Ísafold - 14.01.1882, Blaðsíða 2

2
\l
kring), en hitt æfilöng' lífsábyrgð (livs-
varig Livsforsikkring). Eins og ábyrgð
á húsum eða skipum byggist á því, að
tillögin nemi svo miklu að ábyrgðar-
sjóðurinn geti staðizt, þótt hann við og
við þurfi að borga verð fyrir hús þau,
er brenna eða skip þau, er farast, svo
er því og líkt varið með lífsábyrgð-
ina, Ef skýrslur um manndauða hafa
um langan tíma sýnt, að af mönnum á
vissum aldri deyr einn af 60 á ári, þá
er auðsætt, að ef 60 manns á þeim
aldri leggja í sjóðinn eina krónu hver
á ári, þá getur sjóðurinn staðið sig við
að gjalda við fráfall hvers þeirra 60 kr.;
nú getur það að vísu komið fyrir, að á
einu ári deyi fleiri en einn af þessum
60 mönnum, en þegar sjóðurinn er á
góðum grundvelli byggður, þá gjörir
það ekkert til, því að hann getur þá
beðið þangað til hann vinnur það upp
aptur seinna. Eptir því sem menn
verða eldri, eptir því eru meiri líkur
til að menn eigi skemmra eptir ólifað,
og ábyrgðin á lífi manna fer því vax-
andi með aldrinum; að sama skapi ættu
því tillögin i raun og veru að fara hækk-
andi ár frá ári, en venjulega eru tillög-
in höfð alltaf jafnmikil frá því menn
byrja að fá ábyrgðina, og eru þau þá
framan af meiri en þau í raun og veru
ættu að vera, en þetta er aptur bætt
upp með því, að hvenær sem menn vilja
hætta við að kaupa sjer ábyrgðina, þá
fá menn endurborgað það, sem menn
hafa greitt um of. Eins og fyrnefnt
dæmi sýnir, eru tillögin fyrir hina æfi-
löngu lífsábyrgð mikið hærri en fyrir
lífsábyrgð um stundarsakir, en af því
sem nú var sagt, leiðir, að það er samt
enginn skaði að kaupa fyrnefnda á-
byrgð jafnvel þótt menn hafi í huga,
að hætta við hana eptir nokkur ár.
Lífeyrir er í því fólginn, að stofnunin
tekur að sjer að borga manni, meðan
hann lifir, ákveðna upphæð á ákveðn-
um gjalddögum fyrir tiltekna borgun
fyrir fram. þ>annig getur karlmaður,
69 ára að aldri, sem í eitt skipti borg-
ar til stofnunarinnar 730 kr. fengið
tryggingu fyrir því, að hún borgi aptur
100 kr. á ári svo lengi sem hann lifir
og einu sinni eptir það ; þetta heitir æfi-
langur lífeyrir (livsvarig Livrente); en
það má einnig geyma lífeyrinn (opsat
Livrente) og taka til hans, þegar manni
sýnist, og verður hann þá þeim mun
meiri, sem menn láta lengur bíða að
taka til hans; þegar lífeyririnn er geymd-
ur, þá má greiða gjaldið fyrir hann
smámsaman t. d. með árlegum tillögum;
þannig getur kvennmaður, sem 40 ára
að aldri fer að borga til stofnunarinn-
ar 10 kr. á ári, og heldur því áfram til
sjötugs, upp frá því fengið rúmar 100 kr.
á ári hverju til dauðadags, og eptir
það verða dánarbúi hennar borgaðar
einu sinni 100 kr.
Lífeyririnn getur verið svo lagaður, að
einn maður fái hann, eptir að annar er
dáinn (Overlevelsesrente), t. d.konaeptir
mann sinn eða barn eptir foreldra sína;
þannig getur 25 ára gamall karlmaður
fyrir eigi fullar 18 kr. á ári fengið
tryggingu fyrir því, að kvennmaður, sem
er jafngamall, fái eptir sinn dag iookr.
á ári æfilangt. f>að leiðir af sjálfu sjer,
að stofnuninni er óviðkomandi hver
breyting kann að verða á högum þess,
er nýtur lífeyrisins t. d. að hann gipt-
ist, og er lífeyririnn því greiddur engu að
síður. Sá, sem hefir keypt lífeyri en vill
síðan hætta við það, getur þá, eins og
sá, sem keypt hefir lífsábyrgð, fengið
endurborgað það, sem hann á hjá stofn-
uninni.
Gagn það, sem lífsábyrgðar-
stofnanir gjöra, er svo almennt viður-
kennt, að þær hafa verið settar á fót
víða um lönd að opinberri tilhlutun.
Lífsábyrgðin getur sjer í lagi verið
þýðingarmikil fyrir efnalitla menn, sem
hafa fyrir ómegð að vinna og sem bú-
ast mega við að börn sín komist á
vonarvöl, ef þeir falla frá meðan þau
eru á ómagaaldri; það getur einnig
verið mikið hægra fyrir mann að fá
lán, ef hann getur getur gefið lánar-
ardrottni sínum fulla vissu fyrir að hann
fái lánið endurborgað þótt sín missi við,
og þarf þá eigi til þess að ganga að
þeim litlu efnum, er hann kann að hafa
eptirskilið konu sinni og börnum.
Lífeyririnn getur verið mikilsverður
fyrir menn, sem á gamals aldri eigi
vilja verða upp á aðra komnir; þótt
69 ára gamli maðurinn, sem tilvartek-
inn í dæminu hjer að ofan, setti 730 kr.
á rentu, þá mundu honum eigi endast
þær í full 9 ár, ef hann tæki af
þeim 100 kr. á ári, og ef hann lifði
lengur, þá mundi hann ekkert hafa
fyrir sig að leggja, svo framarlega sern
hann hefði eigi annað við að styðjast.
Lífeyrir eptir lát annars manns er
það atriði, sem helzt hefir verið notað
hjer á landi, meðþví að flestir konung-
legir embættismenn eru skyldir til að
sjá ekkjum sínum borgið með fjárstyrk
eptir sinn dag; en auk að menn kaupi
slíkan lífeyri handa konum sínum, þá
getur það stundum komið fyrir, að
menn vilji á sama hátt sjá einhverjum
öðrum vandamanni sínum borgið,
sem ekkert hefði við að styðjast, þeg-
ar sín missti við. J>að er athugavert,
að ef slíkur lífeyrir er keyptur fyrir ár-
leg tillög, þá eru tillögin því meiri, sem
sá er eldri, sem tillögin greiðir, en sá
yngri, sem lífeyrisins á að njóta.
Hjer á landi er engin lífsábyrgðar-
stofnun til, og þess er eigi að vænta,
að hún geti að sinni komizt hjeráfót;
aptur á móti munu menn eiga kost á
að nota einhverja af hinum mörgu lífs-
ábyrgðarstofnunum sem til eru víðsvegar
í útlöndum, en sú stofnun, er vjer ætl-
um að menn hjer á landi ættu helzt að
snúa sjer að, er hin danska lífsábyrgð-
ar- og umönnunarstofnun frá 1871
(Livsforsikkrings- og Forsörgeisesan-
stalten af 1871), því bæði mundu við-
skipti við hana vera hægri, en við slík-
ar stofnanir utanríkis, og trygging sú,
er hún hefir, er öldungis óyggjandi,
því auk þess að stofnunin sjálf á mik-
inn sjóð, sem safnaðist hjá hinni fyrri
stofnun frá 1842, þá ábyrgist ríkissjóð-
urinn einnig allar skuldbindingar henn-
ar; enn fremur eru tillögin svo lág sem
þau geta verið, með því að þau eru
reiknuð svo út, eptir manndauða í Dan-
mörku, að stofnunin hafi engan hagn-
;að. Að vísu eru til lífsábyrgðarstofn-
anir þar sem sum tillögin eru lítið eitt
lægri, en það er þá aðeins þar sem
reikna má hærri rentur af tillögunum
heldur en í Danmörku (t. d. í Ameríku),
eða þar sem aldur manna er að með-
altali ólíkur því, sem þar er, en það er
næsta óvíst, að íslenzkir menn fengju
aðgang að þeim. Að það væri nokk-
ur vanhagur fyrir landið, að menn
sendu tillög sin til Danmerkur, er að
eins misskilningur, því þegar tillögin
eru reiknuð svo lágt, sem verða má,
til þess að stofnunin geti staðizt, þá má
búast við að frá henni gangi jafnmikl-
ir peningar til landsins eins og til henn-
ar frá landinu. þ>að væri því að eins
að þetta gæti orðið skoðunarmál, ef
manndauða hjer á landi væri svo varið,
að stofnunin hefði meiri hag af að
tryggja líf manna á íslandi en í Dan-
mörku, en það er miklu fremur ástæða
til að álíta, að þetta sje þvert á móti,
og það er eitt meðal annars, sem mundi
gjöra ómögulegt að setja hjer á landi
að svo stöddu lífsábyrgðarstofnun, er
gæti gjört mönnum jafngóð kjör eins
og hin danska stofnun.
Hver sem vill kaupa lífeyri fyrir sjálfan
sig þarf eigi með beiðni sinni um það,
að senda annað skýrteini en skírnar-
vottorð; en sá sem vill kaupa lífs-
ábyrgð eða lífeyri fyrir annan eptir
sinn dag, þarf, auk þess, að senda ná-
kvæmt vottorð frá lækni sínum og sjálf-
um sjer um heilsufar sitt, og eru til
prentuð eyðublöð undir þau. Eptir áð-
urnefndri auglýsingu hins setta land-
læknis J. Jónassens, geta menn hjá hon-
um fengið eyðublöð þessi sem og leið-
arvísir um hvernig stofnunina má nota.
Um framræslu.
(Eptir jarðyrkjumann Björn Björnsson).
Tímarit hins ísl. Bókmenntafjelags, 2.
árg. 4. hepti, hefir inni að halda ritgjörð
»um framræslud eptir Torfa Bjarnason í
Olafsdal. Bitgjörð þessi er þess verð að
vera lesin, og óskum vjer að hún komist í
hendur sem flestra bænda vorra. Höfund-
urinn skýrir ljóslega skaðsemi afvætunnar
og nytsemi framræslunnar, og gefur marg-
ar góðar bendingar um aðferðina við hana.
—Vjer viljum leyfa oss að gjöra nokkrar at-