Ísafold - 15.08.1883, Blaðsíða 2

74
urþingeyingar berum orðum mótfallnir lán-
stofnun.
Arnesingar vildu koma upp sparisjóð á
Eyrarbakka.
Landbúnaðarlagamálinu var hreyft í 9
kjördæmum. Dalamenn sögðu málið svo
umfangsmikið og illa undirbúið, að ekki
væri gjörl^gt að taka það til umræðu á
þessu þiugi. Suðurþingeyingar vildu og
»fresta miaHnu enn um sinn, með því að
þingið, mundi ekki fært um ráða því til
lylta í því formi sem það hefir verið rætt
á undanfarandi þingum. En verði það
lagt fyrir þingið frá stjórnarinnar hálfu,
lagði fundurinn það til, að þingið semdi
að eins aðalákvarðanir um landbúnaðarmál-
efni, en veiti sveitarstjórnunum vald til
þess að setja reglugerðir og samþykktir í
hinum einstöku greinum landbúnaðarlaga-
málsinsi). jpessu lík skoðun kom fram á
fundi Skagfirðinga, en fiestir fundarmenn
þar voru þvi mótfallnir, og óskuðu aptur
á móti að þingið vildi taka lögin fyrir í
sumar til meðferðar og ráða þeim til
lykta eptir þeirri stefnu er það mál nú
þegar hefir tekið. Sama var atkvæði
Húnvetninga, og sömul. óskuðu Eangvell-
ingar, að »þingið haldi fram með fylgi
og áhuga ladbúnaðarlöggjöfinni«. En Ey-
firðingar »óskuðu, að þingið tæki að eins
sjerstaka kafla til meðferðar á þingi hverju,
og í sumar helzt þá grein þeirra, er tak-
markaði ágang og usla af skepnum«
Norðurþingeyingar á sama máli, og vildu
að í þetta sinn væri að eins tekinn fyrir
kaflinn um samband landsdrottins og
leiguliða.
Fiskiveiðamál umtalsefni í 7 kjördæmum.
Eyfirðingar skoruðu á þingmennina að stuðla
til þess, að skilyrði fyrir búsetu erlendra
manna í landinu verði fast á kveðin með lög-
um og nákvæmlega tekin fram í þeim skil-
yrði fyrir veiðirjetti þeirra í landhelgi; að
þeim er veiðirjett hafa, verði leyft með lög-
um að nota utanríkisskip til veiðiskaparins;
og að hvalaveiði með skotum verði bönn-
uð í landhelgi við strendur Islands. Minnzt
á þilskipaveiði á fundi Skagfirðinga og Gull-
bringu- og Kjósarmanna, í þá átt, að þingið
styddi þann atvinnuveg af alefli; samþykkti
fundur Gbr. og Kjósarmanna í einu hljóði
uppástungu frá þorsteini kaupm. Egilsson
að skora á þingmenn sýslunnar að gera sitt
til að útvega lán úr landssjóði með vægum
kjörum til að koma upp þilskipum, að með-
altali allt að 100,000 kr. á hverju fjárhags-
tímabili. Samþykkt á fundi Snæfellinga
með öllum atkv. gegn einu, að afnema sela-
skotabannið á Breiðafirði; Dalamenn á sama
máli, en á Barðstrendingafundinum skorað
á þingmanninn að halda fram sömu skoðun
sem á þingi 1881. Óskað umbóta á lax-
veiðilögunum á fundi Arnesinga og Gbr.- og
Kjósarmanna ; Arnesingar bættu því við, að
þingið skyldi styðja að fiskirækt og fiskiklaki
í ám og vötnum.
Dalamenn lögðu það til, að vargur allur,
sjerstaklega svartbakur, væri ófriðaður með
lögum, sjerstaklega þar sem æðarvarp er eða
um allan Breiðafjörð.
Löggilding nýrra verzlunarstaða var farið
fram á af Dalamönnum, Norðurþingeying-
um, Múlasýslumönnum og Arnesingum. Ey-
firðingar óskuðu, að lyfjasala yrði látin frjáls
hverjum þeim manni, sem próf hefir tekið í
þeirri vísindagrein; þó sje öll lyfjasala háð
gæzlu læknastjórnarinnar.
í samgöngumálið var langrækilegast farið
á fundi Eyfirðinga. Meðal annars farið
fram á, að strandferðunum verði fjölgað, að
minnsta kosti um eina ferð að haustinu til,
og aðalpóstar sjeu ekki látnir ganga nema
um suðausturhluta landsins þann tíma árs,
sem strandsiglingaskipin eruíförum, en í
þess stað aukapóstar upp í hjeruðin frá hverri
höfn; póststjórn og póstar látnir sæta ábyrgð
fyrir öll brot gegn póstlögunum og póstáætl-
uninni, og strandferðaskipastjórnin sömuleið-
is, t. d. fyrir að vanrækja að 'nauðsynja-
lausu að koma á einhverja höfn. Austur-
skaptfellingar vildu hafa strandferðaskipið á
Djúpavog á leiðinni frá Khöfn sumarmánuð-
ina 3, »ef það skyldi ekki fást að það
kæmi við á Hornafjarðarósi«; Húnvetning-
ar á Borðeyri, og Vestmannaeyingar að þeir
ættu víst að póstskipið kæmi þar við í hverri
ferð, svo og lægra fargjald milli Evíkur
og Vestm.eyja. Húnvetningar vildu að
vegabótarfjenu rir landsjóði væri varið til
að bæta aðalpóstvegi í landinu, hvort held
ur er i byggð eða á fjöllum. Arnes-
ingar lýstu óánægju sinni yfir því, hvernig
þessu fje hefði verið varið, og óskuðu að
þingið veitti fje til að fá hæfan útlendan mann
til þess að kenna mönnum hjer vegagjörð.
Hins sama óskuðu Gullbr. og Kjósarmenn,
og þar með að alþingi setti nefnd til að
íhuga vegagjörðir hjer á landi. Norður-
þingeyingar óskuðu brúar á Jökulsá í Axar-
firði, og Eangvellingar og Arnesingar á
þjórsá og Olvesá.
Til barna og unglingaskóla vildu Vest-
manneyingar að veittur væri sem riflegastur
fjárstyrkur ; Gullbr. og Kjósarmenn sömul.,
og að honum sje útbýtt eptir tillögu hjer-
aðsfundar, styrk til alþýðumentunar af
sýslunefndum. Múlasýslumenn skoruðu á
þingmenn sína að styðja að því, að fje yrði
lagt úr landsjóði til alþýðuskóla í Múla-
sýslum á næsta fjárlagstímabili. Húnvetn-
ingar og Skagfirðingar vildu biðja um 3000
kr. styrk á ári til búnaðarskólans á Hólum
í Hjaltadal, Húnvetningar þar að auki um
5000 kr. lán handa honum til bráðabirgða
með árlegri afborgun á 28 árum. Dalamenn
vildu að komið væri upp sjómannaskóla.
Suðurþingeyingar og Austurskaptfellingar
lögðu með lagakennslustofnun, en háskóla-
hugmyndinni vildu þeir að þingið sleppti
fyrst um sinn, og á Höfðafundi Múlasýslu-
manna var háskólastofnunaruppástungan
felld.
Harðærismálið.
Eáðstafanir þær, er neðri deild alþingis
leggur til að beitt sje landinu til viðreisnar
eptir harðærið eða til að afstýra ókominni
neyð og landauðn, eru efalaust rjett hugsað-
ar og góðar að mörgu leyti. En svo er að
sjá, sem þingið hafi ekki lagt nægilega á-
herzlu á eitt atriði, það sem langmest er
undir komið, og sem er vísasti og sjálfsagð-
asti vegurinn nú í bráðina til viðreisnar
sveitabúendum eptir harðærið.
f>að er að forða því, að bústofn manna
skerðist meira en orðið er öðru vísi en af
vanhöldum eða þar um bil. Að rjettu lagi
ætti ekki að lóga nokkurri kind í haust um allt
land, sem á vetur er setjandi, hvorki lömb-
um nje fullorðnu, nema fullöldum sauðum.
Til þessa þarf tvennt: nægar fóðurbirgðir
handa fjenaðinum, og í annan stað einhver
ráð til þess að fólk geti bjargast í vetur án
þess að verja til þess bústofni sínum.
Nú eru beztu vonir um, að Drottinn veiti
hið fyrra atriðið, fóðurbirgðirnar, með stakri
árgæzku í sumar. f>á er mannanna að sjá
um hitt, eptir fremsta mætti og eins og
þeir hafa bezt vit á; því mikið er í húfi, og
ekki ráð nema í tíma sje tekið.
Vegna málnytupeningsfækkunar hefir al-
menningur víða um land orðið að lifa í sum-
ar óvenjumikið á kaupstaðarlánum. Fyrir
þessi kaupstaðarlán hafa menn svo lítið að
láta í haust annað en þessar fáu skepnur
sem eptir eru og lítið annað heldur til að lifa
á í vetur, hvort heldur er beinlínis með því
að lóga skepnunum til heimilisins eða óbein-
línis með því að láta þær í kaupstaðinn fyr-
ir aðra matbjörg eða upp í eldri lán til þess
að fá nýtt kaupstaðarlán til vetrarins.
Hjer þarf hjálpin að koma, hvaðan sem
komið getur; hjálp til þess að geta varið
öðrum munum í þessar nauðsynjar en bú-
stofninum.
Til þess á að verja ekkihelming eða rúm-
um helming gjafakorns þess, sem til verður
í haust eins og neðri deild leggur til, heldur
mestumhluta þess. Með því móti ber það
langmestan ávöxt. Til þess á að verja meiri
hluta annars gjafafjár, sem eptir er, en ekki,
eins og þingið stingur upp á, til þess að
kaupa fyrir lífsbjargargripi í vor; því hvar
á að kaupa þá, ef þeim er fargað í haust ?
og hvað ætli þeir muni ekki kosta í vor?
og hver getur orðið meiri arður af fóðurbirgð-
unum í haust, en að framfleyta á þeim í vet-
óskertum bústofni landsmanna? Nei, því
sem eptir yrði af gjafafje í vor, á ekki að
verja til fjárkaupa þá, til að kaupa fje, sem
ekki verður til, ef höfð verður sú af þinginu
fyrirhugaða aðferð, og að minnsta kosti ekki
öðruvísi en fyrir geypiverð, heldur til gripa-
kaupa að hausti, til þess að halda áfram
þá því sem byrja ætti nú þegar í haust: að
lóga sem allra minnstu af bústofni landsins,
ef fóðurbirgðir leyfa, meðan hann er að ná
sjer við aptur; og leyfi þær það ekki þá
almennt, verður fjeð með góðu verði fyrirþá
sem færir eru um að bæta við sig skepnum.
J>að verður að skoða landið allt eins og eitt
bú að þessu leyti. Fækkun á bústofni hvar
sem er, í einu hjeraði t. d., er öllu landinu
tjón. — Til þessa hins sama á loks að verja
þegar í haust lánum úr viðlagasjóði, eins
og þingið stingur upp á, 100,000 kr., og
þó meira væri jafnvel, einmitt »einkum
þeim sveitabúendum, sem þurfa að auka
bústofn sinn«, þ. e. handa einstökum
mönnum, með venjulegum kjörum og næg-
um tryggingum, en þar á móti ekki handa
sýslum og sveitum, það er svonefndum
hallærislánum, sem aldrei skyldi grípa til
fyr en í ýtrustu nauðir rekur, með því að
þau eru hinn versti fjötur um fætur lán-
þiggjendum og í mesta máta viðsjál að
öðru leyti ýmsu.
Málið fer nú fyrir efri deild, og væri ósk-
andi að hún kæmist að líkri niðurstöðu og
hjer er bent á. Svo ætti þingið raunar að
gera almenningi kunnar sjer í lagi þær
tillögur sínar þegar í stað, í þeirri vissu
von, að stjórnin og aðrir hlutaðeigendur
taki þær til greina. því viti menn ekki
af þeirn fyr en þeir eru t. d. búnir að