú þegar er hið takmark-
aða, ljeða húsrúm á dómkirkjuloptinu
orðið mikils til oflítið fyrir safnið.
J>etta sjá og viðurkenna allir, sem til
þess þekkja. En úr því hefir ekki
til þessa orðið bætt, sökum efnaleysis,
þótt nauðsyn sje að ráðin væri bót á
því sem allra fyrst. (Niðurl. síðar).
Meira um skattamálið.
Áður en jeg sá áli(sskjalið um
skattamái íslands, hafði jeg sent til
ísafoldar nokkrar bendingar um, að
mjer litist ekki vel á þá tillögu nefnd-
arinnar, að 1 al. á landsvísu væri sem
skattur Iögð á hvert fasteignarhundr-
að. Eptir að jeg hefl nú lesið álits-
skjalið og yfirvegað ástæður þær, sem
nefndín færir fyrir skatti þessum, get
get jeg ekki breytt skoðun minni, og
skal jeg nú fara þar um nokkrum
orðum.
Nefndin segir (bls. 11.), að hin
nýja skatta-álaga verði «alls ekki þyngri
hverjum einstökum gjaldþegni, en hin
eldri manntalsbókargjöld eru», og færir
til þess nokkur dæmi. þetta heflr
nefndin ekki yflrvegað nákvæmlega;
þvl hin nýja skatta-álaga verður all-
flestum gjaldþegnum miklu þyngri,
nokkrum viðmóta þung og einstaka
ljettari en þau þinggjöld sem nú eru.
Allir að kalla þeir, sem hafa hundraða-
margt ábýli og tíunda lítíð lausafje,
verða langþyngst úti, og meiri hluti
þessara manoa eru fátæklingar. Þessu
til sönnunar skal jeg taka dæmi af
«Visundur» á drekahöfðinu». — «Er
það gott skip?», mælti skipstjóri. —
«Fortakslaust eitthvert hið mesta gang-
skip, er Norðanmenn eiga», kvað stýri-
maður. — «Hversu er það vopnum
búið?». — «þvi fylgja átta fallbyssur».
— Skipstjóri kvað það eigi mikið, en
stýrimaður Ijet sem þeim fjelögum
mundi það ærið reynast áður lyki, «og
eru tvær þeirra svo gerðar, að snúa
má hringinn í kring og skjóta af í
allar áttir. Flytur önnur þeirra kúlur,
er vega 6 fjórðunga, og stendur I
lyptingu, en hin 10 fjórðunga kúlur
og er hún í stafni; báðar eru þær
gróp-renndar».— «Sú var verri sagan;
þær draga þá 3 mílur [enskar]?». —
• Eða meira», mælti stýrimaður. Skip-
stjóri kvað raunar eigi miklu skipta,
hvað kúlurnar væri stórar eða hvað
langskeyttar fallbyssurnar væri, ef að
eins væri nógur ferðar-munur skip-
anna. «Skulum við láta «V(sund* * sjá,
hvað gufuskip kemst, sem eingöngu er
gert til hlaupa». — Stýrimaður sagði
þegar vjelmeistaranum boð skipstjóra,
og sást brátt hnausþjettur reykjar-
mökkur yflr reykháfum skipsins. Svo
Skógarstrandarhreppi. ( honum eru
nú, að presti og hreppstjóra meðtöld-
um, 36 búendur og 3 búlausir, sem
tíunda. þinggjöld þessara allra, sje
presti og hreppstjóra gjört þinggjald
líka, mun á komanda vori ekki nema
meiru en 570 áln.; en væru nú þing-
gjöldin tekin svo, að 1 al. væri af
hvoru I hndr. fasteignar og lausafjár,
yrði það 887 ál ; yrðu þá hin nýju
gjöldin I þessnm hreppi 317 ál. hærri
en hin gömlu. Hjá 7 hinum efnuð-
ustu yrðu bin nýju gjöld minni, en
hjá 29, flestum hinum fátækari, meiri
frá 3 til 30 ál. Nefndin stingur að
vísu upp á (bls. 32), að fátækum gjald-
þegnum til ljettis verði af numin fá-
tækratínndin, sú er nú er, fyrir innan
skiptitíund; en þessi Ijettir er ímynd-
aður en ekki verulegur. Gjaldþegn-
unum er gjörð sú upphæð til sveitar
þarfa, sem hæfileg þykir, og þar f er
tíundin fólgin. Væri gjaldþegninn ti-
undar-frí til fátækra, þá væri honum
gjört hærra aðaltillagið, svo allt kæmi
fyrir eitt. Öðru máli væri að gegna,
ef sá, sem er fyrir innan skiptití-
und, væri losaður við dagsverksgreiðsl-
una; það yrði honum þó Ijettir. Á-
stæðurnar, sem nefudin tilfærir á 23.
og 24. bls. fasteignarskattinum til
meðmælingar, eru, að mjer fmnst, lík-
legastar þar, sem þær standa á papp-
irnum, en mundu reynast allt öðruvísi
í framkvæmdinni.
Jeg er á sama máli og nefndin
um það (bls. 24.), «að til þess, að
fasteignarskattur yrði rjettlátur, yrði
jarðamat landsins að vera að minnsta
kosti gallalítið». Á bls. 39—42. legg-
ur nefndin það til, að endurskoðun á
jarðamatinu fari sem fyrst fram, og
leggur á líkleg ráð til þess, að það
geti orðið gallalitið. Mín meining er
sú, að jarðamat hjer á landi verði
var að sjá, sem «Vísundi likaði það
miður, og gaf hann «Röfrung» bend-
ingu um að hægja á sjer. En James
Playfair skeytti því boði harla lítið og
breytti eigi hót stefuu skipsins. «Sjá-
um nú, hvað «Vísundur» tekur til
bragðs», mælti hann. «Nú veitist hon-
um færi á að reyna 10-fjórðunga-kúl-
urnar sinar og freista, hversu langt
þær fá dregið*. Stýrimaður kvaðst
og ætla, að skammt mundi að bíða all-
þokkalegrar kveðju.
þegar skipstjóri kom aptur að litlu
káetunni á þilfarinu, sá hann Jenny
sitja þar við gluggann, ofur-rólega.
• Fröken Jenny» mælti hann, «jeg býst
við, að drekinn, sem þjer sjáið þarna,
vilji ef til vill finna oss og að hann
ávarpi oss með fáeinum kúlum; þjer
lolið mjer því, vona jeg, að rjetla yður
höndina og leiða yður inu í káetuna
yðar». — «Jeg þakka yðar innilega
fyrir, herra Playfair», svaraði hin unga
mær, og brá hvergi; «jeg læt mjer
ekki verða bylt, þó jeg heyri fallbyssu-
skot». — «það getur farið svo, að
við fáum að sjá í tvo heimana, þótt enn
sje góður spölur á milli», mælti skip-
aldrei gjört nema með stórgöllum.
fó að þeir, sem meta ættu, settu
fastar reglur, sem fylgja skyldi, og þó
að allir, sem hlut ættu að máli, væru
sem samvizkusamastir, þá er ásig-
komnlag jarðanna svo ólíkt, enda þótt
þær sjeu likar að gæðum, að ekki er
hægt að meta millibilið og finna jöfn-
uðinn, sizt á hlynnindajörðum eða
þeim jörðum til sveita, sem mjög eru
erviðar, móts við hægar jarðir. Til
dæmis að taka: Tvær jarðir hafa álika
æðardúnstekju ; önnur jörðin hefir
dúntekjuna í dálitlum hólma, sem varla
er til annars en til gamans að hirða;
hin jrirðin hefir dúntekjuna i mörgum
og víðlendum eyjum, sem liggja langt
frá heimilinu og sem stundum verður
að fara í með nokkurri hættu. Er nú
hægt að gjöra sennilegan jöfnuð milfi
þessara varphlynninda? Jeg skal taka
annað dæmi: Tvær jarðir hafa sömu
varp-hlynnindi að upphæðinni til, önn-
ur liggur í þvi hjeraði, þar sem fann-
ir, hafis, refar eða útlendir fi.-kimenn
aldrei spilla hlynnindunum, hin liggur
þar, sem einn eða fleiri af vogestum
þessum vofa árlega yfir og gjöra skaða.
Hvernig er hægt að fá sanngjarnan
jöfnuð milli þessara jarða? Svona má
tilfæra fjölda-mörg dæmi, sem sýna
fram á eröðleika og jafnvel ómöguleg-
leika að koma á viðunanlegu jarða-
mati. Erfiðleikarnir og ómögulegleik-
arnir vaxa að því skapi, sem málið er
nákvæmar skoðað, og litið á, hvað á-
lit manna og möt verða misjöfn um
sama hlut, og hvað hlutdrægni eða
missagnir geta gjört að verkum o. s.
frv. Og þó að nú yrði gjört gallalítið
jarðamat, þá eru kostir jarða ekki
lengi að breytast til lakara af völd-
um náttúrunnar, t. a. m. skriðuföllum,
vatnagangi, eða þá af öðrum orsökum
t. a. m. þegar hræfuglar eða refar
stjóri. — «Jeg er ekki eins huglaus
og þjer virðist ætla; í Ameríku erum
við ungu stúlkurnar vandar við margt,
og segijegþað satt, að jeg mun ekki
láta mjer bregða til muna við kúlur
«Vísundar». — >þjer látið ekki allt
fyrir brjósti brenna, fröken Jenny*. —
• Ef þjer haldið það, vona jeg þjer
lofið mjer að halda kyrru fyrir hjerna
hjá yður, herra skipstjóri■. — «Mjer
er fjarri skapi að synja yður nokkurs*
mælti skipstjóri, er hann sá, hvað
stúlkan var óhrædd.
Óðara en orðinu var sleppt, skaut
hvítri reykjargusu út úr skot-smugun-
um á Vísundi, en áður en hvellurinn
heyrðist yfir á Höfrung, sáu skipverjar,
hvar sívalur kólfur, er snerist um
sjálfan sig roeð afskaplegum hraða,
stefndi að þeim þaðan, eigi harðara
en svo, að vel mátti eygja hann alla
leið; það er sem sje hvergi nærri
öunur eins ferð á skotum úr gróp-
renndum fallbyssum og sljettum.
(Framh. síðar).