Ísafold - 07.02.1883, Blaðsíða 1

Árgangurinn, 32blöð, kostar
3 kr. innanlands, en í Danm.,
Svíþjóð og Norvegi um 3*/2
kr., í öðium löndum 4 kr.
Borgistí júlím. innanlands,
erlendis fyrir fram.
ÍSAFOLD.
Pöntun er bindandi fyrir ár. — Uppsögn til áraskipta með tveggja mánaða fyrirvara. 3
Auglýsin'gar kosta þetta
hver lina': *aur.
inniBnd !með meginIetri • .. 10
IIIHIUIIUi S x 1 • [meo smaletn ... .. 8
útlendap !með mesinletri- • •15
'\með smáletri...
„nariíl^
X 3.
Reykjavík, miðvikudaginn 7. febrúarmán.
18 83.
Um brunabótafjelag.
Eldsvoðar þeir, sem orðið hafa nú fyr-
ir skömmu, minna menn á, hvernig
menn geta á lítilli stundu misst ef til
vill aleigu sína og orðið öreigar við slík
tækifæri. Vjer ætlum og að það sje
margur sá maður, sem sjer hver nauð-
syn ber til, að koma í veg fyrir að
slíkt gæti orðið og sem fúslega mundi
vilja fá ábyrgð fyrir eldsvoða á húsum
þeim eða munum, er hann á eða hefir
í ábyrgð sinni, ef hann ætti þess kost
með sanngjörnum kjörum og á full-
tryggjandi hátt. Menn eiga að vísu
kost á, að fá ábyrgð fyrir. eldsvoða i
útlendum brunabótafjelögum, en vjer
ætlum að það væri miklu hagfeldara,
að stofnað væri innlent brunabótafjelag
til að ábyrgjast hús og muni hjer á
landi. þ>etta liggur enganvegin í því,
að það sje nokkur skaði út af fyrir sig,
að ábyrgðarkaupið fer út úr landinu,
því ef ábyrgðarkaupið er eigi meira en
hæfilegt iðgjald ábyrgðarinnar, þá gild-
ir sama um að kaupa ábyrgð, eins og
að kaupa aðra hluti frá útlöndum, að
landinu er enginn skaði að því, að menn
láti af hendi peninga ef menn fá ann-
að sem er jafnmikils vert í staðinn ; ef
t. d. iooo kr. væru árlega borgaðar út
úr landinu i ábyrgðarkaup fyrir bruna-
bætur, en brunar væru aptur svo tíðir
að til jafnaðar væru iooo kr. borgaðar
til landsins árlega í brunabætur, þá er
auðsætt, að landinu er slíkt enginn ó-
hagur. En brunabótakaup það, er menn
verða að gjalda til útlendra brunabóta-
fjelaga og sem er 5 — 10 kr. á ári af
hverjum 1000 kr.1, sem ábyrgð er feng-
in á er að ætlun vorri langtum meira
en hæfileg borgun fyrir brunabótaá-
byrgðina og vegna þess ætlum vjer að
það væri langtum betra fyrir hvern ein-
stakan, er vill tryggja eitthvað fyrir
eldsvoða, að til væri innlent brunabóta-
fjelag þar sem ábyrgðarkaupið væri
eigi meira en svo, að það samsvaraði
hættu þeirri, sem er að eldsvoða hjer
d landi, og það sem væri hagur fyrir
hvern einstakan væri jafnframt hagur
fyrir landið í heild sinni.
-------- "I
I) J>að er öldungis einstakleg undantekning, að
ábyrgðarkaupið fyrir þá 2/3 húseigna í Reykja-
vík, sem eptir sjerstökum lagaákvörðunum er
í brunabótafjelagi hinna dönsku kaupstaða, er
að eins I kr. 40 a., auk 60 a. í umboðsgjald
af hverjum 1000 kr.; en þetta er sýnishorn
þess, hvað ábyrgðarkaupið mætti vera lítið.
þegar brunabótakaupið er árlega 5
kr. af 1000 kr. (5%0) þá samsvarar það
því, að af hverju þúsundi (t. d. bæja
eða húsa) brenni 5 á ári hverju að með-
altali1; þetta mun og einatt eiga sjer
stað í útlöndum og eptir því hvað tið-
ir brunar eru þar, er upphæð bruna-
bótakaupsins sett ; ef vjer nú setjum
svo, að hjer á landi sjeu 8000 hús og
bæir, þá ættu að sömu tiltölu að brenna
til jafnaðar á hverju ári fjörutíu hús og
bæir, sömuleiðis ættu og að sömu til-
tölu 2 bæir að brenna árlega í hverju
því hjeraði, þar sem eru 400 bæir, eða
eigi líða meira en 5 ár milliþess að bær
brynni í hverri sveit með 40 bæjum, en
þó að vjer höfurn eigi nákvæmar skýrsl-
ur um eldsvoða hjer á landi, þá vita
þó allir að því fer mjög fjarri, að þeir
sjeu svo tíðir. fetta sýnir að hjer
á landi mun hættan við, að missa
eigur sínar við eldsvoða vera mikluminni
en í útlöndum og getur það sumpart
legið í þvi, að menn fari hjer almennt
varlegar með eld en annarstaðar, sum-
part í því, hvað húsin eru smá og dreifð
o.fl.; en af því að hættan að eldsvoða er
miklu minni hjer á landi en annarstað-
ar, þá leiðir það aptur af sjálfu sjer, að
það ábyrgðarkaup, sem sanngjarnt er
i útlöndum, er hjer á landi langtum
meira en ábyrgðinni svarar, það er með
öðrum orðum langt ofhátt. Oss þykir
engan veginn ólíklegt, að 1 kr. af 1000
(1 %0) eða rúmlega það, mundi reynast
fullnægjandi árlegt brunabótarkaup hjer
á landi2.
þar eð það nú annars vegar er mik-
ils vert fyrir menn að geta tryggt eigur
sínar fyrir eldsvoða, en trygging þessi
fæst eigi sem stendur annarstaðar en í
útlendum brunabótafjelögum, er heimta
langt of mikið fyrir ábyrgðina, þá væri
það mjög mikilsvert, að innlent bruna-
bótafjelag kæmist á, og jafnframt virð-
ist oss, að það væri engum sjerlegum
1) Með því að kostnaður við stjórn brunabótafje-
lags nemur tiltölulega mjög litlu, þá þarf eigi í
dæmi þessu að taka tillit til þess, nje heldur
til vaxtanna af brunabótakaup'inu fyrsta árið,
þó að það sje borgað fyrirfram en brunabæt-
urnar eptir á.
2) Eptir þeim upplýsingum er vjer höfum getað
fengið um eldsvoða hjer á landi í næstliðin
20 ár, má álíta, að brunabótakaupið þyrfti
jafnvel eigi að vera nærri svo mikið; að
minnsta kosti má segja með vissu, að það
mætti vera langtum minna en það, sem hin
útlendu brunabótafjelög heimta.
erfiðleikum bundið að koma því á fót.
Nokkru fyrir 1870 stofnuðu Eyfirðing-
ar ábyrgðarfjelag til að ábyrgjast þilju-
skip sín; stofnun þessi hefir heppnazt
mikið vel; af sjóði fjelagsins hefir verið
borguð út ábyrgðarupphæð fyrirnokkur
skip, og þó hefir sjóðurinn aukizt svo,
að hann mun nú nema hjer um bil
30,000 kr.; ábyrgðarkaupið er nokkuð
hátt, en svo á aptur hver einstakur
fjelagsmaður sinn tilölulega hluta i fje-
lagssjóðinum, og getur fengið hann út-
borgaðan hve nær sem hann vill ganga
úr fjelaginu ; það er því að eins eins
og hann leggi í sparisjóð það sem hann
borgar í ábyrgðarkaup umfram það,
sem reynslan sýnir að þörf er á. Að
því leyti sem við því mætti búast, að
skaðar gætu komið fyrir, áður en sjóð-
urinn væri orðinn nógu mikill til þess
að bæta þá, þá var sú ákvörðun gjörð,
að fjelagsmenn sameiginlega ábyrgðust
skaðann, hver að því leyti sem hann
hefði fengið mikla ábyrgð í fjelaginu;
þetta hefði, ef til hefði komið, getað
verið t. d. á þann hátt, að þeir hefðu
ábyrgzt lán, sem sjóðurinn hefði tekið
um stundarsakir. Líkt fyrirkomulag
eins og þetta, sem Eyfirðingum hefir
reynzt svo vel, ætlum vjer að mætti
hafa á brunabótafjelagi, er menn gætu
stofnað; menn gætu þá t. a. m. byrjað
með að leggja í sjóð fjelagsins árlega
5 af þúsundi, sem er jafnt því minnsta
brunabótakaupi, er menn geta fengið sjer
brunabótaábyrgð fyrir í útlöndum, en
eptirþví sem áðurer tekið fram.mundi
ábyrgðarkaup þetta vera töluvert meira
en ábyrgðinni svaraði; sjóðurinn mundi
því að vonum fljótt aukast, og í hon-
um ætti hver fjelagsmaður sinn tiltölu-
lega hluta, sem hann gæti fengið út-
borgaðan, þegar hann gengi úr fjelag-
inu eða dánarbú hans, þegar hann fjelli
frá; í þessu væri fólginn mikill munur
við það, að gjalda jafnmikið eða meira
brunabótakaup til útlendra fjelaga, og
eiga ekki tilkall til neins. Seinna þeg-
ar sjóður fjelagsins væri orðinn nægi-
lega stór, mætti færa brunabótakaupið
niður eptir því sem reynslan væri þá
búin að sýna, að ástæða væri til.
í>ví fleiri sem gengju í Qelagið, því
minni áhrif mundu einstök slys hafa á
hag þess, og því fyr mundi svo mikill
sjóður geta myndazt, að fært yrði að
færa niður ábyrgðarkaupið. J>að væri
og varla byrjandi, nema fjelagsmenn