Ísafold - 03.06.1885, Blaðsíða 3

95
því að það verður meira að segja að jafnaði; nauðsynlegt, — sje það ekki gjört af
miklu fegnara að fá vinnu heldur en gjafir. j stjórninni, — að þingið segi fyrir um,
Jeg hefi nú í fám orðum leitazt við að hvernig að skuli fara, þegar enginn
sýna fram á, hversu nauðsynlegt það er, að
miklu meira sje unnið hjer á landi en nú
gerist, og að þeim hluta fátækrastyrksins,
sem veittur er vel vinnandi fólki, sje snúið
upp í vinnu, með því að sveitarþyngslin
leggjast nú svo þungt á iðjumennina, að það
stendur landinu stórum fyrir þrifum. jpessu
virðist mega framgengt verða með tvennu
móti, sem verður að styðja hvað annað.
Annað er það, að sveitarstjórnir og aðrir
hlutaðeigendur fylgi betur fram orðum og
anda fátækralöggjafarinnar en nú gerist;
en til þess að þeir geti það, þarf að veita
þeim siðferðislega stoð með því að taka í
sama streng í blöðunum allt af við og við,
svo að þessir forvígismenn vorir í þessu máli
viti, að margir góðir menn láti sjer annt um
það, til þess að sú meðvitund geti vegið upp á
móti óþægindum þeim og óhróðri, sem hver
dugleg sveitarstjórn má búast við af hálfu
letingjanna, er hún vill eigi framar halda
verndarhendi yfir leti og ómennsku, eða
sæma slíka mannkosti verðlaunum, heldur
halda sjer fast við laganna fyrirmæli. f>að
eru ljelegustu sveitarstjórnirnar, sem letingj-
arnir lofa.—Annað ráðið er það, að sveitar-
stjórnirnar kosti jafnan kapps um að hafa
til vinnu í stað sveitarstyrks handa þeim,
sem til þess eru færir, annaðhvort fyrir
sveitina sjálfa eða einstaka menn.
J>að mun víðast vera nóg til af þess kon-
ar vinnu. En hvernig bezt verður að koma
sjer við með þetta, það þarf ítarlegrar íhug-
unar, og væri æskilegt, að greindir og reynd-
ir hreppstjórar og hreppsnefndarmenn vildu
ræða um það og rita; þeim er málið kunn-
ugast, og er jeg sannfærður, um að þá muni
eigi vanta viljann til að styðja það og efla.
Mundi mjer sjálfum þykja mjög vænt um,
ef það gæti borið ávöxt, og skal jeg ekki
láta mitt eptir liggja að taka þátt í þeim
umræðum, ef það gæti orðið að einhverju
liði landinu til framfara.
Prestakosningar og prestaskortur,
f>að er mælt, að eitt af þeim laga-
frumvörpum, sem stjórnin í þetta sinn
ætlar að leggja fyrir alþingi, veiti hlut-
aðeigandi söfnuðum fullkominn atkvæð-
isrjett í kosningu presta, þegar fleiri
kandídatar en einn sækja um eitthvert
bauð, þar sem söfnuðirnir nú að eins
hafa meðmælingarrjett.
þ>etta er nú frjálslegt og eðlilegt,
og veruleg rjettarbót.
Enjafnframt virðist það vera öldungis
prestur eða kandidat með lögboðnum
hæfilegleikum sækir um eitthvert brauð.
sem opt ber við, einkum þegar fátæk
útkjálkabrauð eiga hlut að máli, og
verður ekki betur sjeð en að það sje
hrein og bein skylda löggjafarvaldsins
að gera kirkjustjórninni mögulegt að
bæta úr slíkum vandræðum og útvega
hlutaðeigandi söfnuðum nokkurn veg-
inn fullnægjandi prestsþjónustu. Virð-
ist meiga gera þetta með ýmsu móti ;
en þó mun það liggja beinast við, að
alþingi veiti landshöfðingja heimild til
með vissum takmörkum að hækka svo
þá uppbót, sem brauðinu nú eru lögð,
að það verði aðgengilegt, og að það
sje tekið skýlaust fram, að þar sem
þvi verður viðkomið.að prestlausu brauði
má þjóna af nágrannaprestum, megi
verja uppbót þess til að borga millbils-
prestsþjónustuna að svo miklu leyti
sem tekjur þess ekki hrökkva til þess
eptir sanngjörnum reikningi, er liggi
undir úrskurð biskups. Hinir fámennu
og fátæku söfnuðir eiga heimting á
þvf eins og hinir, að landstjórnin láti
sjer annt um andlega hagsmuni þeirra
og hlynni að þeim eins og verður;
annars bregzt hún skyldu sinni. Enda er
engin ástæða til annars en að bera hið
bezta traust til þingsins í þessu efni
og skal þvf ekki fjölyrða um það að
sinni. Safnaðarfulltrúi.
Um ýsulóðarbrúkun i Árnessýslu.— Grein
minni með þessari yfirskrift , sem ný-
lega stóð í ísafold (XIT, 12.) hefir bóndi í
Strandarhreypi þózt þurfa að svara (ísaf. XII,
16.). Hann virðist halda, að jeg vilji blanda
mjer í fiskiveiðamálið við Faxaflóa. En því
fer fjarri. j>ar er jeg ókunnugur, og get vel
trúað, að þar hagi talsvert öðruvísi til en hjer.
Jeg skrifaði grein mína af því jeg álít ómiss-
andi að blöðin fái, sem víðast að, skýrslur um
atvínnuvegina. En játa skal jeg, að greinarn-
ar að sunnan komu því til vegar, að mjer hug-
kvæmdist að skrifa um lóðina.
Grein bóndans ber þess vott, að hann er
ekki kunnugri hjer eystra, en jeg er syðra ; þar
af leiðir það, að jeg þarf að leiðrjetta sumt
sem í henni stendur.
Höf. ber „sjómenn, sem róið hafa á Stokks-
eyri og Eyrarbakka margar vertíðiru fyrir því:
aö ,.optastnœr uni sumarmál, og stundum fyrri,
sje þar öll aflavon á enda“; aö þar fáist svo
að segja enginn fiskur allt áriö um kring nema
þenna stutta vetrarvertíðartíma, og aö þetta
„auðkenni þessar veiðistöður síðan farið var að
viðhafa þar ýsulóðina á vetrarvertíöinniu. Og
hann sveigir því að mjer, að jeg „minnist ekk- |
ei t á“ þetta. j>að var ekki von jeg minntist á
það: mjer datt ekki í hug, að neinn, er satt
vildi segja, segði svo ónákvæmlega frá, að ann-
að eins og þetta yrði út úr því leitt; en rang-
hermi er ekki hægt að svara fyrirfram.
Jeg skal nú skýra þessi atriði. það er lielzt
til satt, að „optastnær um sumarmál, og stund-
um fyrri, er öll aflavon (af þorski) á enda“ í
'óllum veiöistööum hjer austanfjalls, eins i Sel-
vogi og Grindavík, þar sem lóð hefir aldrei
verið viðhöfð um vetrarvertíð, nema ef það er
nú um fáein síðustu árin. j>etta er því alls
ekki lóðinni að konna; það stendur í engu
sambandi við notkuu hennar. j>essi breyting
varð á aflabrögðunum þá, er liinn mikli fjöldi
útlendra fiskiskipa fór að halda sig á djúpmið-
um hjer austanfjalls, og gora þar niðurburð,
er fiskurinn dregst að, og leggst því eigi um
kyrt á grunnmiðunum, eins og hann gerði áð-
ur. j>etta er öllum fulltíða sjómönnum hér
austanfjalls kunnugt. Til sönnunar því, að
ýsulóð spilli ekki aflabrögðum eptir sumarmál,
skal jeg færa eitt dæmi af mörgum. Vorið
1873 tók einn af þorlákshafnar formönnum sig
burt þaðan viku fyrir lok—því þar var þá fislci-
laust. -- Hann flutti skip sitt austur á Eyrar-
bakka og reri þaðan vikuna sem eftir var.
Hann hafði að eins lítinn lóðarstubb; en á
þann stubb fiskaði liann á vikunni 1 */2 hundrað,
og voru 30 þar af þorskur. Og optastnœr fæst
þó nokkur afli eptir sumarmálin; en ekki nema
á lóðina. Raunar er það mestmegnis ýsa; en
hjer þykir hún nú betri enn ekkert; enda munu
ekki dæmi til þess hjer, að 30 fiska hlutur kom-
ist í einn sjóvetling. Eins ástæðulaust er að
kenna lóðinni um aflaleysi utan vetrarvertíðar.
Aður en hún var tekinn upp, þóttu hvorki
Stokkseyri nje Eyrarbakki sjerlegar aflaveiði-
stöður, ekki einusinni um vetrarvertíð, því síð-
ur utan liennar. Um haustvertíð er hjer sjald-
an að ræða: það er ekki nema stöku sinnum,
að þá gefur hjer á sjó ; þó er heldur nokkur
haustafli síðan farið var að nota lóðina. Á
vorvertíðum fæst nú optast all góðar ýsuafli
á lóðina ; en áður, meðan haldfærin voru stund-
uð, fjekkst hún svo að segja engin, og þorsk-
reytingurinn, sem þá fjekkst, var mjög lítill og
alls ekki til að leggja hann á móti ýsu-aflanum
nú á tímum. Til sönnunar þessu framansagða
skal jeg geta tveggja dæma: Guðmundur J>or-
gilsson, föðurbróður minn, sannorður maður,
sem nú er dáinn fyrir fáum árum, sagði mjer
að hann hefði róið 15 ár hjá föður mínum—
það var fyrir mitt ininni—en faðir minn var
lengi heppnastur formaður á Stokkseyri. En
á þessum 15 árum náði vetrarvertíðarhluturinn
hjá honum samt aldrei 2 hundruðum; eitt árið,
1845, var það aðeins 40 fiska hlutur, sem hann
fjekk. Annar hepnastur formaður á Stokkseyri
um sama leyti var Jón J>orsteinsson í Roðgúl.
Hann stundaði sjó haust og vor, auk vetrar-
vertíða. Maður, sem lengi reri hjá honum,
sagðist eitt árið aðeins hafa fengíð 17 fiska á
öllu timabilinu frá vetrarvertíðarlokum til vetr-
arvertíðarbyrjunar næst á eptir. |>að kann
nú að hafa verið eitthvert bágasta ár; en ekki
var það lóðínui að kenna: hún var þá ckki
þekkt hjer. J>ar á móti fjekk jeg, vorið 1868,
6 hundraða blut á Stokkseyri. frá vertíðarlok-