Ísafold - 29.08.1883, Page 2

82
J>að mundi eflaust hafa borið góðan ’
ávöxt, ef lögum þessum hefði verið beitt með
fullum strangleika þau 14 ár, er þau hafa
verið í gildi. En sem kunnugt er hefir
það ekki verið gert, og var sjón sögu rík-
ari um það t. d. hjer í Reykjavlk í fyrra
haust.
En vitaskuld er, að góð viðleitni yfir-
valdanna til að framfylgja lögunum er hvergi
nærri einhlít. Almenningur þarf að taka
í sama strenginn með fullri alúð og alvöru,
og er vonandi og mikillega óskandi, að
menn láti sjer segjast, þegar rækilega er
brýnt fyrír þeim, hver ábyrgðarhluti það
er, að sýna hirðuleysi eða skeytingarleysi í
þessu efni. Grein sú, er hjeraðslæknir, dr.
med. J. Jónassen hefir nú ritað í blöðin þar
að lútandi, á því skilið, að henni sje vand-
lega gaumur gefinn.
Reykjavík 28. ágúst 1883.
Schierbeck.
II. Fdein orð um sullaveikina, hjer í landi.
það er kunnugt, hversu algeng sulla-
veikin (meinlætin, innanveikin, lifrarveikin)
er hjer á meðal vor og er sárgrætilegt til
þess að vita, að Islendingar skuli alls ekk-
ert hirða um að stemma stigu fyrir henni,
þrátt fyrir það, þótt margopt sje búið að
brýna fyrir þeim, hver sje sú eina og sanna
orsök. Jeg tek það upp aptur, það er sár-
grætilegt, já, hörmulegt, að vita til þess,
að dags daglega má óhætt gjöra ráð fyrir,
að einhver sýkist af veikinni.
Jeg hefi fengizt svo mikið við þennan
sjúkdóm, að jeg get af eigin reynslu talað
um hann betur en nokkur annar maður, og
í hvert skipti, sem jeg hefi haft tækifæri
til að kryfja lík sullaveikrar manneskju,
hryllir mig við að hugsa til orsakarinnar.
það er hörmulegt að horfa upp á allur þær
þjáningar, sem þeir líða, sem verða fyrir
þessum sjúkdómi, og það því hörmulegra,
sem það er optast fólk á bezta aldri, sem
kippist burt.
Hver er orsökin ?
það eru hundarnir; það er frá þeim,
sem bandormur sá eða partar af honum
(egg) berast inn í manneskjuna og verða
þar að sullum, og sannarlega getur þetta
orðið með mörgu móti, sem jeg við annað
tækifæri betur skal skýra fyrir almenningi.
Hvaðan fá þá hundarnir þessa háska-
legu handorma ?
peir fá þá af því að jeta í sig sullina úr
sauðkindinni.
Hversu óttalegur ábyrgðarhluti er það
því eigi fyrir sjerhvern af oss, að hafa ekki
hinar mestu gcetur á því, að hundarnir eigi
nái til að jeta í sig sulli úr kindunum.
Hver sá, sem er í því svo ófyrirgefan-
lega hirðulaus, að fieygja sullum, þegar kind
er slátrað, burt frá sjer, í stað þess að
gæta þeirra nákvæmlega, þangað til þeim
er komið í forina eða þeir ern grafnir í
jörðu, hann getur, ef til vill, haft það á
samvizku sinni, að hafa orðið til þess, að
verða bani annars manns, ef til vill, bani
bams sins eða nánustu ástvina.
Er þetta ekki óttaleg tilhugsun ?
Landar góðir!
Hugleiðið þetta og það alvarlega.
Sjerhver húsbóndi ætti nú í haust, þegar
slátrað verður, með hinum mestaj strang-
leika að heimta, að öllum sullum sje fleygt
í forina eða þeir grafnir í jörðu, svo hundar
nái eigi í þá, og engum hundi ætti með
nokkru móti að liðast, að koma þar nærri,
sem verið er að slátra, því með þessu móti
má takast að bjarga mörgu dýrmætu
mannslífi. þeir hundar, sem nú þegar
hafa í sjer þessa bandorma, eru mönnum
mjög hættulegir, og hafið því hina mestu
varúð á, að láta hundana eigi komast að
vatnsbólum eða vatnsfötum og ef til vill
eitra vatnið; forðizt að láta þá sleikja
innan matarílát eða koma nálægt þeim,
eða láta þá vaða innan um allt húsið, og
forðizt að láta börnin vera að leika sjer að
hundunum.
Hugsið út í það, að hjer er ef til vill
hinn skæðasti óvinur á ferðinni.
Jeg orðlengi svo eigi þessar línur, en
vona og treysti því, að þær þó kunni að
verða til þess, að sem flestir gefi þessu
mikilsvarðandi máli gætur.
Jeg mun síðar í haust gefa út hinar á-
gætu athugasemdir eptir Dr. Krabbe með
nokkrum viðauka, og mun þeim verða út-
býtt ókéypis á sem flest heimili á landinu.
Dr. J. Jónassen.
Frá alþingi.
VIII.
Efri deild ritaði og konungi ávarp, sam-
hljóða neðri deildar.
Til yfirskoðunarmanna landsreikning-
anna kaus alþingi hina sömu og .áður:
efri deild Magnús Stephensen, neðri deild
Grím Thomsen.
Felld voru síðustu vikur þingsins þessi
frumvörp, áður ótalin : lfrv. um bann gegn
niðurskurði á hákarli; lfrv. um strandgæzlu;
lfrv. um stofnun landsbanka á Islandi; lfrv.
um breyting á 7. gr. í lögum 14. desbr. 1877
um tekjuskatt; lfrv. um atkvæðisrjett
safnaðanna til að losa sig við óhæfa presta ;
frv. til viðaukalaga við tilsk. 4. maí 1872
um aukakosning til sýslunefndar; Ifrv. um
að afnema gjald af fasteignarsölum til
landsjóðs; Ifrv. um afnám fyrirmæla opins
brjefs 22. marz 1855 um selaskot áBreiða-
firði; lfrv. um friðun sela á Breiðafirði;
lfrv. um stofnun lausasafnaða innan
þjóðkirkjunnar; lfrv. um viðbót við toll á
tóbaki, brennivíni og öðrum áfengum drykkj-
um; lfrv. um farmgjald skipa; lfrv.
um rjett hreppsnefnda og bæjarstjórna í
fátækramálum; Ifrv. um breyting á lög-
um um laun íslenkzra embættismanna 15.
okt. 1875.
Ekki út rœdd í þinglok meðal annars
frv. til endurskoðaðra stjómarskipunarlaga
um hin sjerstaklegu málefni Islands; lfrv.
um að heimta eigi skatt af ábúð og af-
notum jarða árin 1884 og 1885; lfrv.
um breyting á lögum um aðra skipun á
læknahj eruðunum.
Af þeim 33 lagafrumvörpum, er þingið
samþykkt, hefir Isafold þegar flutt les-
endum sínum 22, flest fullum orðum, hin
ómerkari sum í ágripi. Hjer kemur nokkuð
af þeim sem eptir eru (hin í næsta blaði):
23. Lög um linun á skatti á áhiið og af-
notum jarða og á lausafje. I skatt á ábúð
og afnotum jarða og á lausafje samkvæmt
lögum 14. desember 1877 skal á manntals-
þingum 1884 að eins greiða álnar á lands-
vísu af jarðarhundraði hverju og að eins J
alin á landsvísu af lausafjárhundraði hverju.
24. Sýslumaðurinn í þingeyjarsýslu hef-
ir að launum 3500 kr. árlega frá 1. degi
janúarmánaðar 1884.
2<5. Lög um heimild til að taka útlend
skip á leigu til fiskiveiða. Heimilt skal
íslenzkum mönnum heimilisföstum á íslandi
og innlendum hlutafjelögum að taka útlend
skip á leigu til fiskiveiða hjer við land.
26. Lög um sölu á Saubafellskirkjujörð-
inni Hömrum í Laxárdal í Dalasýslu.
27. Lög um eptirlaun embœttismanna og
ekkna þeirra. 1. gr. Embættismenn þeir,
að prestum fráskildum, er konungur skip-
ar sjálfur beinhnis eða óbeinlínis í emböetti
og hafa laun sín af landssjóði, hafa rjett
til eptirlauna, þá er þeim er veitt lausn
frá embætti fyrir aldurs sakir eða heilsu-
brests, eða fyrir aðrar þœr sakir, er þeim
er ósjálfrátt um. Eptirlaunin skulu greidd
úr landssjóði; en þó einhver sje settur em-
bættismaður um stundarsakir, hefir hann
eigi rjett til eptirlauna. 2. gr. Eptirlaun
embættismanna skulu tahn eptir þjónustu-
aldri þeirra, þannig, að þá er laun þeirra
eru 3000 kr. eða minni, skulu eptirlaunin
vera 20 kr. fyrir hvert þjónustuár. Sjeu
launin 5000 kr. eða minni, en þó yfir 3000
kr., skulu eptirlaunin fyrir ár hvert, er em-
bættismaðurinn hefir þjónað, vera 30 kr.,
enda hafi hann að minnsta kosti um 5 ár
þjónað embætti með hærri launum en 3000
kr.; annars sjeu eptirlaunin 20 kr. fyrir
ár hvert. Sá embættismaður, sem um 5
ár hefir þjónað embætti með hærri launum
en 5000 kr., fær í eptirlaun 40 kr. fyrir
hvert þjónustuár, að öðrum kosti sjeu
eptirlaunin talin 30 kr. fyrir þjónustuár
hvert. Embættismaður sjötugur að aldri
hefir rjett til að fá lausn frá embætti með
eptirlaunum eptir lögum þessum. Nú missir
embættismaður, sem staðið hefir vel í stöðu
sinni, svo heilsu, áður en hann hefir gegnt
embætti í 20 ár, að hann verður að sleppa
embætti, og fær hann þá viðbót við ept-
irlaun sín með sjerstökum lögum. 3. gr.
Ef eitthvert embætti er lagt niðu, þá á
embættismaður sá heimtingu á að njóta §
af embættistekjum sínum í biðlaun um 5
ár, en skyldur skal hann til að taka aptur
við embætti því, sem að minnsta kosti
hafi jafnmiklar tekjur og embætti það, er
niður var lagt. Hafi hann eigi fengið nýtt
embætti að 5 árum r liðnum, verða honum
veitt eptirlaun. Ar þau, er hann hefir
notið biðlauna, skulu talin með embættis-
árum hans, en eptirlaunin skulu talin eptir
embættistekjum þeim, er hann hafði áður
en embœtti var lagt niður. Sama er og
þótt hann taki við nýju embætti, er minni
laun fylgja. Um dómendur fer eptir 44. gr.
stjórnarskrárinnar. 4. gr. þá er embættis-
maður sœkir um eptirlaun og reikna skal
embættislaun þau, er hann hefir haft, skulu
að eins taldar kostnaðarlausar tekjur em-
bættisins, leigulaus bústaður, og önnur slík
hlunnindi og launabót sú, sem manninum
kann að hafa verið veitt sjálfum, en kostn-
aður við skrifstofu, hestahald og annað þess
háttar skal eigi talið með tekjum. 5. gr. |>á
er embættismaður slasast, án þess honum
verði gefin sök á, er hann er að gegna em-
bætti sínu, svo að haun verði að sleppa
embætti, skal ákveða laun hans með sjer-
stöku lagaboði, en þangað til það er gjört,
heldur hann helmingi af embættistekjum
sínum. 6. gr. Sá embættismaður, sem
fyrirgjörir embætti sínu eða verður vikið
frá embætti fyrir þær sakir, er honum
verður um kennt, missir einnig rjett til
eptirlauna. 7. gr. Nú hefir embættismað-
ur fengið eptirlaun og biðlaun, og missir
hann þau: 1. Ef kann fær aptur embætti
og laun, enda sjeu þau ekki minni en hin
fyrri laun hans voru. 2. Ef hann fyrir
konungsleyfi fram gengur í þjónustu ann-
ars ríkis. 3. Ef hann tekur sjer bústað í
öðru ríki, utan samþykki konungs komi
til. 4. Ef hann verður sekur að lagadómi
um eitthvert það afbrot, er mundi hafa
svipt hann embætti, ef hann hefði í því
verið. 8. gr. Nú tekur embættismaður,
sem hefir fengið lausn frá embætti með
eptirlauuum, við nýju embætti, og hofir_-MJ