Ísafold - 03.04.1879, Blaðsíða 4

40
ekki að eins skyldum, heldur einnig
þeim mörgu vandalausu, ekkjum og
munaðarleysingjum, sem hann hafði
tekið að sjer, þar á meðal dóttur og
tengdadóttur Skúla landfógeta.
Ekki var Olafur, heldur en Skúli,
neinn framúrskarandi lærdómsmaður, en
hann hafði einkar ljósar og liprar gáf-
ur, og ágæta greind bæði í bóklegu
og verklegu. Auk þeirra ritgjörða,
sem áður eru nefndar, liggja eptir hann
tvær merkilegar bækur, þó stuttar sjeu:
i. Undirvísun í reikningslistinni og al-
gebra, Kaupmannahöfn 1785, fyrirskip-
uð skólabók á Islandi með konungs-
brjefi 10. febr. 1786, og 2. stutt ágrip
af verzlunarsögu Islauds frá 874 til 1783,
á dönsku, Kaupmannahöfn 1798, hvort-
tveggja snilldarlega samið. Auk þess
hver umsýslumaður hann var í landbún-
aði, og hver stákur útsjónarmaður t. d.
með skepnuhöld, var Olafur, meðan hann
bjó í Sviðholti, á Innrahólmi og í Við-
ey mikill útvegsbóndi til sjávarafla; fór
honum það, eins og annað, vel úr hendi;
aflaðist bæði vel og þótti gott að róa
á vegum hans, en fljótt yfirgáfu þeir
þorskanetin nafnarnir, stiptamtmaður
og ráðsmaður hans Olafur smiður, sem
lengi var formaður, og munu þó báðir
hafa haft greindávið hvern meðal-sjáv-
arbónda á vorum dögum.
Olafur var ljúfur og glaður í við-
móti, fremur örlyndur, en þó stilltur vel;
enda fann hann, að sögusögn kunnugra,
að Magnúsi syni sínum, að hann væri
ekki „nógu móderat“. Hann var tæp-
ur meðalmaður á hæð, stórleitur í and-
liti, ljettur og lipur í allri framgöngu,
fljótmæltur, hófsmaður mesti. Eigi að
benda á nokkurn skaplöst hans, þá var
það helzt að honum fundið, að hann
væri ekki laus við hjegómagirni, og
heldur hugdeigur, þegar honum bar
vanda að höndum. Af þeim mörgu
höfðingsbrögðum, sem eptir hann liggja,
skal sjerstaklega getið gjafarinnar til
Vindhælishrepps. Gaf hann þessum
fæðingarhreppi sínum, með gjafabrjefi
dagsettu 30. sept. 1797 (gjöfin er eigin-
lega frá 1771) jarðirnar Márstaði (50
hundr., eptir nýja matinu 17 hundr.),
Hof með Kötlustöðum (60 hundr., nú
30 hundr.), Marðarnúp (70 h., nú 35 h.)
og Gilá (20 h., nú 10 h.); skyldu 20
kúgildi fylgja jörðum þessum, landskuld-
inni og hálfum leigunum varið handa
þremur ráðvöndum ekkjum eða ekkil-
um, sem ómaga hefðu fram að færa,
en sýslumaður oghjeraðsprófastur skyldi
hafa helming eigna í ómakslaun fyrir
umsjón jarðanna og útbýtingu gjafanna.
En ekkert lýsir þó betur greind hans
og góðfýsi, en viðleitni hans í harð-
indaárunum 1785 og þar á eptir að
hjálpa við þurrabúðarfólki á Akranesi
með því að styðja það til að hjálpa sjer
sjálft. Bauð hann að láta á sinn kostn-
að byggja býli á lóð sinni á Skipaskaga,
á flötinni milli Ivarshúsa og Teigakots,
skipta þeim í tveggja kúa velli, hjálpa
um kýr, eptir því sem grasneytin bæri,
að hver buenda þessara, ef bátseigandi
væri, skyldi róa á sinu eigin fari, en
þeim, sem enga ferju ætti, bauð hann
bát eða skip frá sjálfum sjer upp á
hálfan hlut.
Ekki var Olafur annar eins fram-
kvæmdar sizt kappsmaður, eins og Skúli
Magnússon, en drjúgari var hann og
hamingjumeiri sjálfum sjer. þ>ó bendir
æfi hans ljóslega á það, að fullkeypt
mun hverjum íslendingi að hafa æðstu
völd hjer á landi. Olafur var bæði þjóð-
hollur og drottinhollur, sem ekki er
ávallt samfara; hann var lipur og stillt-
ur, greindur og góðsamur, og, sem [aldr-
ei skaðar, þar á ofan höfðingi og auð-
maður. Engu að síður tókst öfund
danskra og íslenzkra embættismanna, að
merja hann úr völdum fyrir litlar sakir.
„Hver, sem sáir, hann upp sker.“
þ>að er gleðilegur vottur um þann
áhuga, sem vaknað hefir hjá sóknar-
mönnum mínum, fyrir menntun og upp-
fræðingu til framfara, að nokkrir af hin-
um yngri mönnum, einkum í Hvalsnes-
sókn, hafa tekið sig saman um, að láta
rita sig fyrir árstillagi til barnaskóla vors,
sem liggur þó fjarst þeim, og hafa þess
vegna orðið hvatamenn annara, sem nær
eru skólanum, oghafaþegar notið góðs
af honum. Jeg vil minnastþessa þeim
til sóma, og einkum honum, sem geng-
izt hefir fyrir þessu.
Síðan barnaskólinn stofnaðist, hafa
4 í Utskálasókn og 1 í Hvalsnesssókn
greitt árstillag til hans, en það hefir
svo litlu munað frá svo fáum, en von-
andi er, að fjelagsmenn hjer fyrir innan
Skaga fari nú að fjölga, þar sem allir
mega sjá þá brýnu nauðsyn, að skólan-
um verði haldið við, en hann eflist eptir
því, sem fleiri börn ganga á hann, og
fleiri verða til að hlynna að honum.
(það er vonandi, að þeir, sem efn-
aðir eru, láti sig ekki muna um, að
leggja sinn pening í guðskistuna, þar
sem börn fátælclinganna eiga hlut að
máli, og sjái, að meiri „renta“ verður
af þeim peningi, sem til guðs þakka
gefinn er fátækum í þessu skyni, held-
ur en þó þeir spari hann, til að láta
hann liggja eptir sig handa erfingjunum,
sem þá mundi lítið muna um. þ>eir
vita eigi heldur, þó sjálfir sjeu orðnir
gamlir, nema barnabörn þeirra eða aðr-
ir ættingjar, kunni á sinum tíma, að
verða aðnjótandi hinnar nauðsynlegu
menntunar í skóla þessum.
Ef slíkum stofnunum verður eigi
haldið við, hljóta þær að falla niður og
þá kynni einhver að kenna þeim um,
sem gátu stutt, en vildu ekki sinna því.
— Jeg vona, að slíkt komi ekki fyrir í
þessum sóknum, sem eiga svo marga
eðallynda menn, sem vel hafa byrjað,
og sem heldur munu ekki slita ástfóst-
ur við skólann, meðan þeirra nýturvið.
J>au dæmi hafa gefizt, að menn við
gleðileg atvik eða breytingar í lífi þeirra,
og hafi þeim viljað til einhver óvænt
heppni, eða ef óskir þeirra og vonir
hafa ræzt eða úr raunum raknað, — að
þeir fundið hafa hvöt hjá sjer, að gefa
með ljúfu og góðfúsu hjarta, til stofn-
ana þeirra eða fyrirtælcja, sem þeir sáu
eða vonuðu, að rnundu verða mannfje-
laginu eða sóknar- og sveitarfjelaginu,
til gagns og heilla, og hefur slíkt þótt
verðugra manni og viðfeldnara en áheit
sumra, sem nú tíðkast.
J>annig var það hjer á þjóðhátíð
vorri, að sóknarmenn hjetu þá gjöfum,
sem þeim var svo ljúft og ljett:
Kirkjuvogskirkju sóknarmenn gáfu
kirkju sinni prýðilegan prjedikunarstól,
Hvalsness sóknarmenn vandaða væna
kirkjuklukku, og í Utskálasókn gáfu
þá nokkrir peninga til barnaskólans,
sem settir voru á vöxtu.
Jeg mun seinna birta nöfn Qelags-
manna þeirra, sem eru velunnarar skól-
ans, og óska að þeim yrði eptir von sinni
og ætlun, að barnaskólinn hjeldist við,
og yrði sókna- og sveitarfjelagi voru til
andlegra heilla og framfara.
Útskálum, 20. febr. 1879.
S. B. Sivertscn.
Póstskipið „Phönix“ fór af stað
hjeðan 27. f. mán. Með því tóku sjer
far: Sigmundur Guðmundsson prentari,
frú Kristensen úr Hafnarfirði; verzlun-
armennirnir: Georg Thordal úrReykja-
vík, Jóhann Möller, faktor á Blönduósi
og Einar borgari Jónsson af Eyrar-
bakka; vesturfari einn, Jón að nafni,
austan úr Múlasýslu, o. fl.
Verzlunarskipið „Sigþrúður“ kom
hingað 29. f. m.; hafði hún farið frá
Kaupmannahöfn 16. s. m. Með henni
komu engin dagblöð, en eitt brjef, ritað í
Kaupmannahöfn ii.marz, og eru þetta
hinar helztu frjettir, er í því eru ritaðar:
„Ástandið í Rússlandi er talið svo
ískyggilegt, að búast megi við upp-
hlaupi þá og þegar; þar í landi er
leynilegt fjelag, er hefur sett sjer sem
mark og mið, að refsa „böðlum hinnar
rússnesku þjóðar“, og hefur það fjelag
gjört kunnugt, að það hafi látið drepa
landshöfðingjann í Charkow vegna
grimmdar hans og ranglætis við frelsis-
menn. Nú er komin út auglýsing um,
að sjúkdómstilfellið í Pjetursborg, sem
svo mikið var um talað, hafi verið væg
pest, og í Berlín kvað vera kominn
upp „Plet-typhus“, sem sagt er að sje
fyrirboði pestarinnar.“
í blaðinu „The Scotsman11 er það
ritað 12. marz, að sú hraðfrjett (Tele-
gram) hafi komið frá Pjetursborg 10.
marz, að þar gangi megn depil-tauga-
veiki (Plet-typhus), og 2 menn hafi þar
dáið úr Síberíu-pestinni (svarta dauða).
Sirand. Sunnudagsmorguninn 30. f. m.
strandaði verzlunarskip eitt vestur afþ>or-
móðsskeri fram undan Mýrum. Menn
komust allir á minni skipsbátinn, og náðu
landi á Akranesi. — Skip þetta kom frá
Bergen og átti að fara til Snæbjarnar
verzlunarstjóra porvaldssonar á Akra-
nesi; hafðiþað haft hraða ferð fráNor-
vegi til íslands, en villzt síðan inn á
Breiðafjörð og misstþar skipsbátinn hinn
stærri. Síðan hjelt það suður fyrir Snæ-
fellsjökul, en villtist þá enn og lenti of
vestarlega í flóanum. Skipstjóri er sagð-
ur norskur maður. A skipinu var einn
maður íslenzkur, C. Miiller, verzlunar-
maður frá Skagaströnd.
Ritstjóri: Grímur Thomsen, doctor pliil.
Prentsmiðja ísafoldar. — Jóliannes Vigfússon.