Ísafold - 24.09.1881, Blaðsíða 3

97
dálítið ofar en farvegur sá eða kvísl,
sem Skötufoss er í, kemur saman við
suðurána, er Búrfoss, neðsti fossinn í
aðalkvísl suðurárinnar.
Efri fossinn í norðuránni er skammt
fyrir neðan þann stað í norðuránni, þar
sem Breiðholtskvíslin tekur sig úr norð-
uránni og rennur í suðurána. Sunnan
í melbakka fyrir norðan ána og undir
ioo faðma frá Stórahyl sjest einkenni-
legur stór steinn, sem bændurnir Bjarni
og Sæmundur segja að sje merkissteinn
milli Ártúns og Árbæjar; þar sem
hraunið liggur hæst á hólmunum fyrir
sunnan Stórahyl og Breiðholtskvísl
sjest einkennileg þúfa, er mannaverk
virðist vera á, segir Bjarni að hann
hafi heyrt að þessi þúfa væri horn-
mark milli Árbæjar, Breiðholts og Ár-
túns. þ>úfa þessi er mjög skammt frá
Breiðholtskvísl, er Árni telur landa-
merki milli Ártúns og Breiðholts. Skoð-
uðu dómarinn og áreiðarmennirnir ít-
arlega þessa þúfu, og var það sam-
eiginlegt álit þeirra, að mannaverk væri
á henni, og að hún líklega væri merki-
þúfa. Rjett fyrir austan þúfu þessa,
sjest, nálægt upptökum árhólmans, og
á honum, stór einkennilegur steinn, sem
3 minni steinar eru lagðir upp á, og
segist Bjarni hafa heyrt, að landamerk-
in milli Árbæjar og Breiðholts, væri
lína frá þúfunni hjá Breiðholtskvísl í
þennan stein. Árni segist hafa heyrt,
að steinninn væri landamerkjasteinn
milli Breiðholts og Árbæjar, apturá móti
segist hann ekki hafa heyrt getið um
hornmark í þúfunni.
þegar þúfan er miðuð við merkja-
steininn í melbrekkunni fyrir norðan ána,
verður Stórihylur nálega allur fyrir of-
an þá línu, en nær fast að henni. Fyr-
ir ofan Stórafoss sjest móta fyrir garði
út í ána, og segja þeir Árni og Bjarni,
að þetta sje brot af hleypigarði, er
Thomsen notar á vorin, þegar hann
setur kistur sínar í ána. Garður þessi
byrjar þar sem Breiðholtskvísl rennur
út úr norðuránni, og eru hjer um bil
5—6 faðmar frá Stórahyl eða fossinum
þar upp að hleypigarðinum. Annar á-
reiðarmaðurinn, Jóhannes, og bóndinn
á Breiðholti, Árni, taka fram, að Stóri-
foss hafi lækkað mikið og hylurinn
undir honum grynnzt, af því að klettar
hafi hrunið ofan af berginu niður í
hylinn. Nú var vatnið meira í Skora-
hyl og fossinum þar en í Stórahyl, en
bæði Jóhannes, Bjarni og Árni fullyrða,
að það sje að eins sökum ísa, og að
vatnið, þegar árnar eru auðar, sje venju-
lega nokkuð meira í Stórahyl en í Skora-
hyl.
Hinn fossinn í norðuránni er lítið eitt
fyrir ofan árkjaptana. Árni og Jó-
hannes segjast hafa heyrt þennan foss
nefndan Sjáfarfoss; aðalkistan í norður-
ánni er hjer um bil mitt á milli Sjáfar-
foss og vegarins, og sást glöggt móta
fyrir garði, sem kista þessi er sett í.
Hjá Sjáfarfossi skiptist norðuráin af
steirii eða klettarifi í 2 kvíslar, og er í
hinni nyrðri af þessum kvíslum sú kista,
sem nefnd er Hjáleigan. I suðuránni
eru tvær kistur, hin svo kallaða Poll-
kista í kvísl, sem myndast skammt fyr-
ir neðan Búrfoss, og rjett hjá Pollkist-
unni er hin kistan í aðalkvíslinni.
Efri kistan í norðuránni hlýtur að
sjást frá aðalveginum, sem liggur um
þveran árhólmann, Hjáleigukistan sjest
þar á móti ekki, þar sem hún er fyrir
neðan Sjáfarfoss. Jóhannes gat þess,
að síðari árin hafi veiðin í hjáleigukist-
unni verið meiri eða fullt svo mikil og
í aðalkistunni.
Engin af kistunum voru nú í ánum,
en stóðu á árbökkunum, þar sem garða-
brot lágu út frá þeim, þó voru teknir
úr kistunum rimlar og háfar.
Flest af örnefnum þeim, sem nefnd
eru að framan, voru merkt á uppdrætt-
inum, eptir að áreiðarmennirnir höfðu
farið heim að Bústöðum og dómarinn
bókað með leiðbeiningu og samþykki
áreiðarmanna hið framanskráða.
Sökum þess að norðuráin var alveg
ófær af ís, gátu áreiðarmennirnir ekki
komizt yfir hana upp að Árbæ; en ept-
ir því, sem þeir gátu ráðið með augna-
máli, er Stórihylur svolítið nær Árbæ
í beinni línu, en Skorahylur, þó þessi
sje nær upptökunum í suðuránni, en
Stórihylur í norðuránni, og voru báðir
hylirnir merktir í uppdrættinum.
Til staðfestingar því, sem þannig hef-
ir farið fram, undirskrifar dómarinn
með áreiðarmönnum og bændum hið
bókaða.
Jón Jónsson. þ>orlákur Guðmundsson.
Jóhannes Oddsson. S. Sæmundsson.
Bjarni Olafsson. Árni Jónsson.
Rjett eptirrit staðfestir
Jón Jónsson.
Merkilegt
Frumvarp
til laga um nöfn manna.
1. í hvert sinn, sem kveðja skal mann
til embættissýslanar, þingstarfs eða
annars starfs, snertandi málefni al-
mennings, skal nefna auk nafns þess,
er hann er skírður með, nafn föður
hans eða móður. Sömuleiðis á í hvert
sinn, er yfirvald eða prestur nefnir
mann í rjetti eða frá prjedikunarstóli
að skýra frá því, hvers son eða dótt-
ir hlutaðeigandi sje. Sje maður skírð-
ur fleiri nöfnum, er nóg að nefna
það nafn, sem hann almennt er kall-
aður eða skrifar sig með.
2. Ekki má skíra neitt meybarn karl-
mannsnafni og ekki má nefna eða
skrifa neinn mann, sem hefir fast
heimili á Islandi son annars manns,
en föður síns eða móður.
Nú lætur maður skíra barn fleiri
nöfnum en einu, og skal hann þá
borga 1 skírnartoll fyrir hvert nafn.
3. Eptirleiðis má ekki skíra neinn mann
ættarnafni, nema konunglegt leyfi sje
til þess. Ekkert ættarnafn má enda
á „son“. Fyrir ættarnafnsle}>fi skal
borga 500 krónur, sem renna í lands-
sjóð.
Hver sá, sem skrifar sig ættarnafni,
skal þar að auki greiða árlegan
nafnbótarskatt, 10 krónur fyrir hvert
atkvæði, sem í nafninu er.
4. Mönnum, sem eldri eru en 20 ára og
hafa skrifað sig syni annara manna
en feðra sinna eða mæðra, getur lands-
höfðingi veitt leyfi til að halda, með-
an þeir lifa, slíkum kenningarnöfnum,
ef þeir sækja innan 5 ára, eptir að
lög þessi eru komin út, um, að mega
halda slíku nafni, og skal borga slíkt
leyfi með 20 krónum, sem renna í
landssjóð.
5. Brot gegn lögum þessum varða sekt-
um frá 1—500 kr., sem renna í lands-
sjóð. Mál út af slíkum brotum eru
opinber lögreglumál.
Jón Jónsson, Jón Olafsson.
flutningsmaður.
Fiskiverzlunin á Spáni.
I hinu danska blaði vNationaltidendei, 3.
dag ágústmánaðar þessa árs, stendur grein
ein með þeirri yíirskript: »Verzlunarsam-
band vort við Spán, og kaupræðismenn vorir«,
og ætlum vjer, að rjett sje, að sú grein
komi Islendingum sem flestum fyrir sjónir,
í þeirri von, að hún verði til þess, að þeir í-
hugi vel ýmisleg atriði viðvíkjandi fiskiverzl-
un sinni, og höfum vjer því snarað grein
þessari á íslenzku. Greinin hljóðar þannig :
»Útdrátt þann, sem hjer fer á eptir, úr
brjefi einu frá dönskum manni í Barcelona
til verzlunarfjelags hjer, höfum vjer fengið
leyfi til að gjöra almenningi kunnugan; og
að ætlun vorri mun verzlunarmönnum vor-
um þykja útdráttur þessi fróðlegur, einkum
þeim, sem eru viðriðnir hina íslenzku verzl-
un, og sem láta það nokkuð til sin taka, að
einmitt nú er lagt fyrir alþingi Islendinga
frumvarp til laga um útfiutningstoll á fiski,
50 aura á hvert skippund, og það einmitt
um sama leyti, sem frakkneska stjórnin
heitir fiskimönnum sínum 15—16 franks
10—11 kr. fyrir hver 100 kilo (=200 pund)
af fiski, sem þeir veiða í rúmsjó við Island,
flytji síðan til Frakklands, t. a. m. til
Bordeaux, og verka þar, sje fiskurinn því
næst fluttur til Spánar, annaðhvort á járn-
braut eða gufuskipum. það er mjög sorg-
legt, að kaupræðismenn vorir á Spáni hafa
eigi hingað til skýrt frá þessum atriðum,
því með því móti hefði, ef til vill, mátt sleppa
fyrir frumvarpi því, sem þegar var nefnt,
og þetta er að minnsta kosti ein sönnun
þess, að kaupræðis-fyrirkomulagið frá vorri
hálfu í útlöndum þarf umbóta við.
Oss vantar enn þá iðulegar og nákvæmar
skýrslur frá kaupræðismönnum vorum um
allt það, sem verzlunarstjettina varðar,
skýrslur, sem þá fyrst fengju sína rjettu