Ísafold - 05.09.1878, Blaðsíða 1

V 22.
Reykjavík, fimmtudaginn 5. septembermán.
1878.
f að hefir bæði fyr og síðar reynzt
árangurslítið fyrir landsbúa að reyna
til að ná rjetti sínum hjá útlendingum,
og hafa Stjórnartíðindin ýms dæmi inni
að halda uppáþað, hversu seinlega og
treglega bænum vorum og kærum f
þessu efni er svarað. í tjeðum tíðind-
um fyrir 1876, B 12, bls. 81 stendur
brjef frá ráðherranum fyrir ísland til
landshöfðingja útaf kæru frá hlutaðeig-
endum yfir skemmdum á æðarfugla-
varpi í Melrakkaey á Grundarfirði.
Sjest af því, að utanríkisráðherrann
danski ber sigupp, um það „að hinar
sífeldu kvartanir út af háttalagi út-
lendra fiskimanna við ísland . . . baki
hlutaðeigandi stjórnendum talsverða örð-
ugleika“, og álítur hann sjer skylt ,,að
leggja það til, að ekki sje eptirleiðis
verið að koma með áminnstar kærur,
nema þegar svo stendur á, að svo mik-
ið er varið í málið í sjálfu sjer, að nokk-
urnveginn samsvari hinum miklu um-
svifum, o. s. frv.“. þ>að hefði ekki ver-
io af vegi að taka til þá peningaupp-
hæð, sem krafan ætti að nema, tilþess
henni væri gaumur gefinn. Ráðherr-
ann veit ef til vill ekki, að lítið dregur
vesælan, og að fátækan bónda út á
íslandi munar um það, sem ekki er
þungt í vösum danskra ríkismanna. í
stjórnartíðindunum fyrir 1877, B 7, bls.
52 biður ráðherrann fyrir ísland lands-
höfðingja „að safna fyrir kröfum, er
berast kynnu um þetta (borgun á gjöld-
um fyrir afgreiðslu frakkneskra fiski-
skipa)“, allt sökum þess, hversu mikilli
fyrirhöfn það valdi, að innkrefja þau
,,með því að gjaldið nemi optast mjög
litlu“. (þeir sem vita, hve lítið sendi-
herrar í útlöndum hafa að gjöra, geta
nú samt ekki vorkennt þeim, þó þeir
ætti að skrifa eitt eða tvö brjef út úr
hverri kröfu, og vjer höfum lært, að
sje krafan rjett eða sanngjörn, þá gildi
einu hvort hún nemi miklu eða litlu.
Loksins bera Stjórnatíðindi, 1878 B 16,
það með sjer, a ð Snorri alþingismað-
ur Pálsson á Siglufirði hefir fyrir fjór-
um árum síðan lagt út úr sínum vasa
633 krónur „fyrir undirhald 11 norskra
skipbrotsmanna1*, a ð hann af formanni
skipsins fjekk vfxlbrjef fyrir upphæð-
inni, a ð skipseigandi síðan varð gjald-
þrota, og a ð Snorri því „getur eigi
fengið skuldina goldna“. pað lítur svo
út, sem utanríkisráðherrann ætli að láta
staðar nema við tilraunina til að ná
upphæðinni hjá skipseiganda, þó
hann ætti að vita, að það eptir þjóð-
rjettinum og allsherjar samkomulagi
þjóða á milli, er skylda hlutaðeigandi
stjórnar, (í þessu tilfelli hinnar norsku
stjórnar) að endurgjalda allan kostnað,
sem leiðir af viðurværi og heimflutningi
skipbrotsmanna sinnar þjóðar, þ ó hann
megi vita, að Danastjórn sjálf og ein-
mitt sú stjórnardeild, sem hann er yfir
settur, á ári hverju leggur út ærið fje
í þessu skyni; eru hjer um bil 30,000
kr. um árið ætlaðar til þessa kostnaðar
í Danmörku, og þaðan af meira í auð-
ugri og stærri löndum, — og þó hann
megi vita, að í öllum löndum eru sjó-
menn ritaðir á sjóhersskrárnar (indrulle-
rede), hafa sjerstaka landvarnarskyldu,
að það sökum þess, er mjög áríðandi
fyrir hverja stjórn að þeir komist heim
úr hrakningum, og að allar stjómirþví
leggja talsvert í sölurnar, til að sjá
þeim borgið. f>að er því elckert efa-
mál, að ef utanríkisráðherrann hefði
snúið sjer til rjettra hlutaðeigenda, hinn-
ar norsku stjórnar, þá hefði fjeð þegar
verið endurgoldið, þó sjálfsagt með
þeim fyrirvara, að reikningur Snorra
alþingism. Pálssonar sje sanngjarn. Ef
til vill, hefir ráðherranum þótt þetta
valda ofmiklum „örðugleikum“ og „um-
svifum" . En — skylda hans mun það
vera, og að því mun réka, að hann
verði að reyna það. Enda virðist oss
herra Snorri Pálsson, samkvæmt lögum
um skipsströnd frá i4.jan. 1876, 10.gr.
geta heimtað upphæðina sjer greidda
„úr landssjóði til bráðabirgða mót end-
urgjaldi frá rjettum hlutaðeigendum“.
Tilvitnuð grein segir svo fyrir:
„Ef skipbrotsmenn geta eigi sjálfir
útvegað sjer við sanngjörnu verði
húsnæði, mat og aðrar nauðsynjar,
-----skal valdsmaður hlutast til um,
að þeim verði komið fyrir og útveg-
að það, sem þeir viðþurfa, við sann-
gjörnu verði-----.
Og enn segir það :
„Ef það, sem bjargað er, hrökkur
eigi fyrir öllum kostnaði, má eptir ósk
lögreglustjóra greiða það, sem á
vantar, úr landssjóði til bráða-
birgða móti endurgjaldi frá
rjettum hlutaðeigendum“, og
sje landssjóður fyrst búinn að leggja fjeð
út, mun það sýna sig, að það næst inn
frá hlutaðeigendum.
Vjer efumst því sfður um, að lands-
stjórnin gjöri sitt til að rjetta hlutlands-
manna gagnvart útlendum í þessu efni,
sem vjer einnig af Stjórnartíðindunum
sjáum, með hvílíkri einurð hún ver mál-
stað útlendra gegn íslendingum. þ> ann
30. marz þ. á. hefir landshöfðingi t. d.
gefið einum sýslumanni drjúga ofaní
gjöf fyrir stranduppboð, og látið prenta
ofanígjöfina f Stjórnartíðindum fyrir 1878,
B 4, bls. 29. — Fróðlegt væri einhvern-
tfma að fá að lesa í sömu tíðindum,
hvemig landshöfðinginn ver málstað ís-
lendinga gegn útlendingum.
Að endingu skal þvi við bætt, að
enginn hlutur aflar hverri stjórn sem er,
jafn maklegrar og jafn mikillar hylli
hjá þegnunum eins og þegar þeir finna
þar sitt traust og hald, sjer f lagi gegn
útlendum yfirgangi. það er þessi lcost-
ur, sem gjörði Palmerston lávarð svo
vinsælann. Eins og hann sjálfur að orði
komst í deilunni út af Pacifico lyfsölu-
manni, vildi hann að Enskir gæti sagt,
hvar sem þeir kæmi eins og postulinn
Páll: „civis romanus sum“. Eljanleysi
og deyfð í þessu efni rýrir þar á móti
traust þegnanna á stjórninni og jafn-
framt virðinguna fyrir henni, sjer í lagi,
ef það sýnir sig, að einurðin er öll of-
an í móti, en engin upp í brekkuna,
öll inn á við, en engin út á við.
Yfir höfuð má segja um landsstjórn-
ina, að hún beitir lögunum með vægð
og mannúð. Enda eru sum af hinum
eldri lögum vorum, sjer í lagi þau, sem
upphaflega eru gefin Dönum einum.
og síðan heimfærð uppá vora hagi og
vorar kringumstæður, þess eðlis, að það
í verkinu yrði bæði örðugt og ósann-
gjarnt að fylgja bókstafnum stranglega.
Meðan hjer var mikil læknafæð,
var t. d. eðlilegt, að leikmenn og smá-
skamtalæknar vfða hvar kæmi upp, og
að þeirra væri leitað, sjer í lagi þar
sem trauðlega varð náð til læknis
„Flestir kjósa fyrðar lff“, og hvorki er
þeim láandi, sem hjálparinnar leita, nje
þeim, sem hana veita, þó þeir í vand-
ræðum sinum og annara gleymi, hvort
læknirinn hefir tekið læknispróf. Fæst-
ir æpa eptir nótum, og sje jeg sjúkur
og kramin, spyr jeg fyrst að, hvar er
björgin næst? og sje mín leitað, býður
mannkærleiki að reyna að hjálpa.
par á ofan bætist, að sumir menn eru
sjerlega lagaðir fyrir lækningar, þó ó-
lærðir sjeu, og er þeim full vorkunn,
þó þeir hjálpi, þegar þeirra er vitjað.
Hjer ræður eins konar náttúrulögmál
fyrir, sem mannasetningar eiga bágt
með að útrýma. Enda mun það al-
mennt, að bæði prestar til sveita og
merkir bændur fást meira eða minna
við lækningar, og er það dagsanna og
almenn reynsla, að ráð þessara manna
hafa opt og einatt komið að góðu liði.