Ísafold - 25.03.1878, Blaðsíða 1

Ísafold - 25.03.1878, Blaðsíða 1
 V 7. Reykjavík, mánudaginn 25. marzmán. 1878. Um kviðdóma. Eptir Jón Jónsson landshöfðingjaritara. London, 3. marz 1878. Eitt af hinum fyrstu verkum Frakka eptir stjórnarbyltinguna miklu var að taka upp (með fáum breytingTim) hin ensku lög um búakviði í meðferð saka- mála fyrir dómi (16. september 1791). Síðan hafa ýmsar aðrar þjóðir fylgt þessu dæmi, og núíhaust komu útíDan- mörku uppástungur rjettarfarsnefndar þeirrar, er í nokkur undanfarin ár hefir búið þetta mál undir löggjafarþingDana. Vjer íslendingar ættum því siður að vera eptirbátar annara þjóða með að koma á nýrri og betri dómaskipun, sem enski kviðurinn, er hingað til hefir verið fyrirmynd annara þjóða, má heita gömul þjóðleg íslenzk stofnun. Aðal- grundvallarreglan í lögum um hluttekn- ingu ólærðra manna í dómsvaldinu: ,.Eigi eiga búar enn að bera um það, hvað lög eru á landi hér-i—hefir fyrst verið skráð á íslandi (Grágás þing- skapaþáttur 85. kap.), og vísindamönn- um kemur nú almennt saman um, að íslenzki kviðurinn, eins og vjer þekkj- um hann frá Grágás og sögunum, eink- um Njálu, virðist hafa verið alveg eins skipaður og fornir enskir dómskviðir; en hvergi annarsstaðar en á Englandi og Islandi vita menn til að eiginlegir dómskviðir hafi til verið, jafnvel ekki í Norvegi. Hvort sem Englehdingar eðaíslend- ingar upphaflega hafa átt dómskviðina, er það ljóst, að vér verðum nú, ef vér ætlum að taka kviðdóma upp aptur, annaðhvort í öllum málum eða að eins í sakamálum, að færa oss í nyt reynslu þá, sem menn hafa um þessa rjettar- farsskipun á Englandi, og veit eg að flestum lesendum Isafoldar muni þeg- ar vera kunn aðalatriði hinna íslenzku laga um þetta efni, af hinni ágætu rit- gjörð Vilhjálms Finsens í Nýjum Fje- lagsritum1. Ætla eg mjer ekki að breyta neinu af því, sem þar er sagt, en með því að eg í vetur hefi haft tækifæri til að vera við rjettarhald á mörgum stöð- um á Englandi, hefi eg ímyndað mjer að mönnum kynni að þykja eigi ófróð- legt að heyra fáeinar athugasemdir um, hvernig rjettarhöld í rauninni fara fram hjer á landi, og að slíkar athugasemd- ir gætu orðið mönnum að hvöt til að lesa sem vandlegast áminnzta ritgjörð, sem ekki ætti að vera ókunn neinum manni, er lætur sig varða nokkru hag almennings. þ>að sem Fslendingur fyrst tekur eptir, þegar hann kemur til Englands til þess að kynna sjer hjer rjettarhöld er, að þau eru opinber á allt annan hátt en heima. Á íslandi er reyndar optast ekkert haft á móti því, að almenning- ur fái aðgang að flutningi á einkamál- um og að sókn og vörn í sakamálum eptir að rannsókninni er lokið. En það er hvorttveggja, að lítið er að græða á ‘) „Ura kviðdóma11. Ný Fjelagsrit XI ár. því að sjá málaflutningsmann afhenda dómara ritað skjal, enda er eigi hægt að vita (nema í Rvík), hve nær og hvar manni geti veitzt sú ánægja, því staður og tími til þess er ekki auglýstur öðr- um en málspörtum, og munu því fæstir landar, sem ekki hafa sjálfir átt í máli, hafa verið viðstaddir rjettarhald. pessu er allt öðruvísi háttað á Englandi. Hjer eru dómþing að eins háð á ákveðnum stöðum og tímum, og jafnan auglýst mörgum dögum áður en rjettarhaldið á að fara fram, sjeu ekki fast ákveðnir rjettardagar. í London geta menn jafn- veláhverjum morgni sjeð í helztu blöð- um, hver mál þann daginn munu koma fyrir helztu dómstólana. En það er ekki að eins rjettarhöld þau, sem eiga að fara fram, að blöðin fræða menn í Englandi. fau hafa einnig dags daglega inni að halda ýtarlegar skýrslur um þau mál, sem nýbúið er að fara með. Sje mál- ið og nokkurs metandi, geta menn jafn- vel lesið fullkomna skýrslu um það, sem hvert vitni hefir borið í málinu, spurn- ingar þær, er hafa verið lagðar fyrir þau, og svörin vitnanna orð fyrir orð. það er því ekki að furða, þótt menn þyrpist að dómssölunum. þ>ar koma ekki aðeinsvinir og vandamenn hinna ákærðu og málsp artanna, heldur einnig kunn- ingjar vitnanna og kviðmannanna. Loks- ins má hjer í London jafnaðarlega sjá lagastúdenta og nýbakaða kandidata (ungir ,,barristers“), er koma til að læra af eldri málaflutningsmönnunum og af Hólmgangan. Eptir Alexander Púschkín. (Framh. frá bls. 14). „Hirðið þjer eigi hót um, hvað jeg er að gjöra“ svaraði hann; „skjótið þjer bara viðstöðulaust! Annars megið þjer samt fara að sem yður líkar. Jeg á hjáyður eitt skot, og jeg skal vera við búinn að taka við því hve nær sem yður líkar“. Jeg sneri mjer að hólmgönguvott- unum og tjáði þeim, aðjeg ætlaði mjer eigi að skjóta í það sinn. Skömmu síð- arsagði jegmigúr herþjónustu ogkom mjer niður í þessum litla bæ. Hefir eigi sá dagur yfir mig komið siðan, að eigi hafi jeg hugsað um hefnd mína — og nú er stundin komin“. Silvíó tók upp brjefið, erhannhafði fengið þá um daginn, og Ijet mig lesa það. J>að var frá Moskau, og þess efn- is, að einn maður ætlaði að fara að kvongast; konuefnið væri ung og fríð og vellauðug. „fjer munuð fara nærri um, hver maðurinn sje“, mælti hann; „jegbregð mjer nú austur í Moskau og ætla að vita, hvort hann verður jafn ókvíðinn dauða sínum í ástar-algleyminu og forð- um, þegar hann var að muðla kirsiberin“. Að svo mæltu stóð Silvíó upp og var kominn á hann megnasti glímu- skjálpti. Hann æddi fram og aptur eins og ljón í skemmu sinni. Jeg var að hugsa um æfintýri hans og fannst allmjög um. Skósveinninn kemur inn og segir að hestarnir sjeu til. Silvíó rjetti mjer höndina og kvöddumst við mjög inni- lega. Síðan stje hann upp í vagninn. far voru tvær kistur, önnur full af skammbyssum, en í hinni voruföthans og annar farangur. Við kvöddumst aptur og síðan hjelt hann af stað. Nokkrum árum eptir þetta vildi mjer það óhapp til, að jeg mátti til að setjast að í sáraumu smáþorpi í N.sýslu. þar hafði jeg mjög mikið að gjöra, og saknaði því mjög hinnar fyrri æfi, er jeg hafði eigi haft neitt að hugsa en nógar glaðværðir. Bágast átti jeg samt að venja mig á að vera einn á kvöldin. Framan af deginum leiddist mjer eigi til muna. ]>á hafði jeg ýmislegt að sýsla úti við: að segja fyrir verkum og líta eptir á heimilinu. En þegar kvöld- aði vissi jeg ekkert, hvað jeg átti af mjer að gjöra. Jeg hafði fundið fáein- ar skruddur í bókaskápnum í húsinu, en var búinn að lesa þær allar hvað eptir annað og hafði því enga skemmt- un af þeim framar. Ráðskona mín kunni reyndar ósköpin öll af æfintýrum og var óspör á að segja þau; en hún kom þrásækilega með sömu söguna upp aptur og aptur, og var mjer því farið að leiðast þær. Söngurinn bændastúlkn- anna gjörði eigi nema jók mjer þung- lyndi. Um eitt skipti voru leiðindin

x

Ísafold

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ísafold
https://timarit.is/publication/315

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.