Ísafold - 28.08.1880, Blaðsíða 2

86
(þ. e. 0i' á gulli). Sveinbjörn Egilsson sýnist
því taka saman: Ek lagða, mína anclaða arms
orms gúða líns tróðu mér at armi. Gmð brd
lift leyfðrar. Mér finst það mæla móti þess-
ari skýringu, að nrlæti á gulli er eiginleikr
og kostr karlmanns, enn eigi konu, og eg
man eigi til, að konu sé nokkurs staðar í
skáldskap talið það til gildis, að bún sé orlát
á gulli, enn karlmönnum ótal sinnum. Eg
get þvi eigi felt mig við þessa Skýring Svein-
bjarnar Egilssonar.
þá er eftir að minnast á visuna í þórðar
sögu. Hendingarnar par: jarð eru eigi rang-
ar, enn líklegra virðist mér, að skáldið, hafi
haft orðmyndina vallar fyrir jarðar og eng-
inn., sá er ber skyn á hendingar, mun
neita því, að hendingarnar, fall- : vall-
fari betr enn hinar. Tilgáta mín styrkist og,
að því er mér virðist, af því, að skáldin við-
hafa annars orðtœkið at falla til vallar og
fatt til vallar, t. d. falli sjálfr til vallar
(Mork. H622); heilagtfall tilvallar (Mork.
112 30); ágœtt fall sá er hlaut til vallar (SE.
2,222). — Yfirkennarinn virðist samþykkja
tilgátu mína beima fyrir heima og mannr þína
fyrir maðrþíns. Hann reynir að minsta kosti
eigi að hrinda þeim.
Eg skal að endingu svara með nokkurum
orðum þeim áburði yfirkennarans, að eg rok-
styðji (mótíveri) eigi tilgátur mínar. Hér
bregðr hann mér um það, er honum hefir
orðið sjálfum. Hann hefir, sem kunnugt er,
gefið út Bjamar sögu Hítdœlakappa (Kh.
1847). i Þeikbi útgáfu eku um 60
TILGÁTUB O G EIGI EIN ÍEIKKa E0K-
studd, því að það er enginrokstuðningað
segja: svinn at Gisning for Haandskrifter-
nes sunnat. pat Gisning for Haandskrifter-
nes þa o. s. frv. það er satt, að tilgátur mín-
ar eru lítt rokstuddar, enn því hafa valdið
ýms atvik, sem eg hefi eigi getað ráðið við.
Flestar af tilgátum mínum við fornvísur finn-
ast í ritgjörðum, erprentaðar hafa verið með
skólaskýrslum frá Eeykjavíkr skóla. Pening-
ar þeir, er eg hefi fengið til að gefa þessar
ritgjörðir út, hafa ávalt verið af skornum
skamti. Kúmið, sem mér hefir verið ætlað,
hefir verið hálf önnur örk, tvær, eða í mesta
lagi þrjár arkir. f>ar sem svo er ástatt, er
eigi rúm fyrir langa útlistun eða rokstuð-
ning. Skýringina yfir vísurnar varð eg því að
laga eftir þeim peningum, er fengust til að
gefa hana út. Gunnlaugs saga var eigi ætl-
uð lærðum mönnum svo sem yfirkennaran-
um, heldr alþýðu. Hún þurfti þvi að vera
ódýr og þess vegna mátti skýringin yfir vís-
urnar eigi vera löng. Að öðra leyti liggr það
í hlutarins eðli, að menn breyta að eins því,
er þeir skilja eigi og ætla rangt vera, og það
hefir yfirkennarinn gert í söguútgáfum sín-
um; enn um það, hvað rangt sé, geta oft
verið deildar meiningar.
Yfirkennarinn bregðr mér ennfremr um,
að eg breyti skoðunum mínum og taki aftr
sumar tilgátur minar. f>að er satt, að skoð-
atiir mínar á mörgum vísindalegum efnum
hafa breytzt eftir því sem kunnátta mín hef-
ir aukizt, og eg tel mér það til gildis, að eg
held eigi dauðalialdi í hinar fyrri skoðanir
mínar, þá er eg eftir nákvæma rannsókn sé,
að þær eru eigi réttar. Kunnátta mín er
breytileg og þvi einnig skoðanir mínar. Hefði
eg ekkert lesið og ekkert lært'síðan á stúdents-
árum minum, og ekkert aukið kunnáttu mína
í þeirri frœðigrein, er eg hefi einkum lagt
stund á, þá stœði eg í vísindalegu tiliiti kyr
á sama stað, sem eg var á fyrir þrem tigum
ára, og þyrfti eigi að breyta skoðunum mín-
um eða kalla neitt aftr af því, er eg hefi
áðr sagt.
31/7 80.
Jón porkelsson.
Svar til „Xorftlings44.
Aðfinningunum við mig í síðasta
blaði „Norðiings11, verð jeg að biðja
yður, herra ritstjóri, að lofa mjer að
svara í Isafold fám orðum :
1. Jeg veit ekki til, að jeg hafi
nokkru sinni legið f deilum við forseta
efri deildar, herra 'Pjetur biskup; þar
á móti var jeg á einum fundi í fyrra
áminntur af forseta, en tilefnið til þeirr-
ar áminningar var að einsþað, að jegkom
fram með fleiri uppástungur en forseta
og skrifurum hans þeim Magnúsi og sira
Eiríki líkaði, og efast jeg um, að það
nokkursstaðar þar sem frjáls þingstjórn
er, verði talið brot á þingsköpum, enda
hafði jeg hinn lærðasta lögfræðing í
efri deild, háyfirdómara Jón Pjetursson,
með mjer í atkvæðagreiðslunni um þær
uppástungur, sem mjer þá tókst að fá
bornar undir atkvæði.
2. þ>að voru að eins 5 þingmenn,
þeir Bergur amtmaður, Magnús assessor,
síra Eiríkur Kúld, Jón landfæknir og
Asgeir frá |>ingeyrum, sem greiddu at-
kvæði gegn Kolkuóssmálinu, og fjell
það með 5 atkvæðum gegn 5. Jeg þori
ekki að efa, að þessir herrar hafi breytt
þannig samkvæmt sannfæringu sinni, og
er það heldur nærgöngult af „Norð-
lingi“ að drótta því að þeim, að þeir
hafi haft aðrar ástæður fyrir atkvæða-
greiðslu sinni. Að öðru leyti hafa Skag-
firðingar varla gleymt enn mótspyrnu
þeirri, er Jón heitinn Samsonsson átti
við að strfða, áður en hann fjekk Sauð-
árkrók löggiltan, og sannaðist þar hið
sama, sem ætlar að rætast um Kolku-
ós, að „sjaldan fellur eik við fyrsta
högg“.
3. Ræður mínar og uppástungur
kunna að hafa verið fleiri og lengri,
en ritstjóri „Norðlings11, hefði haft, ef
hann hefði verið þingmaður Skagfirð-
inga; en margir þingmenn hafa verið
landinu kostnaðarsamari en jeg í þessu
tilliti.
4. J>að getur meira en verið, að jeg
myndi eiga hægt með að ná kosningu
í Rej^kjavík og víðar, en jeg hefi álit-
ið það skyldu mína að taka Skagafjörð-
inn fram yfir öll önnur kjördætni, úr
því að Skagfirðingar buðu mjer þing-
mennsku hjá sjer í hitt eð fyrra, þeg-
ar jeg var þeim alveg ókunnugur, og
úr því að mjer síðan, þegar jeg kynnt-
ist þeim, hefir komið vel saman við þá.
Slít jeg ekki tryggðum við þá, með-
an þeir halda tryggð við mig, hvað
sem svo „Norðlingur“ segir.
5. Jeg hygg, að fátækt sú, óþrifn-
aður og kunnáttuleysi, sem helzt of
mikiðberá ávoru landi. í öllu falli hjer
fyrir sunnan, sje að miklu leyti sprott-
ið af menntunar- og uppfræðingarleysi
alþýðu, og þess vegna ætla jeg mjer,
svo lengi sem jeg fæst við almennings
mál, aptur og aptur að brýna fyrir
mönnum, að oss rfður meira á að kippa
því, sem ábótavant er í þessu tilliti, í
lag, en að hækka laun embættismanna.
J>að hefi jeg gjört á þeim stað í al-
þingistíðindunum, er hneykslað hefir
„Norðling“, og mun jeg ekki hætta
því, meðan jeg veit nokkurn ungling
hjer á landi óskrifandi, nokkurt heim-
ili matarlaust á útmánuðunum, nokkurt
barn með kláða og nokkurt rúm í því
ástandi, að eigi verður í því sofið eða
á því setið fyrir- óværð. Getur vel ver-
ið, að lítið af þessu eigi sjer stað fyrir
norðan, enda hefi jeg ekki orðið var
við það þar; en Norðlendingar þurfa
stundum að fara suður, og hvort sem
er, er slíkt, hvar sem það kemur fyrir
á landinu, ósómi fyrir þjóðina í heild
sinni.
Reykjavík, 21. ágúst 1880.
Jón Jó/isson.
(Niðurl. frá bls. 83). Af hinum mikla
fólksgrúa, sem ár eptir ár þyrpist til
Vesturheims úr hinum ýmsu löndum
Norðurálfu, nemur nú varla neinn staðar
í þvf skyni að nema land fyr en vestur
í miðju meginlandi Norður-Ameríku —-
langt nokkuð fyrir vestan Mississippi-
fljót, því að allt land þar fyrir austan,
sem ekki er þegar numið eða byggt,
er svo hrjóstugt, eða með einhverjum
öðrum annmörkum svo miklum, að þar
þykir ekki byggilegt. J>að var þó ein-
mitt í þessum parti landsins, að íslend-
ingar fyrst báru niður. J>eir voru fyrst
fjölmennir f Ontario, en sáu brátt, að
þar myndi sjer ekki veranda. Ljetuþeir
því berast með straumnum vestur á
bóginn, og þannig myndaðist hin is-
lenzka nýlenda við vesturströnd Winni-
peg-vatns, Nýjaísland. Og nú erekki
nema lítill tíningur af Islendingum eptir
á hinum upphaflegu stöðvum þeirra í
Ontario. Sumir af þeim, semþarvoru,
leituðu reyndar aptur austur að Atlants-
hafi til Nýja Skotlands, og við hóp
þeirra þar hefir síðan nokkuð bætzt
beinlínis heiman af Islandi, en geta má
nærri, hvort land það, er Islendingum
stóð þar til boða, hefir verið annað en
úrgangur, þar sem Nýja Skotland ligg-
ur austast á austurströnd Norður-Ame-
ríku, og byggðir hófust þar svo snemma
sem á öndverðri 17. öld. Af Islend-
ingum þeim, sem þar eru niður komnir,
hafa reyndar ekki farið miklar sögur,
en svo mikið mun óhætt að fullyrða,
að hagur þeirra er fremur örðugur, og
engin líkindi til, að nýlenda þeirra nái
verulegum framgangi. Sumir, sem flutt
hafa þangað beint frá íslandi, hafa vit-