Ísafold - 27.01.1886, Blaðsíða 3

15
Bogö, sem er í góðu gengi, og útskrifar
marga árlega. Jpar er það gert að skilyrði
fyrir, að mega ganga undir fyrsta próf, að
hafa verið í förum 15 mánaði eptir 15.
aldursár.
Af því, sem jeg hefi tekið hjer fram,
vona jeg að allir sjái, hve gagnslítil og ó-
nóg þessi fjárveiting er, og að hún getur
alls ekk náð tilgangi sinum, heldur þarf
að stofna reglulegan sjómannaskóla, og það
sem fyrst. |>á fyrst er þetta mál komið
í rjett horf. Væri stofnaður reglulegur
skóli, er ekkert efamál, að hann mundi
með tímanum geta áunnið sjer rjettindi á
við sams konar skóla erlendis, að svo
miklu leyti, sem þörfin og tíminn krefðist.
|>á fengjust skipstjórar, sem væru teknir
gildir til að fara með vátryggð skip. því
það er eða verður ávallt að vera aðal-
trygging úbyrgðarfjelaganna gagnvart skipa-
eigendum, að skipstjórar sjeu áreiðanlegir
og hafi lært sjómannafræði. Og sjómanna-
skóli er einmitt eitt hið fyrsta aðalskilyrði
fyrir öflugu innlendu ábyrgðarfjelagi.
Einn kostur, sem sjómannaskóli, er all-
ir gætu átt aðgang að, hefir í sjer fólginn,
er sá, að sjómenn víðsvegar af landinu,
eiga kost á, að kynnast hvorir öðrum, og
sje nokkrum áríðandi að kynnast hvorir
öðrum, þá eru það sjómenn hjer á landi.
f>eir geta gefið hvorir öðrum svo góðar upp-
lýsingar á þeim og þeim stöðum umhverfis
landið og sem geta komið að ómetanlegu
gagni fyrir sjómanninn.
Eins og eg hef áður tekið fram, er jeg
sannfærður uin, að þingið hefir sjeð fulla
nauðsyn á, að stofnaður yrði reglulegur
sjómannaskóli. |>ví lýsir þessi litla fjár-
veiting, hvað hún mætti góðum byr við
umræðurnar, en þó einkum álit fjárlaga-
nefndarinnar, þar sem hún lýsir því skýlaust
yfir, að nauðsyn beri til að stofna sjó-
mannaskóla sem fyrst eða svo fljótt sem
efni landssjóðs leyfi (Alþt. c 251). En
þetta, hvort efni landssjóðs leyfi það eða
það, er jafnan komið undir álitum, þ. e.
skoðunarmun á því, hvað meta skuli öðru
meira af hinu marga og mikla, er landið
þarfnast sjer til hagsbóta og framfara.
Jeg trúi nú ekki öðru en að menn verði
fyrir næsta reglulegt alþingi búnir að koma
sjer niður á því, að regluleg sjómanna-
skólastofnun eigi að sitja í fyrirrúmi fyrir
flestum öðrum framfarafyrirtækjum lands-
sjóðs.
Að sjávarútvegur sje og hafi verið önnur
aðalatvinna landsbúa frá fyrstu tíð, veit
jeg allir játa. Sagan sýnir það skýrt og
greinilega, og gerist engin þörf að rekja
það. En eg skal þó geta þess, að þegar
konungseinveldi ríkti hjer hvað mest, var
það álit stjórnarinnar, að mesta þörf væri
að gera eitthvað sjávarútvegnum tíl styrkt-
ar, og skal jeg t. d. geta þess, að þegar
Friðrik V. var konungur Danaveldis, hjet
hann verðlaunum fyrir hvert það skip,
sem smíðað væri hjer og haft til fiskiveiða,
og Guðmundur bóndi Ingimundsson á
Breiðholti, sem einna fyrstur manna átti
þilskip hjer, fjekk 135 rd. verðlaun á ári
fyrir fiskiveiðar. þ>á var og leyft, að sá
fiskur, sem aflaðist á þilskip eða í þorska-
net, skyldi undanskilinn vöruskrárverði;
og ennfremur var verðlaunum heitið bæði
af konungi og hinu danska búnaðarfjelagi
hverjum þeim, er sýndu framtaksemi og
dugnað í sjávarútvegi. þetta og margt
fleira var gert af hálfu stjórnarinnar, og
það einmitt á einræðis- og einokunartíman-
um, til að efla sjávarútveg landsbúa.
En skoðum nú, hvað gert hefir verið á
seinni tímum eða síðan landið fjekk frjáls-
ari stjórn, þessum atvinnuveg til umbóta.
J>að hef jeg áður tekið fram að er sárlítið
En aptur á móti hefir annað verið gert og
ekkert eptirskilið. En það er að leggja
drjúga tolla á útveginn. |>ótt spítalagjald-
inu þækti ekki gott undir að búa, þá tók
ekki betra við þegar útflutningsgjaldið kom
í þess stað. |>að er fyrst og fremst allhátt
í sjálfu sjer, og svo má heita að það sje
þrefalt eða fjórfalt í roðinu, t.d. á fiski, þar
sem það er fyrst af fiskinum sjálfum, svo
af lýsi, sundmaga og hrognum. þ>að kem-
ur og ójafnt niður á hina einstöku lands-
parta, t. d. er er hvergi flutt út að mun
sundmagi og hrogn nema á suðurlandi. En
margir bændur sem þetta gjald greiða
borga líka ábúðar- og lausafjárskatt. Og
þó að útflutningsgjaldið komi ekki beinlínis
niður á þeirri vöru, sem það er miðað við
þá leggur kaupmaðurinn það samt einmitt
á þœr vörur, sem sjávarbóndinn þarfnast
mest. f>essum álögum hefir nú verið varp-
að á í seinni tíð, eða síðan þingið fjekk-
löggjafarvald. En þrátt fyrir þetta út-
flutningsgjald, sem nú er áætlað 72,000 kr.
á fjárhagstímabilinu, sjer þingið nú ekki
fært að stofna reglulegan sjómannaskóla,
sem fullnægi þörfum vorum.
Ur því jeg minnist á útflutningsgjaldið á
annað borð, skal jeg leyfa mjer að láta þá
skoðun mína í ljósi, að hið eina rjetta sje
að leggja útflutningstoll á landvarning líka.
|>á leggst skattgjaldið á allar afurðir lands-
ins. Og þá mætti afnerna hinn óvinsæla
ábúðar- og lausafjárskatt.
Um búreikninga.
Eptir
Olaf Ólafsson búfræðing
III.
4. Reikningur yfir mjólkina. Mjólkin
er vegin öll í einu lagi, er hún kemur inn.
Mjólkurreikninginn má rita í töflu, er einn-
ig má hafa til að skrifa í, til hvers mjólk-
in er notuð.
Nr. 3 Tafla yfir mjólk og til hvers mjólkin er hagnýtt.
Mánaðar-
daga.
innkom-
nýmjólk
Mjólkin hagnytt
■o ~
8
r~ &o
_ os
Ostur)
vikt
Mysa
höfð
5
JS c
T3
.1
4
5
6
7
Úr þessari töflu færir maður svo hvað
fyrir sig inn í tilheyrandi reikning. Tafla
þessi getur verið langtum fullkomnari; en
jeg ætla að þetta sje nóg til að byrja með.
Jeg hefi engan dálk sett fyrir skyr, af því
jeg ímynda mjer, að óvíða sje búið til raeir
en til heimilisþarfa, eða óvíst hvort það
mundi svara kostnaði, að gera úr því verzl-
unarvöru. Með því, að það er allt haft
3; e
<u rt
v) ■ a
T3 i T3
o- a
Hagnýting
rjómans
-O T3
CL C-
Athugas.
til fæðis á heimilinu, lendir sú mjólk, ei
fer í það, í þeim dálki.
5. Heyreikningur. Hvað mikið haf
heyjast (í fjórðungum). Hvað mikið ei
gefið af heyi, töðu og útheyi hvoru fyrii
sig, kúm, sauðfje og hestum.
6. Jarðabætur; a., sljettun; b., gras
rækt; c., framræsla ; b., garðyrkja o. s. frv
7. Til heimilisins.