Ísafold - 10.10.1883, Blaðsíða 3

103
að hjer hafi engar liðleskjur átt hlut að máli
og engum bikkjum riðið það sinn, þnr sem
jafnmikið var undir hestunum komið:
5) Hvar stendur það, að hann hafi
skipað þeim í kirkju? Bða skyldu menn
hafa kunnað langar bænarollur á þeim tím-
um, er þyrftu að valda langri töf ?
6) Br það nú öldungis sannað að þessi
Fiskivötn sje vötnin á Landmannaafrjett?
Er það ómögulegt að nokkur önnur vötn
með því nafni hafi verið á leið þeirra fyrir
norðaustan jökulinn? þessari spurningu
munum vjer leitast við að svara á öðrum
stað.
7) Hvar stendur það í Njáls sögu, að
þeir hafi l e y n z t í dalnum 1 hvolnum ?
Skyldi heimamönnum að Bergþórshvoli
hafa verið ókunnugt um heimreið hundrað
manna á tvöhundruð hestum 45 faðma frá
bæjarveggnum ?
8) það er undarlegt að hinum heiðruðu
höfundum skyldi verða auðið að misskilja
þennan stað í sögunni.—Bngum Islendingi
myndi verða það á að blanda saman dal í
»hvál«, »hól« eða hæð, við skógarpetti. Og
hjá slíkum fræðimanni, sem Möbius er,
getur slíkt ekki komið af öðru en ókunnug-
leik.
9) Hvernig dirfast hinir heiðruðu höf-
undar að segja slíkt, þar sem hvollinn með
dalnum ofan í stendur á staðnum sem sag-
an til greinir enn í dag sem vitni móti
þeim ?
10) þessum þunga dómi hinna heiðruðu
höfunda um sögustaði í Njálu svara jeg ekki
að sinni að öðru leyti en því, að frásaga Njálu
á þeim stöðum sem jeg hefi rannsakað,
hefir reynzt hin ágætasta, nema þar sem
ritvillur kunna að koma fyrir. En þar
sem þeir tala um lögin og uppskrökvaða
menn, þá mætti minnast á slíkt á öðrum
stað.
Beykjavík 8. okt. 1883.
Sigurður Vigfússon.
TE DBUM OG MASSILÍXJ-BBAGDK.
það var um haustið 1870, er sem hæst
stóð ófriðurinn með Brökkum og jpjóðverj-
um. Austurhluti landsins var á valdi f>jóð-
verja. Prússneskir hermenn óðu yfir land-
ið eins og logi yfir akur og veittu lýðnum
þungar búsifjar.
jpað var eitt kveld um háttatíma, að bar-
ið var að dyrum hjá yfirsöngvaranum við
dómkirkjuna í Z., bæ einum í Alsace, er
svo heitir. Bólkið í húsinu skildi sízt í,
hVer þar væri á ferð, þvf að upp frá því er
Prússar tóku bæinn, fyrir viku, höfðu bæj-
armenn látið fyrirberast heima hver í sínu
húsi og komið varla út fyrir dyr um hádag,
hvað þá heldur á næturþeli. Enginn vildi
verða á vegi fyrir hinum útlendu hermönn-
um, ekki af því að það væri eigi hættulaust,
heldur af því að bæjarmönnum var óbæri-
leg skapraun að þeim; tóku því þann kost
að loka sig inni.
það var barið hvað eptir annað. Hús-
bóndinn, Bichter yfirsöngvari, fór loks sjálf-
ur til dyra og lauk upp.
þetta var þá maður með boð frá prest-
inum til yfirsöngvarans um að finna sig.
Manhinum var mikið niðri fyir. »Er nokk-
uð að?« spurði yfirsöngvariun«. »Ékki veit
jeg það« svaraði maðurinn, »en presturinn
bað mig að flýta mjer og skila við yður
að koma undir eins«.
þeir fóru. Ekki sást nokkur hræða í
götunum, nema fáeinir prússneskir liðsfor-
ingjar, sem voru að spígspora þar fram og
aptur með sverð við hlið.
f>eir komu til prests og kvöddu hann.
það var aldraður maður, fríður sýnum og
tigulegur, hvítur fyrir hærum. Hann hafði
rauðan spotta í hnappagatinu, heiðurs-
merki fyrir dyggilega þjónustu og föðurlega
umönnun fyrir söfnuði sínum í hálfa öld,
andlega og líkamlega.
Hann leit upp úr bænabók sinni, fölur
eins og nár, og tók kveðju komumanna.
»Er nokkuð að ? Gengur nokkuð að yð-
ur?«, spurði Bichter.
»Nei«, svaraði presturinn, »en jeg mátti
til að tala við yður, tala við yður um« ...
Meiru gat hann ekki koinið upp fyrir gráti.
Hann rjetti að Bichter sendibrjef opið.
það var hjá borgarstjóranum og hljóðaði
þannig :
»Eptir boði yfirliðans í þessu byggðarlagi
er hjer með lagt fyrir sóknarprestinn við
dómkirkjuna í Z. að flytja hámessu í kirkj-
unni á sunnudaginn að kemur og syngja
þar hátíðlega Te deum til heiðurs við Hans
Hátign Yilhjálm Prússakonung og banda-
menn hans, hina þýzku þjóðhöfðingja.
Ollum embættismönnum í bænum verður
skipað að hlýða þessum tíðum«.
Bichter fleygði frá sjer brjefinu. Hann
setti dreyrrauðan.
»En sú smán! en sú svívirðing!« mælti
hann.
»Já«, svaraði prestur, »sú smán!«
»Og hvað ætlið þjer að gera?« mælti
Bichter og leit framan í prest.
Prestur horfði í gaupnir sjer og svaraði í
hálfum hljóðum : »Hlýða; hlýða«.
Bichter spratt upp og barði saman hnef-
unum. Hann ætlaði að segja eitthvað, en
gat ekki komið því upp fyrir geðbreytingu.
»Já, jeg ætla að hlýða« mælti prestur
aptur. »það er ekki mín vegna sjálfs;
það skiptir ekki miklu hvað um mig verð-
ur; en hjer er bærinn í veði, fje og fjör
bæjarmanna, ef til vill, velferð kvenna og
barna. Yið verðum að syngja Te deumn.
»Aldrei að eilífu!« hrópaði Bichter.
»En jeg skipa það« svaraði prestur. »Vel-
ferð bæjarins er á valdi fjandmanna vorra.
Jeg vil komast hjá blóðsúthellingu og ofbeldi.
Jeg get ekki risið undir því sem við liggur,
ef þessu er ekki hlýtt. þjer verðið að
stýra söngnum, eins og vant er«.
Bichter beið stundarkorn. »Og hvað á
jeg svo að syngja meira ?« mælti hann og
stundi við.
»Éitthvað sem allrastyzt«.
»Jeg skal gera það«.
Meira töluðust þeir ekki við. Prestur tók
bók sina og Bichter fór. En þegar hann
kom út á götuna, hrundu tárin niður eptir
kinnunum á honum.
A sunnudaginn var kirkjan full af prúss-
neskum hermönnum. En enginn maður
af borgarlýðnum. Allt fullt af hjálmum og
broddhúfum; vopnakliður eins og i her-
búðum. í kórnum stóð gyltur stóll handa
yfirliðanum.
Prestur kom og gekk inn eptir kirkjunni í
broddi fylkingar fyrir öllum messuþjónunum.
Hann var skrýddur dökkvum hökli til sorg-
armerkis og ásjónan hvít sem mjöll.
Hann hafði falið heiðursfylkingarbandið.
Hann leit hvorki til hægri nje vinstri
meðan hann gekk innar eptir kirkjugólfinu,
heldur einblíndi stöðugt á mynd hins kross-
festa yfir altarinu.
Bichter hafði haft kynlegt háttalag frá
því um kvöldið, sem hann talaði við prest.
Hann hafði lokað sig inni og ekki talað
við nokkurn mann. Sunnudaginn bjóst
hann í kirkju, alsvartklæddur, gerði organ-
istanum orð, að hann þyrfti ekki að ómaka
sig í þetta sinn og gekk sjálfur upp að
orgelinu. Hann var mesti snillingur á
orgel.
Klukkan sló tólf í kirkjuturninum. Spor-
ar og sliður glumdu við steingólfið í kirkj-
unni. það var yfirliðinn með foringjasveit
sína.
Orgelið byrjaði, hægt og dapurt. Messu-
gjörðin hófst.
þaðan var sorgarathöfn, söngurinn sem
líksöngur og hljómurinn í orgelinu eins og
andvörp deyjandi manns.
þar sungu frakkneskir prestar eptir skip-
un fjandmanna sinna Tedeum fyrir þeim,
sungu »þjer mikli guð sje mesti prís«, lof-
uðu guð fyrir sigur fjandmanna sinna á
sjálfum þeim ! Og Bichter tók undir á
orgelið !
Hann knúði nóturnar snöggt og óstyrk-
lega. Hann var fölur sem nár og titraði
allur sem hrísla.
Allt í einu var sem hann færi í nýjan
ham. Hann lypti upp höfðinu, færðist í
aukana og hvessti augun eins og kappi á
vígvelli.
I sama bili ómaði um hina miklu kirkju
harla auðkennilegur hljómur frá orgehnu og
svo þróttmikill, að dundi undir í öllum
hvelfingum og brakaði í hverri rúðu.
Prestur stendur upp og allir messuþjón-
arnir. þeir horfa forviða upp að orgelinu
og fórna höndum. Krjúpa síðan aptur á
knje fyrir framan altarið logum skrýtt.
En fjandmannasveitinni verður bilt. það
kemur á þá fát, og verður þys mikill niðri
í kirkju.
Gólfið glumdi aptur við undan sporum
og sliðrum. Hinir útlendu hermenn flýðu
sem fætur toguðu út úr kirkjunni, ekki síð-
ur en undan meðalskothríð. Orgelið hjelt
áfram á meðan jafnt og þjett og all-styrk-
lega.
Hjelt áfram—Massilíu-bragnum, hinum al-
kunna þjóðsöng Frakka, hinum nafntoguðu
Bjarkamálum þeirra, er þetta er upp haf að :
»Fram til orustu ættjarðarniðjar
Upp á vígbjartri herfrægðarstund*.
Ekki er þess getið, að Prússar hafi látið
franska presta syngja fyrir sjer Te deum
optar.