Ísafold - 09.07.1879, Blaðsíða 1

I S A F 0 L D.
VI 19. j
Í0F" Skrifstofa ísafoldar er i Kvennaskóla-
húsinu.
Pferra ritstjóri! — ísafold hjelt fyrir
nokkuru síðan skuggsjá uppi fyrir em-
bættismönnum vorum, sjer í lagi þeim,
sem höfuðstaður landsins á það að
þakka, að hann á stundum er kallaður
„sá partur landsins, sem þenkir og á-
lyktar“. Snemma á þessari öld skrif-
aði einn af merkustu sonum landsins
svona um höfuðstaðinn:
„Reykjavík varð fljótt fjölbyggð, og
apaði eptir útlendra kaupstöðum, eptir
þvi sem færi gafst til, í munaðarlífi,
metnaði, prakt, svallsemi, lystugheit-
um og ýmsu, er reiknast til ens fína
móðs. Hún setti öllu fremur ásamt
líf í innanlands kauphöndlun og bjarg-
ræðisvegu, fjölgaði þeim og jók þá
eldri, ásamt óvenju dýrtið11-----.
Höf. syrgir þvi næst yfir því, að
verksmiðjurnar, sjer i lagi vefnaðarskól-
inn og klæðavefsmiðjan, dóu þar út, og
svo segir hann nokkuð, sem jeg þori
ekki að hafa eptir.
Ef sami höfundur risi nú upp úr
gröf sinni: hvemig mundi honum nú
segjast ? Vefnaðarskólann og klæðavef-
smiðjuna fyndi hann ekki. En hann
mundi finna marga veitingastaði, þó
engan, sem almennilega er gistandi á,
og mundi hann sjer í lagi furða á því,
að enginn samastaður skuli vera fyrir
gleði og dansleika, nema sjúkrahúsið,
sem honum að öðru leyti mundi þykja
vænt um. fað mundi koma flatt upp
á hann, hvernig vatnsbólin eru á vetr-
ardag, full af marflóm og brúnklukkum,
að alls konar sorpi og óþverra er snar-
að út i tjörnina fyrir ofan bæinn, en
lækurinn, sem þaðan rennur í sjó út, þó
ekki dýpkaður svo, eða sjeð svo fyrir
halla á honum, að afrennslið úr tjörn-
inni sje greitt. Hann mundi spyrja,
hvort heilbrigðisráð bæjarins væri vel
vakandi, hvað til þess kæmi, að ekkert
straumbaðahús væri við sjóinn, engin
baðstofa við Laugarnar. Enn fremur
mundi hann furða á því, að ekki skuli
enn vera orðin óhult vetrarlega í
Reykjavík, nje svo mikið sem áreiðan-
legur landfestustöpull eður akkeri, að
binda skip við, þó hafnartollur sje gold-
inn, því síður ein einasta örugg bryggja,
sem stórskip geti lagzt við, svo spara
mætti bátabrúkun til upp- og útskipun-
ar, og allan þann vinnukrapt, sem af
því leiðir og gjörir varning dýrari bæj-
ar- og lands-búum. þ>vílík bryggja sje
þó til á Djúpavogi. Enn mundi honum
Reykjavík, miðvikudaginn 9. júlímán.
koma það á óvart, að svo íjölbyggður
bær, með svo fjölbyggðu nágrenni, ekki
skuli eiga erfiðis- eða ómaga-hús, þar
sem umkomulaus gamalmenni geti fund-
ið hæli, en flakkarar, iðjuleysingjar og
aðrir, sem fjelaginu eru til byrðar, verði
settir inn til reglulegrar vinnu og reglu-
legs lífernis. Aptur mundi honum verða
starsýnt á Austurvöll, pósthúsið, kvenna-
skólann og önnur ný hús, sömuleiðis á
bein, og,', að öllum jafnaði, þokkaleg
stræti; mundi hann brátt skynja, að
iðnaðarmönnum, timburmönnum, stein-
höggvurum, smiðum og múrurum hefir
farið stórum fram siðan í byrjun aldar-
innar. Vænt mundi honum þykja að
frjetta, að konur halda konum skóla,
og að iðnaðarmenn sin á meðal halda
sunnudagaskóla. Sjálfur var hann söng-
fróður og ljek fyrstur manna organ hjer
á landi; mun karl þvi verða ljettbrýnn,
þegar hann fijettir, að iðnaðarmenn eiga
góðan söngflokk, að smiður er söng-
kennari og organleikari og breiðir út
um landið smekk og kunnáttu í söng-
list. J>á mun honum líka að heyra, að
innlend kalkbrennsla er á komin, þó
hann kunni að furða á, hve sjaldan ofn-
inn rýkur, ogloks mun hann fagnaþvi,
að duglegir búmenn, útvegsbændur og
þilskipa-útgjörðarmenn finnast i og kring
um Reykjavík. Furða mun hann á
tvennu : hvað sjaldan mylnan malar, og
hversu litið embættismannanna gætir í
öllu verklegu. En hvað hið síðara
snertir, sansar hann sig, þegar hann
les það í ísafold eptir biskupinn, „að
svo miklum skriptum og skýrslum er
hlaðið á þá fram yfir það, sem áður var,
að þeir hafa lítinn tima til annara starfa11.
Yðar meinlítill
Draugur.
Staðarbyggðarmýrar í Eyjafirði.
Staðarbyggðarmýrar liggja fram
með Eyjafjarðará hjer um bil eina mílu
fyrir innan fjarðarbotninn. þetta er
einungis einn mýrarfláki, og ætti þess-
vegna ekki að hafa nafn f fleirtölu, en
af því hún heyrir svo mörgum bæjum
til hefir þetta líklega myndast. Lands-
lagi er þannig háttað, að utanfrá sjó
og innað Munkaþverá, sem er á að gizka
hálf önnur míla, er undirlendi mikið, sem
er frá 400—700 faðma á breidd; það
er mestmegnis blautir mýrarflákar, sem
hafðir eru bæði til beitar og slægna á
sumrum. 1 fyrndinni hefir þar verið
sjór sem þetta undirlendi er nú, en hefir
svo myndatt smátt og smátt af þeirri
leðju, sem Eyjafjarðará hefir skolað með
1879.
sjer í vatnavöxtum. Á fyrri öldum hefir
áin flóað yfir allt þetta flatlendi í ýms-
um farvegum á ýmsum tímum, og má
sjá merki þeirra allvíða. Á seinni öld-
um hefir hún nú tekið sjer vissan far-
veg fram með fjallshlíðinni að vestan,
og sljettlendið að austan er nú orðið
nokkurn veginn laust við árásir henn-
ar, nema hvað hún í vatnavöxtum flóir
yfir og brýtur bakkana á einstöku stað
endrum og sinnum.
Staðarbyggðarmýrar eru þannig
myndaðar sem eg hefi greint að ofan;
neðst er sandur, þar næst leir og mold,
og ofan á þessu er svo þjettur og seig-
ur grasvegur.en sumstaðar laus og gljúp-
ur, eins og venjulegt er í mýrum. þó
er þessi jarðvegur töluvert frjóvsamari
en í mýrum að jafnaði, eins og gefur
að skilja, þar sem þær eru mestmegn-
is myndaðar af vatnaleðju, eins og sýn-
ir sig á þeim stöðum, þar sem reglu-
legum vatnsveitingum hefir orðið kom-
ið við, því þar fást um 10 hestar af
vallardagssláttunni. þetta svið, sem
hefir verið tekið til framskurðar, eru
allar Staðarbyggðarmýrar, og þær eru
á lengd 2000 faðmar og 4—600 faðm-
ar á breidd. Hallinn á öllu þessu svæði
er um 4—5 fet, og það er nóg til að
geta þurkað upp, að svo miklu leyti
sem þurka þarf. Landslagi í mýrinni
sjálfri hagar þannig til, að bakkarnir á
Eyjafjarðará eru 1—2 fetum hærri en
mýrarnar fyrir ofan. Fram með allri
ánni mynda þeir þannig sjálfgerða stíflu-
garða, svo þeir nægja, ef hlaðnir eru
góðir stíflugarðar yfir þvera mýrina,
upp undir brekkur og fram á bakka.
í þessari 4—500 faðma breiðu dæld,
sem mýrarnar mynda, var óvenjan sjálf
af vatni, sumstaðar í tjörnum og kýlum.
það var almennt haldið, að yfirborð
kýlanna og tjarnanna væri lægra en
áin fyrir framan, og að þess vegna
myndi ekki duga að ræsa mýrina fram.
Höfðu því flestir daufa trú á þvi, að
framskurðurinn gæti tekizt.
Frá byggingu landsins hafa þess-
ar mýrar verið þannig á sig komnar
sem nú er lýst, án þess að nokkuð telj-
andi hafi verið gert til að bæta þær,
þangað til umboðsmaður E. Gunnarsson
fyrir nokkrum árum síðan byrjaði á því
að skera þær fram, og þó hafa þær
alla daga verið aðalengið fyrir i4bæi;
einungis einn þeirra er óðalseign, hinir
13 eru umboðsjarðir. Mörg hundruð
hesta eru heyaðir hjer árlega, og þó
er ekki sleginn meir en '/<, af engjun-
um á hverju sumri, sem ekki er von,