Ísafold - 24.06.1885, Blaðsíða 2

106
að Mosfelli), prestur að Auðkúlu síðan 1856,
að hann vígðist þangað frá skrifarastörfum
hjá Helga biskup Thordersen, og prófastur
í Húnavatnssýslu af öðru hvoru síðan.
Fæddur 3. okt. 1826, útskrifaður úr latínu-
skólanum 1849, af prestaskólanum 1851.
Merkisprestur mikill og valinkunnur sóma-
maður, vel látinn og mikils metinn. Ljezt
úr lungnabólgu.
Hinn 16. maí andaðist cand. phil. Pdll
Vigfússon á Hallormsstað, ritstjóri »Austra«,
maður á bezta aldri, hálffertugur, ágætur
framfaramaður og miklum hæfileikum bú-
inn; orðinn einhver hinn helzti hjeraðs-
höfðingi á austurlandi; mun hafa verið
mestur fjárbóndi á landinu. Hafði verið
lasburða lengi af innanmeinum.
Hinn 16. þ. m. andaðist hinn fjörgamli
valinkunni, atorku- og dugnaðarmaður Jón
pórðarson útvegsbóndi í Hlíðarhúsum við
Rvík.—Um sama leyti, 16. þ. m., missti
alþingismaður J>orlákur Guðmundsson í
Hvammkoti einkason sinn, Guðgeir að nafni,
á 19. ári, bezta mannsefni, atgervismann til
sálar og líkama; hann dó úr lungnabólgu,
sem hefir stungið sjer niður hjer og hvar í
vor og réynzt mjög skæð.
Útlendar frjettir,
Khöfn 12. júní 1885.
Danmörk. Afmæli grundvallarlaganna
haldið, kyrjað og talað um þau og frelsið
í báðum fylkingum. Hægrimenn Hafnar
fóru inn í Rósinborgargarð og hjetu þar á
allar »helgar kindur« Estrúp til fulltingis, en
hinir út í skóg og báðu honum engra virkta.
»Orðin eru til alls fyrst« segjum við heima,
en það hafa vinstrimenn reynt þann dag,
að fyrir köllunum: »Estrúp niður! Estrúp
niður!«—hvað margar þúsundir sém þau láta
óma—stendur hann jafnrjettur uppi, og að
meira hlýtur á eptir að koma. það er ef
til vill mesta happ fyrir Dani, að þeir eru
svo seigir og þola vel þófið, því hins ætl-
um vjer bezt að bíða í þolinmæði, að hjer
gerist neitt sögulegt út af stjórnlagadeil-
unni.
England. Hjeðan sæta þau tíðindin
mestu, að þeir Gladstone hafa sagt af sjer,
og er nú almennt haldið, að Salisbury lá-
varður eða Northcote taki við forstöðu nýs
ráðaneytis. það kom mörgum á óvart, að
fjárhagsmál eða skatta skyldi verða öðrum
eins fjármálavitringi og Gladstone er að
fótakefii. Hann hafði farið fram á að auka
tekjurnar með brennivíns og ölskatti, og
þetta var ærið eitt til að reisa menn til upp-
náms á móti honum — eptir að hann hefir
rekið svo mörg áhlaupin af höndum sjer út
af frammistöðunni á Egiptalandi og nú
seinast móti Rússum. I deilunhi við'Rússa
kölluðu ráðherrarnir flest kurl til grafar
komin og friðinum borgið, en nú þykir vant
að vita hvort saman gengur. A meginland-
inu kemur flestum blöðum og tímaritum
saman um, að þeir Gladstone hafi æpt her-
óp of snemma, og sumir segja, að þeir hafi
að eins ætlað að hræða Rússa. En ópin
lækkuðu skjótt, og það má fullyrða, að
enska stjórnin hefir hopað á hæl fet af feti.
Rekið er þetta: I miðjum marz farið að
ganga á landamerki milli Afganalands og
Turkestans. 16. s. m. samið, að hvorugir
megi fram sækja frá herstöðvum sínum,
Rússar og Afganingar. 29. marz sendir
Lumsden hershöfðingi, erindsreki Englend-
inga, stjórninni skeyti um, að Komaroff hers-
höfðingi Rússa hafi sótt fram um 6 mílur að
forvörðum Afgana, hann erti þá og ýfi til
frumhlaups, og bardagi sje fyrir höndum.
Orusta daginn á eptir og ósigur Afgana.
»Samningur rofinn!« segja Englendingar,
•slíkt verður að vera gert á móti boði keis-
arans!« Rússar skelldu við skolleyrunum,
keisarinn sendi Komaroff dýrbúið sverð.
—»þið verðið að hörfa aptur !« — Rússar
svara ekki og halda stöðvum. Herbúnaður-
inn ákafur, sendiskeytin fljúga fram og apt-
ur, tala þeirra 87, sem fara til Lundúna
eða frá þeirri borg. Hermóðurinn sefast og
Englendingar gera það til friðar, að lofa
Rússum að halda Penje-svæðinu, þó Afgan-
ar kalli það sína landeign. Rússar vilja
hafa meira, ráða skarði, sem Súlfíkar heitir.
»Nú verðum við að hugsa okkur um !« segja
Englendingar — og í þessu stóð þegar þeir
Gladstone og Granville vildu fara frá.—En
samningsrofið? Ekki gaman að taka orð
sín aptur, en það loks fundið til úrræðis
að leggja ámælissökina í gerð. það er að
skilja: gerðarmaðurinn á að rannsaka,
hvort það hafi ekki verið gjörlegt að scekja
fram dn þess að rjúfa samninginnf! ?). Gerð-
in seld Kristjáni 9. í hendur. En nú bágt
að vita, hvað af verður. Um hitt verður
ekki heldur nær farið, hvað nýtt ráðaneyti
tekur af á Egiptalandi, en hjer eru nú flest
reipin að dragast heldur úr höndum Eng-
lendinga.
i rakkland. Fyrir fám dögum sögðu
blöðin, að stjórnin í Peking hefði staðfest
friðargerðina við Frakka, en daginn á eptir,
að þess mætti innan skamms tíma vænta.
Listakosningar eru lögleiddar á Frakk-
landi.
Útför Victors Hugós með stórkostlegasta
viðhafnarmóti. Til hennar veitt af ríkinu
hálf miljón franka.
Austurríki. Hjer er kosið til ríkis-
þings. Ætlað, að stjórnin — samveldis- og
sjálfsforræðisvinir þjóðflokkanna — beri sig-
ur úr býtum.
Frá öðrum löndum. Kólera færist
út á Spáni; komin til höfuðborgarinnar.
—Eldsvoði í Groduo á Rússlandi; f partar
bæjarins í eyði.—Annar bruni í Miklagarði.
þar brunnu 300 húsa.
Húsagerð á sveitabæjum og úttektir jarðarhúsa.
I »ísafold« 11. og 18. febr. þ. á. er gréin
með þessari yfirskript eptir þ., sem á end-
anum kemst til þeirri niðurstöðu, að nauð-
synlegt hefði verið að valdbjóða landsdrottn-
um að kaupa öll ný hús og húsauka, sem
úttektarmenn kynnu að álíta nauðsynlegt.
það er ekki ætlun vor að rekja grein þessa
alla nje svara óverðskulduðum getsökum
þóim, sem þ. hefir fundið nauðsyn á, að
koma með okkur til handa. þess konar
getsakir hjálpa lítið til, að leiða sannleik-
ann í ljós. En málefnisins vegna skulum
við svara fáum orðum, að því er til vor
kemur, út, af breytingaratkv. okkar á alþingi
1883 við 10. gr. laganna um ábúð og út-
tektir jarða.
Greinin, eins og hún nu er orðuð, þó
breytingin væri af okkur gjörð ásamt 3.
manni, er verk þingsins í heild. Neðri d.
samþykkti hana mótmælalaust; og er mál-
ið kom aptur til efri d., sem mest hafði um
það fjallað, ljet hún hana standa, og er það
órækur vottur þess, að hún hefir sjeð, að
breytingin var á rökum byggð, vilji menn
ekki ásaka deildina um áhuga- eða einurðar-
leysi.
Hefði 10. gr. fengið að standa eins og
hún komfrá e. d., þóttumst við ljóslega sjá,
að þar af mundi leiða óbærilega landskulda-
hækkun um land allt, enda jafnvel hvort
nokkur húsauki kom eða enginn. Lands-
drottnar hefðu naumast átt undir öðru en að
setja upp jarðaafgjöld, með því þeir máttu
búast við, að verða við hver leiguliðaskipti
að punga út með fje og það ef til vill mikið.
það þekkja allir hjer á landi, að flestir
leiguliðar hafa fullt í íangi með, að uppfylla
allar þær skuldir og skyldur sem nú áþeim,
hvíla, og er naumast ábætandi. það er ekki
ólíklegt, að þ. hafi eptir lýsingunni að dæma
á ástandinu í úttektardæmi hans orðið var
við fátækt og þrot hjá mönnum lífs og liðn-
um, að ekki næst ofanálag á þau hús, sem
eru, stundum jafnvel ekki kúgildi nje sein-
asta árs eptirgjald. Er þá hyggilegt að
stuðla til óákveðinnar landskuldahækkun-
ar um land allt? Enn fremur er það full-
kunnugt, að áhöfn á jörðum er mjög breyti-
leg; einn notar sína jörð til fulls, þarf því
stór hús; annar vinnur hana ekki nærri
upp, þarf því lítil hús. Mundu nú ekki ein-
att hin keyptu hús og húsaukar hafa fúnað